चित्रबहादुरको सादा चित्र

उनी अहिले ८२ वर्षको उमेरमा प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचन जितेर थप चर्चामा छन् । संघीयतालाई ‘भालुको कन्पट’ भन्दै विरोधी अभियान चलाएका राष्ट्रिय जनमोर्चा (राजमो) का अध्यक्ष केसी यसपटक बागलुङ क्षेत्र–१ मा सत्ता गठबन्धनबाट उम्मेदवार भएर विजयी बनेका हुन् । उनले २१ हजार ४ सय ६४ मत ल्याएर विजयी बन्दा निकटतम प्रतिद्वन्द्वी एमालेका सूर्य पाठकले १८ हजार ८ सय ४५ मत पाए । यो उमेरमा पनि केसीले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रका ३७ वटा वडा एक महिनामा डुलेर मत मागेका थिए । जितपछिको पञ्चेबाजामा पनि उनको नाच युवाको भन्दा कम थिएन ।

संघीयताविरोधी अभियान चलाएको जनमोर्चाको पकडकै रूपमा थियो बागलुङ । तर राजनीतिक लाइन र चुनावी प्रतिस्पर्धा विरोधाभाषपूर्ण रहँदारहँदै पनि २०७४ को निर्वाचनमा प्रदेशसभाको चुनावी प्रतिस्पर्धामा मात्रै होमियो । राष्ट्रिय एजेन्डा नमिले पनि जनमोर्चाले उतिबेला वाम गठबन्धनबाट प्रदेशसभाका २ स्थानबाट उम्मेदवारी दिएर जितेको थियो । एमाले र माओवादीले संघीयतासहित संविधान मुख्य उपलब्धि भएको र त्यसको कार्यान्वयनका लागि भन्दै भोट माग्दै गर्दा जनमोर्चाले संघीयताविरोधी नारासहित मत मागेको थियो ।

केसीले २०५६ र २०६४ सालमा तत्कालीन बागलुङ क्षेत्र–२ बाट सांसद भएका थिए । यो पटक भने कांग्रेससहितको सत्ता गठबन्धनको साथमा तेस्रो पटक निर्वाचित भएका हुन् । २०७० को संविधानसभामा केसी समानुपातिक सभासद थिए । केसीले एमसीसी र नागरिकता विधेयकको पनि विरोध गर्दै आएका छन् । उनको जीवनमा सम्भवतः यो नै अन्तिम निर्वाचन हो । आफ्नो उम्मेदवारी राष्ट्रियता र संविधान रक्षाका लागि बाध्यात्मक रहेको भन्दै उनले मत मागेका थिए । अघिल्लो पटक केपी ओलीलाई समर्थन गरेकामा संविधानमा धोका भएपछि सत्ता गठबन्धनमा आउनुपरेको उनको भनाइ छ । ‘मुलुकमा लोकतन्त्र संस्थागत नभएकाले यसलाई संस्थागत गर्न राजनीतिक पार्टीदेखि नागरिक समाजका सबै लाग्नुपर्ने अवस्था छ, प्रतिगामीले टाउको उठाउने प्रयास गरिरहेका छन्,’ उनले भने, ‘सबैको प्रयासमा हिजो राणा, पञ्चायत र राजा फाल्न सकिएकाले अब लोकतन्त्र पनि संस्थागत गर्न सबै मिल्नुको विकल्प छैन । यही पटक पनि चाहेर लडेको होइन, देशको राष्ट्रियता र संविधान रक्षाका लागि बाध्यात्मक उम्मेदवारी थियो ।’

केसी सादगी र स्वच्छ नेताका रूपमा चिनिन्छन् । भड्किलो जीवनशैली उनमा कहिल्यै देखिएन । उपप्रधानमन्त्री भइसकेपछि पनि टेम्पो चढेर उनी एकपटक चर्चामा आएका थिए । सत्ता र शक्तिमा भएकाको जस्तो भड्किलो जीवनशैली अपनाउन आफ्नो मनले नमानेको उनी बताउँछन् । ‘सत्ता र शक्तिमा रहेका मुठीभरका व्यक्तिले कमाए होलान् तर अधिकांश गरिब छन्,’ उनले भने, ‘तर मलाई कहिल्यै सम्पत्ति जोड्नुपर्छ भन्ने मनमै आएन । कमाएर अरुको दुःख र रमिता हेर्नुपर्छ भन्ने सोचले कमाइतर्फ ध्यान गएन ।’

