भुटानी शरणार्थी सूचीका ४२९ जना पनि सन्देहमा

दर्तावाल ४ सय २९ शरणार्थीको सूचीमा १ सय १० नम्बरमा उनको नाम छ । ‘तर अरूको नक्कली गतिविधिका कारण आज हामी अप्रमाणितझैं बनेका छौं । न परिचयपत्र पाएका छौं न अन्य सुविधा,’ ए–टु १११ झुप्रोमा भेटिएका ६० वर्षीय ढकालले भने ।

भुटानी शरणार्थीहरूका अनुसार पूर्वसहसचिव बालकृष्ण पन्थी नेतृत्वको ‘दीर्घकालीन समाधानका उपाय पहिल्याउन’ गठित कार्यदल २०७६ साउनमा बेलडाँगी (झापा) र पथरी–शनिश्चरे (मोरङ) शिविर पुगेका बेला अरू केही अनधिकृत व्यक्ति पनि वरपर घुमिरहेका थिए । कतिले कुन सक्कली कार्यदल, कुन नक्कली छुट्याउनै सकेनन् । दुवैले ‘भुटानी शरणार्थीमा नाम दर्ता गरिपाऊँ’ भन्ने फाराम भुटानी शरणार्थी वा बाहिरिया जोकोहीलाई बाँड्दै हिँडेका थिए । ‘कार्यदल शिविरमा आएका बेला गिरोहले अवरोध गर्न खोजेको पनि रहेछ,’ पथरी शिविरका सचिव चम्पासिंह राईले भने ।

पथरी शिविरभित्रैका शरणार्थीबाट कुनै गिरोहले पैसा उठाएको भन्नेबारे आफूलाई थाहा नभएको राईले बताए । बेलडाँगी शिविरमा भने शिविरभित्रैबाट पनि फाराम भराउँदै, फाराममा ल्याप्चे लगाउँदै र फोटो खिचाएजस्तो गरेर शरणार्थीबाट मोटो रकम असुलिएको जानकारहरू बताउँछन् । सूचीमा परेका नाम नै शंकाको घेरामा परेका कारण पीडितहरूले भने गिरोहलाई पैसा बुझाएको विषयमा मुख खोलेका छैनन् । ‘पोखरातिरबाट आएका एक व्यक्तिले पैसा दिए प्रमाणीकरण चाँडै सकिएर अमेरिका उड्न पाइन्छ भन्दै प्रचार गरेर हिँडेको थाहा पाएँ,’ ढकालले सुनाए, ‘मैले पैसा दिने व्यक्ति शरणार्थी हुँदैन, जालसाजीमा नपर्नु है भन्दै मैले अभियान चलाएको थिएँ ।’

कार्यदलमा विज्ञ सदस्य रहेका गणेशबहादुर केसीको भनाइले पनि त्यति बेला गिरोह सक्रिय रहेको पुष्टि गर्छ । ‘अध्ययनका लागि शिविरमा गएका बेला एउटा समूहले हामीलाई प्रलोभनमा पार्न खोजेको थियो,’ उनले भने, ‘हाम्रो नाम पनि शरणार्थीको छुट दर्तामा हालिदिनुपर्‍यो भनेर आउनेहरू निकै थिए । शिविरमा त्यति राम्रो वातावरण देखिएको थिएन ।’

गिरोहले आफूमार्फत फाराम भरेका शिविर भित्र र बाहिरका सर्वसाधारणलाई फोटो खिचाउने भनेर काठमाडौंका होटलसम्म पुर्‍याउने गरेको थियो । मेडिकल गराउने भनेर धेरैलाई विराटनगरको विराट मेडिकल कलेजमा लगिएको थियो । तीमध्ये धेरैजसोले नक्कली शरणार्थी परिचयपत्र पाइसकेका छन् । यस कामका लागि गिरोहले १० लाखदेखि ५० लाख रुपैयाँसम्म असुलेको प्रमाण बाहिर आइसकेको छ । पन्थी कार्यदलको सार्वजनिक नै नभएको प्रतिवेदनको प्रतिलिपि गिरोहले हात पारेर त्यसमा दुई नक्कली अनुसूची थपेर ८ सय ७५ जनालाई ठगी गरेको खुलिसकेको छ । ‘अमेरिकी सरकारको एमसीसी प्रोजेक्टअन्तर्गत २ हजार नेपालीलाई शरणार्थी बनाएर अमेरिका लगिँदै छ, ढुक्क भएर फाराम भरिहाल्नु भनेर म र मेरा १६ जना साथीबाट झन्डै डेढ करोड रुपैयाँ असुलिएको थियो,’ इटहरीका एक पीडितले सुनाए, ‘त्यस बेलाको सरकार (केपी शर्मा ओली नेतृत्व) का एक मन्त्रीको घरैमा लगेर मलाई विश्वास दिलाइयो । त्यसपछि हामीले पैसा बुझाएका थियौं ।’

