छठ पर्वको मुख्य दिन बुधबार अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ्य दिएर मनाइएको छ । बिहीबार बिहान उदाउँदो सूर्यलाई अर्घ्य दिएपछि छठ समापन हुने गर्दछ । काठमाडौं उपत्यकाको वाग्मती किनार, कमलपोखरी, स्वीमिङ पुल आदिमा बनाइएको छठ घाटमा भक्तजनहरुले अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ्य दिएका छन् ।
नेपाल संवत् ११४२ को उपलक्ष्यमा काठमाडौंको वसन्तपुरमा भिन्तुना र्याली आयोजना गरिएको छ । र्यालीमा सहभागीहरुले वसन्तपुर दरबार क्षेत्र परिक्रममा गरेका थिए ।
संघीय राजधानीको महत्त्वपूर्ण क्षेत्र हो काठमाडौं महानगर । विकास निर्माण र सभ्य सहरीकरणका लागि यसले जस्तो तौरतरिका अपनाउँछ, मुलुकका अरु स्थानीय तहका लागि सिकाइ बन्ने मानिन्छ । तर यही जेठो महानगरका सडकपेटी हिँड्दाहिँड्दै बीचैमा हराउँछन् । सडक विस्तार गरिँदा कतै व्यक्ति र नियोगले सडकपेटी ओगटे भने कतै सरकारका निकायले नै छाडेन । धेरै ठाउँमा सडकपेटी कतै घर र पर्खालमा पुगेर टुंगिन्छन्, कतै बिजुलीका पोलमा । सडक विस्तारसँगै कतै पेटीमै घरका पिलर छन् ।
संघीय राजधानी हो काठमाडौं महानगर । यहाँका भौतिक संरचना र अन्य विकास निर्माणका काम देशका सबै स्थानीय तहका लागि सिकाइ बन्न सक्छन् । तर देशकै ठूलो सहरका सडक तथा फुटपाथको अवस्था नाजुक छ । हरेक वर्ष सडक निर्माणका लागि ठूला योजना ल्याइन्छ । तर फुटपाथतिर भने धेरैको ध्यान जाँदैन । पैदलयात्रुका लागि साँघुरा र अव्यवस्थित फुटपाथलाई व्यवस्थित बनाउनुको सट्टा फुटपाथ नै मिच्ने गरी सडक वा घर निर्माण गरिएका थुप्रै उदाहरण छन् ।
राजधानी खुल्ला आकाशमा चंगा उडाउनेहरूको जमात बढेको छ । यो परम्पराको निरन्तरता हो । वर्षात् सकिनैलाग्दा काठमाडौं उपत्यकामा चंगा उडाउने चलन छ । नेवारी जनजीवनको शरदकालीन संस्कृति हो । इन्द्रलाई सहकालका देउता मानिन्छ । उनै देउतालाई हामीलाई यसपालि वर्षात्ले पुग्यो है भनेर सन्देश पठाउन चंगा उडाउनुपर्छ भन्ने लोकपरम्परा छ । त्यो सन्देश सुनेर भगवान् इन्द्रले वर्षाको मुहान रोकिदिन्छन् भन्ने विश्वास छ ।
बडा दसैंको सातौं दिन गोरखा दरबारबाट पठाइएको फूलपाती शास्त्रीय विधिअनुसार हनुमान ढोकास्थित दसैं घरमा भित्र्याइएको छ । मंगलबार बिहान ८:२५ को साइतमा गोरखा दरबारबाट निकालिएको फूलपाती अपरान्ह साढे ४ बजे बाजागाजासहित दसैं घरमा भित्र्याइएको हो । अशोक, बेल, दारिम, सामा, धान, उखु, केरा, जयन्तीका र हलेदो फूलपातीका रुपमा दसैं घरमा भित्र्याइएको हो ।
हरेक वर्ष असोज शुक्ल प्रतिपदादेखि सुरु हुने बडादसैं आजदेखि सुरु भएको छ । असोज शुक्ल पूर्णिमासम्म १५ दिन दुर्गापक्षमा धूमधामका साथ मनाइने बडादसैंको पहिलो दिन आज घरघरमा विधिपूर्वक दियो, कलश र गणेश स्थापनासहित घटस्थापना गरिन्छ ।
कुनै बेला ‘न्याय नपाए गोरखा जानु’ भन्ने उक्ति प्रचलनमा थियो । बाँकेका ११ महिलासहित १४ जना भने न्यायको खोजीमा नेपालगन्जबाट २० दिन हिँडेर काठमाडौं आइपुगेका छन् । कलंकीमा बुधबार साँझ भेटिँदा उनीहरू सबैका खुट्टामा फोका उठेका थिए । थकित र गलित अवस्थामा भेटिएका उनीहरू सिंहदरबारले न्याय देला र सबै दुःख भुलेर गाउँ फर्किन सकिएला भन्ने आशामा थिए ।
बाँकेका ११ महिलासहित १४ जना भने न्यायको खोजीमा नेपालगन्जबाट २० दिन हिँडेर काठमाडौं आइपुगेका छन् । कलंकीमा बुधबार साँझ भेटिँदा उनीहरू सबैका पैतालामा फोका उठेका थिए । थकित र गलित अवस्थामा भेटिएका उनीहरु सिंहदरबारले न्याय देला र सबै दु:ख भुलेर गाउँ फर्किन सकिएला भन्ने आशामा थिए । उनीहरुले दुईवटा घटनालाई मुख्य रूपमा उठाएका छन् ।
हनुमान ढोका दरबार क्षेत्र कालभैरवको मूर्ति अगाडि लिंगो ठड्याएसँगै सुरु भएको इन्द्रजात्रा शुक्रबार नानीचा: या: (महिलाहरुले रथ ताने) सँगै सम्पन्न भएको छ । अन्तिम दिन वसन्तपुरदेखि विभिन्न भागमा रथ पुर्याई पुन: वसन्तपुर ल्याइएको थियो । राति इन्द्रध्वजा फहराइएको लिंगो ढालेर वाग्मतीमा सेलाएपछि सप्ताहव्यापी इन्द्रोत्सव समाप्त हुन्छ ।