लगातार निष्ठाको राजनीति, राष्ट्र, राष्ट्रियताको सवालमा पृथक् मत राख्ने जनमोर्चको संगठन निरन्तर ओरालो लाग्दै गएको छ । यसले पनि संसद्मा उसको उपस्थिति कम देखिन्छ । ‘पार्टीमा लागेपछि अनुशासित, नैतिकवान् हुनुपर्‍यो, त्यो सबैमा सम्भव छैन,’ उनले भने, ‘हामीले राजनीतिलाई शुद्ध सेवाको रूपमा मात्र लिएका छौं ।’ अरू पार्टीको चरित्र, नीति, शैलीको जनताले महसुस गर्न थालेको भन्दै उनले सादा जीवन बिताउँदा मात्र राजनीतिमा पनि जनताले पत्याउने बताए । ‘संघीयता घाँडो भएको सबैलाई महसुस भएको छ । एकात्मक राज्यप्रणाली नै उत्तम हो भन्ने भएको छ,’ उनी भन्छन्, ‘यसले पार्टी सानो भए पनि विचार ठूलो भएकाले कुनै दिन पार्टी ठूलो हुने अवस्था पनि आउँछ ।’ केसीले संसद्मा उठाउनुपर्ने धेरै कुरा रहेको बताए । ‘देशमा सुशासन छैन, राष्ट्रियतामाथि वैदेशिक हस्तक्षेप बढ्दो छ, महँगी नियन्त्रण गर्नुछ,’ उनले भने, ‘देशमा सबै क्षेत्र अस्तव्यस्त भएकाले उठाउनुपर्ने विषय धेरै छन् ।’

२०७४ को मा उनी निर्वाचनमा भाग नलिई बागलुङबाट रूपन्देहीमा बसाइँ सरे । यसले केसीले राजनीतिबाट संन्यास लिएको अर्थमा पनि बुझे धेरैले । तर माइक्रोबसबाट खसेर घाइते भएकाले २०७४ को निर्वाचनमा उम्मेदवार हुन नसकेको उनले स्पष्ट पारे ।

केसी ७५ वर्षको उमेरमा २०७२ मा उपप्रधान एवं सहकारी तथा गरिबी निवारणमन्त्री बनेका थिए । अहिले तेस्रोपटक सांसद हुँदै गर्दा उनका चेला नै प्रधानमन्त्री भइसकेका छन् । केसीको जन्मथलो गल्कोटमा पढाउन पुगेका झलनाथ खनाल केसीका कार्यकर्ता थिए ।

१९९७ सालमा निम्न वर्गीय परिवारमा उनी जन्मिएका थिए । लेकको गोठमा ८ वर्षको उमेरमै एक्लै बसेर पनि गाईवस्तु स्याहारेको उनी सम्झन्छन् । सोही क्रममा उनले लेखपढ गर्न सिकेका थिए । २०२५ मा नेपाली र राजनीतिशास्त्रमा स्नातक उत्तीर्ण उनले २०१८ देखि ०२९ सम्म पटकपटक गरी ७ वर्ष शिक्षण गरे । काठमाडौंको पद्मोदय हाई स्कुलमा पनि २०१९ मा पढाएका थिए ।

२०१४ सालमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीमा प्रवेश गरेका उनले २०१५ मा पार्टी सदस्यता लिए ।

२०२३ मा केन्द्रीय सदस्य हुँदै भूमिगत बनेका उनी २०२८ मा राजकाज मुद्दामा ९ महिना जेल बसे । २०४३ तत्कालीन नेकपा मसालको महामन्त्री बनेका उनी त्यसयता जनमोर्चा नेपालको अध्यक्षको जिम्मेवारीमा छन् ।