^{बेलडाँगी शरणार्थी शिविरमा सौर्यबत्तीमुनि पत्रिका पढ्दै एक शरणार्थी}

गृह सचिव विनोदप्रकाश सिंहले दोहोरो प्रमाणित ४ सय २९ शरणार्थीका विषयमा संशय रहेको उल्लेख गर्दै त्यसमा पुनः प्रमाणीकरण हुने बताएका छन् । ‘शरणार्थीका नाममा एक जना पनि बाहिरको मान्छे पर्नु हुँदैन भन्ने हो,’ उनले भने, ‘हामी थप अध्यन र प्रमाणीकरणका क्रममा छौं । सक्कली शरणार्थीले केही समय धैर्य बस्नैपर्ने हुन्छ ।’

ओली नेतृत्व सरकारमा रामबहादुर थापा गृहमन्त्री भएका बेला २०७६ जेठमा पूर्वसहसचिव बालकृष्ण पन्थीको नेतृत्वमा भुटानी शरणार्थी समस्याको दीर्घकालीन उपाय पहिल्याउनेबारे कार्यदल बनेको थियो । कार्यदलमा माओवादी कार्यकर्ता गणेशबहादुर केसीलाई विज्ञ सदस्यका रूपमा नियुक्त गरिएको थियो । गृह मन्त्रालयकै शाखा अधिकृत दीपकप्रसाद न्यौपाने सदस्य सचिव तोकिएका थिए । ‘म कार्यदलमा एक महिनाजति मात्रै रहें,’ हाल हेटौंडास्थित मुख्यमन्त्री कार्यालयमा उपसचिव तहमा सेवारत न्यौपानेले भने, ‘सामान्य तहको काम सुरु हुनासाथ मेरो ललितपुर जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा सरुवा भएकाले कार्यदलको काम र अन्तिम प्रतिवेदनबारे केही थाहा हुन सकेन ।’

अर्का विज्ञ सदस्य केसी अहिले कांग्रेसबाट निर्वाचित भएर ललितपुरको महांकाल गाउँपालिकामा अध्यक्ष बनेका छन् । केसीले गिरोहमध्येका नाइके भनेर अहिले थुनामा राखिएका सानु भण्डारी ललितपुरको हात्तीवनमा आफ्नो छिमेकी रहेको र पुरानै चिनजान रहेका आधारमा कुराकानी तथा भेटघाट हुने गरेको भए पनि शरणार्थी बनाएर अमेरिका उडाउने गिरोहबारे आफू जानकार नरहेका बताए । ‘प्रतिवेदनमा हामीले छुट दर्ताको नामावली (४२९) र शरणार्थी आयोगबाट प्राप्त भएअनुसार शरण लिन चाहने शरणार्थीको नामावली समेटेका हौं, यसमा नयाँ नाम वा अनुसूची थपेका थिएनौं,’ उनले भने । कार्यदल संयोजक पन्थी अहिले आएको नाम थपको होहल्लाबारे आफू बेखबर रहेको बताउँछन् ।

‘कार्यदलका अरू सदस्यबारे म केही भन्न सक्दिनँ,’ उनले भने, ‘तर म कुनै प्रलोभनमा फसेको छैन, म जहाँ उभिन पनि तयार छु ।’

