बस्ती नै डुबानमा परेपछि भजनी नगरपालिका–८ कृष्णपुरका लालबहादुर चौधरीको परिवार एक सातायता हुलाकी सडकमा त्रिपालमुनि बसिरहेको छ । ‘वर्षा रोकिएर डुबान घट्ने भयो, अब घर फर्किन पाइन्छ होला भनेको फेरि पानी पर्यो । घर अझै हिलाम्मे छ । बस्ने अवस्था नभएकाले अहिलेसम्म पनि सडकमै छौं,’ उनले भने, ‘अझै पानी थपिएर फेरि बाढी आउने हो कि ? यस्तोमा कसरी घर फर्किनु ?’
कैलालीको दक्षिण–पूर्वी क्षेत्रको बाढीले डुबान भएका बस्तीमा पानीको सतह घट्दै गएपछि स्थानीय विस्तारै घर फर्कन थालेका छन् । घरभित्रको हिलाम्यलाई भुसा र परालले मुछेर पोतेर बस्न लायक बनाउँदै घर फर्कन थालेको बाढी प्रभावित क्षेत्रका स्थानीय तहले जनाएको छ । भजनी नगरपालिका–३ र ८ का केही बस्तीका विस्थापित परिवार भने अझै घर फर्कन सक्ने स्थितिमा नभएको नगरप्रमुख केवल चौधरीले बताए ।
कैलालीको टीकापुर नगरपालिका–४ बागमाराका ४२ वर्षीय टेकेन्द्र धामीलाई अहिले केराको अग्रिम बुकिङ लिन र माग भएको ठाउँमा पठाउन भ्याइनभ्याई छ । उनको बारीबाट दैनिक ४/५ गाडी केरा नेपालका मध्य तथा पूर्वी सहरतिर पैठारी भइरहेको छ ।
कैलालीको दक्षिणीपूर्वी क्षेत्रको डुबान बस्तीमा पानीको सतह घट्दै गएपछि स्थानीयहरू घर फर्कन थालेका छन् । भजनी नगरपालिकाको वडा नम्बर ३ र ८ का केही बस्तीका परिवार भने अझै घर फर्कन सकेका छैनन् ।
खोला र नदीमा जलस्तर बढेर शनिबार बिहानदेखि बस्ती पसेपछि कैलालीको पूर्वी क्षेत्रमा झन्डै दुई हजार परिवार विस्थापित भएका छन् । बस्ती जलमग्न भएका कारण स्थानीय बासिन्दा ज्यान जोगाउनै मुस्किल भएको बताउँछन् ।
कैलालीको दक्षिणीपूर्वी क्षेत्रको डुबान प्रभावित बस्तीमा पछिल्लो समय पानीको सतह घट्दै गएको छ । घरमा चुल्हो बाल्नसक्ने अवस्था नभए पनि अधिकांश परिवार घर फर्कन थालेका छन् । भजनी नगरपालिका ८ का बासिन्दाहरू भने घर फर्कन सकेका छैनन् ।
नेपाल सरकारको प्राथमिक तहको शिक्षक पद छोडेर तत्कालीन माओवादी पार्टीमा संलग्न भई भूमिगत भएका कैलालीको टीकापुरका दीपेन्द्र चौधरी अहिले सफल किसान बनेका छन् । मोती निमावि टीकापुरमा पढाउँदै गरेका बखत ०५९ कात्तिकमा उनी तत्कालीन विद्रोही माओवादीमा प्रवेश गरेर भूमिगत भएका थिए ।
कर्णाली नदीमा भइरहेको अनियन्त्रित उत्खननले राष्ट्रिय गौरवको रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ आयोजनाको नहर जोखिममा परेको छ । कर्णाली पुलदेखि दुई भँगालोमा बग्ने नदी पछिल्लो समय पश्चिमतर्फ मात्रै बग्न थालेपछि रानी जमरा कुलरिया नहर आयोजना जोखिममा परेको सिनियर इन्जिनियर तोपबहादुर खत्रीले बताए । उनका अनुसार स्थानीय तह लम्की चुहा र टकिापुर नगरपालिका तथा जानकी गाउँपालिकाले पश्चिम तर्फको नदी किनाराको ढुंगा–गिठ्ठी उत्खननको ठेक्का अनियन्त्रित रूपमा संकलन भएकाले नदीको ८० प्रतिशत वहाव पश्चिमतर्फ बग्न सुरु भएको छ ।
कैलालीको गोदावरी नगरपालिकाको गुरुयोजना कार्यान्वयनमा नेपाली सेनाको भोगाधिकार क्षेत्रको सार्वजनिक जग्गा बाधक भएको छ । नगरपालिकाको बसपार्कसहित उत्तरतर्फको साढे १७ हेक्टर सार्वजनिक जग्गा सेनाको तेघरी ब्यारेकको भोगाधिकार क्षेत्रमा छ ।
कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका–७ बेलीकी ४१ वर्षीया मनमाया आचार्यले गत साउन ११ मा आफ्नो पाठेघरमा क्यान्सर भएको थाहा पाइन् । आर्थिक अभावको कारण उनी अस्पताल पुग्न सकेकी थिइनन् । उपमहानगरद्वारा सञ्चालित निःशूल्क विशेषज्ञ सेवासहितको वडा स्वास्थ्य क्लिनिकमा ‘भीआईईए’ जाँच गर्दा चिकित्सकले पाठेघरमा क्यान्सर भएको हुनसक्ने बताएपछि उनी छाँगाबाट खसेजस्तै भइन् ।