गृह मन्त्रालयसँग पहुँच बढाएर गिरोहले ‘अब शरणार्थी छानबिन प्रतिवेदन बन्दै छ’, ‘अब एउटा कार्यदल शरणार्थी शिविर जाँदै छ’, ‘अब अन्तिम नामावली संकलन हुँदै छ’, ‘अब बस्ने मन्त्रिपरिषद्ले शरणार्थी मामिलामा विशेष निर्णय गर्दै छ’ जस्ता सूचना प्रवाह गर्दै सर्वसाधारणलाई ठगी गरेको थियो ।

^{२०७६ साल जेठमा पन्थी कार्यदल बनेका बखत अनाधिकृत ढंगमा शरणार्थी शिविरहरुमा बााढिएको शरणार्थी दर्ता गरिपाउँ भनेर वितरण गरिएको फर्म ।}

उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले नेपालीलाई भुटानी बनाएर अमेरिका उडाउने भन्दै रकम असुल्ने गिरोहका केशव दुलाल, सानु भण्डारी, टेक गुरुङ र सागर राईलाई यही साता पक्राउ गरेपछि यस धन्दामा संलग्न अरू व्यक्तिबारे खुलासा हुन थालेको छ । पक्राउ परेकाहरूले दिएको बयानअनुसार बेलडाँगीस्थित शरणार्थी समन्वय समिति (आरसीयू) का टंक दुलालले नै ‘शरणार्थी बनाइपाऊँ’ भन्ने देखावटी फाराम वितरण गरेका थिए ।

कार्यालय स्रोतका अनुसार यही गिरोहविरुद्ध शुक्रबार पथरी (मोरङ), दाङलगायतका एक दर्जनभन्दा बढी पीडितको उजुरी आएको छ । म्याग्दी र कास्कीबाट पीडितको टोली काठमाडौं आउँदै छ । गिरोहले तत्कालीन गृहमन्त्री, सचिव, मन्त्रीका सल्लाहकार, मन्त्रीका आफन्तसहितलाई किस्तामा रकम पठाएको बैंकिङ कारोबारको रेकर्डसमेत काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयमा बुझाइएको एक जाहेरीवालले जानकारी दिए ।

शरणार्थी प्रमाणित सूची

पासाङ तामाङ (परिवार संख्या ३), बुद्धिमान कामी (२), डम्बर सिंह विश्वा (२), विनोद गुरागाईं (२), भद्रमाया गुरुङ (१), जे.टी. बहादुर मगर (२), सोमबहादुर राई (४), पवित्रामाया भुजेल (३), पुष्प सापकोटा (४), टीकामाया राई (४), बलराम राई (४), लक्ष्मीनारायण कटवाल (२), देवकी विश्वा (१), राधिका क्षत्री (१), गंगा भट्टराई (१), जमुना भट्टराई (१), पदमलाल राई (१), विष्णुमाया तामाङ (१), मोहन राई (१), आसमाया राई (२), कल्पना क्षत्री (२), बोमराज गुरुङ (१), तारका मा गुरुङ (३), गंगामाया राई (५), सुकराज गुरुङ (२), साजीव राई (१), लक्ष्मी सुब्बा (१), कनमाया राणा (१), धनबहादुर राई (२), धनबहादुर सुब्बा (१), टंकमान गुरुङ (१), डम्बर सिंह गुरुङ (२), चन्द्रप्रसाद ढुंगाना (२), गंगामाया तामाङ (४), घमैली माया मुखिया (१), आशा राई (१), गोपीचन मगर (१), आइतवीर मगर (१), नरमाया राई (२), रीता दर्जी (१), हेममाया भेटवाल (२), छेदानन्द नेपाल (३), फुर्वा छिरिङ थिङ (२), रत्न गुरुङ (४), हर्कबहादुर रसाइली (५), चन्द्रकला राई (४), विकास राई (१), अम्बिका बस्नेत (५), हर्क सिंह दर्जी (१), सुकबहादुर राई (३), हस्तबहादुर मगर (३), गोपी रेज क्षत्री (१), राममाया कडरिया (१), बिर्खमाया लिम्बू (२), पदमबहादुर विश्वा (२), रुक्मिना न्यौपाने (१), देउमाया मगर (१), दिलबहादुर विश्वा (२), रोहित शर्मा कोइराला (२), दीपमाया गौतम (२), मोनबहादुर राई (१), हर्क सिंह सुब्बा (४), चोलीमाया मगर (३), परमानन्द भट्टराई (१), मीरामाया राई (१), देवकुमार राई (३), मोनिकला सार्की (२), आइतसिंह मगर (३), टेकबहादुर क्षत्री (१), दिलमाया खनाल (३), धनबहादुर गुरुङ (३), पूर्णबहादुर क्षत्री (१), मणिकुमार विश्वा (३), सुकमाया तिरवा (३), किशोर दर्जी (३), मंगलमाया राई (१), सरस्वती अधिकारी (४), मेगराज शिवाकोटी (१), प्रेमबहादुर राई (३), तेजबहादुर भट्टराई (२), नरबहादुर दर्जी (२), डम्बर सिंह गुरुङ (१), मदारिधि दंगल (२), लालबहादुर विश्वा (४), कुमार गुरुङ (१), जंगवीर तामाङ (१), भरत सिंह गुरुङ (४), छविलाल मिश्र (३), इन्द्रमाया राई (१), गंगामाया काफ्ले (१), विक्रम तामाङ (२), शरणकुमार गुरुङ (२), चन्द्रमाया दियाली (२), तारादेवी पुरी (१), नरबहादुर भण्डारी (१), टंकबहादुर पाण्डे (१), शिलामाया क्षत्री (१), सञ्चमाया राई (२), अर्जुनकुमार विश्वा (१), तुलसादेवी बिष्ट (२), पदमलाल भण्डारी (१), नीरपराज खड्का क्षत्री (१), दिलकुमार दर्जी (१), ज्ञानबहादुर क्षत्री (४), लीलाकुमार विश्वा (१), सुकबहादुर राई (३), हस्तबहादुर मगर (३), गोपी रे क्षत्री (१), राममाया कडारिया (१), वीरखामाया लिम्बू (२), पदमबहादुर विश्वा (२), रुक्मिना न्यौपाने (१), देउमाया मगर (१), दिलबहादुर विश्वा (२), रोहित शर्मा कोइराला (२), दीपमाया गौतम (२), मोनबहादुर राई (१), हर्क सिंह सुब्बा (४), चोलीमाया मगर (३), परमानन्द भट्टराई (१), मीरामाया राई (१), देवकुमार राई (३), मोनिकला सार्की (२), ऐता सिंह मगर (३), टेकबहादुर क्षत्री (१), दिलमाया खनाल (३), धनबहादुर गुरुङ (३), पूर्णबहादुर क्षत्री (१), मणिकुमार विश्वा (३), सुकमाया तिरवा (३), किशोर दर्जी (३), मंगलमाया राई (१), सरस्वती अधिकारी (४), मेगराज शिवाकोटी (१), प्रेमबहादुर राई (३), तेजबहादुर भट्टराई (२), नरबहादुर दर्जी (२), डम्बर सिंह गुरुङ (१), मदारिधि दंगल (२), लालबहादुर विश्वा (४), कुमार गुरुङ (१), जंगवीर तामाङ (१), रत सिंह गुरुङ (४), छविलाल मिश्र (३), इन्द्रमाया राई (१), गंगामाया काफ्ले (१), विक्रम तामाङ (२), शरणकुमार गुरुङ (२), चन्द्रमाया दियाली (२), तारादेवी पुरी (१), नरबहादुर भण्डारी (१), टंकबहादुर पाण्डे (१), शिलामाया क्षत्री (१), सञ्चमाया राई (२), अर्जुनकुमार विश्वा (१), तुलसादेवी बिष्ट (२), पदमलाल भण्डारी (१), नीरपराज खड्का क्षत्री (१), दिलकुमार दर्जी (१), ज्ञानबहादुर क्षत्री (४), लीलाकुमार विश्वा (१), आलोपकुमार प्रधान (६), दलबहादुर गुरुङ (५), टीकाराम मगर (२), टेकबहादुर राई (३), घनश्याम ढकाल (१), ओमप्रकाश सापकोटा (१), सवीर लिम्बू (२), रिकुधन तिवारी (१), फिस्टीमाया राई (३), जैबहादुर राई (१), तारावीर राई (२), सानुमाया तामाङ (२), अभिरमान राई (३), वीरबहादुर राई (५), देवबहादुर राई (२), मानबहादुर क्षत्री (६), लछुमन सुनुवार (५), मानबहादुर गुरुङ (१), तिलबहादुर खड्का (१), दावाछिरिङ तामाङ (२), धनबहादुर राई (१), विष्णुमाया तामाङ (१), तुलसीराम अधिकारी (४), कमला दाहाल (३), दलबहादुर पोखरेल (१), पूर्णबहादुर थापा (४), कुमार मोक्तान (१), डम्बरसिंह ढकाल (१), परशुराम न्यौपाने (३), नीरमाया राई (२), गम्भीर सिंह राई (४), कमल शर्मा (५), नरमाया शर्मा (३), सुमिता आले घले (१), तारादेवी अधिकारी (१), धनमाया मोक्तान (२), सिंहवीर तामाङ (३), भीममाया कार्की (१), कमलादेवी घिमिरे (२), दिलबहादुर राई (४), परशुराम फुयाल (१), टेकनाथ सुवेदी (१), रेणुका दर्जी (२), रेखाकुमार दर्जी (४), नारदमणि राई (३), पम्फा राई (२), सन्चमाया तामाङ (५), मानबहादुर सिंगार (२), सुखवीर राई (१), मनमाया रानपहेंली (२), मनकुमारी विश्वा (१), सीतादेवी भुजेल (४), सुकमाया लेप्चा (६), फूलमाया तामाङ (४), मनसरी थापा (२), दिलकुमार राई (२), तिला चन्द गुरुङ (१), छिरिङमाया डोल्मा (३), नरमाया राई (२), गंगाराम आचार्य (३), विनोद क्षत्री (२), सारमाया राई (६), चन्द्रमाया राई (२), टीकामाया गुरुङ (३), नारायण शर्मा (५), प्रेमबहादुर चौहान (१), पुनम गौतम (१), तुलसीमाया दुलाल (४), मोंगलीमाया राई (३), धनमाया तामाङ (२), दिलमाया मगर (३), धनमाया बस्नेत (१), चन्द्रमाया शर्मा (१), बलबहादुर भट्टराई (४), मोतीलाल थापा (४), देवीमाया प्रधान (२), रिमा प्रधान (३), इन्द्र राई (१), धनवीर तामाङ (३), रेणुका दर्जी (१), खड्काप्रसाद सन्यासी (३), अमिता सुब्बा (२), भीमबहादुर गुरुङ (१), डम्बर सिंह राई (३), सरिता तामाङ (२), रुद्रबहादुर कटवाल (१), मानसिंह राई, दुर्गामाया मगर, मञ्जुमाया सार्की, पासाङ तामाङ, कुमार भण्डारी, पवित्र सुवेदी, विनोद विश्वा, अमृता भुजेल, बलबहादुर तामाङ, सुकमाया सुब्बा, डम्बर सिंह कामी, भीमबहादुर न्यौपाने, देवबहादुर राई, हेमा सुब्बा, अजय प्रधान, ज्योति क्षत्री, पूर्णमाया फुयाल, लक्ष्मीमाया न्यौपाने, शक्ति राई, गंगादेवी भट्टराई,सन्चमाया लिम्बू ।

कुल शरणार्थी संख्या : ४२९, परिवार : २१२

(शरणार्थी समन्वय समिति (नेपाल सरकार, गृह मन्त्रालय) र राष्ट्रसंघीय शरणार्थी आयोगको शरणार्थी छुट दर्ता नामावली, २०१९ मार्चअनुसारको अनुसूची)

सम्बन्धित समाचारहरू :

• 'नक्कली शरणार्थी बनाउने गिरोहमाथिको अनुसन्धान रोकिन्न'

• नेपालीलाई भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका उडाउने गिरोहका अर्का नाइके राई समातिए

• सम्पादकीय : नक्कली शरणार्थी बनाउने धन्दाको छानबिन होस्

• नक्कली शरणार्थी परिचयपत्र : को हुन् गिरोहका नाइके दुलाल ?

• अमेरिका लैजान शरणार्थी बनाइए ८७५ नेपाली