अधिकांश संक्रमितमा लक्षण छैन

विशेषज्ञहरुका अनुसार अधिकांश व्यक्ति एसिम्प्टोम्याटिक अर्थात् लक्षण नदेखिएका संक्रमित हुन् भने स्वास्थ्य समस्या देखिएकामा समेत अत्यन्त सामान्य लक्षण देखिएको हो ।

कोरोनाबाट मृत्यु भएका ६ जनामध्ये आधाजतिमा ‘निमोनिया’ देखिएको छ । मृत्यु भएका अधिकांशमा पहिलेदेखि अन्य जटिल स्वास्थ्य समस्या थियो ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार शनिबारसम्म कोरानाले १ हजार ४ सय १ जना संक्रमित हुनुका साथै ७ जनाको मृत्यु भएको हो । कोरोनाले मृत्यु हुनेमा ५ पुरुष र १ जना महिला छन् । कोरोना संक्रमितको मृत्युदर ०.५ प्रतिशत छ । शनिबारसम्म २ सय १९ जना निको भएर घर फर्किसकेका छन् ।

‘हाम्रो प्रारम्भिक आँकलनअनुसार अधिकांश कोरोना संक्रमित अर्थात् करिब ८० प्रतिशतभन्दा बढीलाई एसिम्प्टोम्याटिक अर्थात् कुनै लक्षण देखिएको छैन,’ स्वास्थ्य मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीले भने, ‘मधुरो लक्षण देखिने संक्रमितलाई सुक्खा खोकी, मध्यम ज्वरो, अलि गति कमजोरी मुख्य रूपमा देखिएको हो ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. विकास देवकोटाले हरेक दिन पत्रकार सम्मेलनमा थोरै मात्र लक्षण देखिएको केस रहेको बताउँदै संक्रमितहरूको अवस्था जटिल नरहेको औंल्याउने गरेका छन् । वीरगन्जको नारायणी अस्पतालका मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्ट डा.मदनकुमार उपाध्यायका अनुसार अस्पतालमा शुक्रबारसम्म भर्ना भएका कोरोनाका १ सय ११ जना बिरामीमध्ये कसैलाई पनि लक्षण देखिएको छैन । ‘हामीकहाँ भर्ना भएका कोरोनाका सबै एसिम्प्टोम्याटिक (लक्षणविहीन) बिरामी हुन्,’ उनले भने, ‘उहाँहरूमा मधुमेह, उच्च रक्तचाप, मुटु रोग, पेटसम्बन्धी समस्या देखिए पनि कोभिडको कुनै लक्षण देखिएन ।’

यस्तै कोसी अञ्चल अस्पतालकी मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्ट डा.संगीता मिश्रले विराटनगरको कोभिड उपचार केन्द्रमा उपचारार्थ आएका ६४ जना संक्रमितमध्ये ६२ जना एसिम्प्टोम्याटिक (लक्षणविहीन) रहेको जानकारी दिइन् । संक्रमितमध्ये २ जनामा अत्यन्त सामान्य श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या देखिएको बताउँदै उनले भनिन्, ‘उनीहरूमा कोभिडको कारण वा पहिलेदेखि नै श्वासप्रश्वासमा समस्या देखिएको थियो भन्नेबारे हामी थप जानकारी लिँदै छौं ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीले कोरोनाबाट मृत्यु भएकाहरूमा खासगरी निमोनिया देखिएको बताएका छन् । ‘मृत्यु भएका आधाजतिमा अन्य रोग भए पनि पछि निमोनियासमेत देखिएको हो,’ इपिडिमियोलजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा.वासुदेव पाण्डेले भने, ‘मृतकहरूमा निमोनिया प्रमुख कारणका रूपमा देखिएको छ ।’

विभिन्न कारणले बिरामी परेर अस्पतालमा भर्ना भएका कोरोना संक्रमितहरूमा पहिलेकै विभिन्न स्वास्थ्य समस्याले गर्दा शरीर कमजोर बनाइरहेको भ्रम पनि छ । ‘उहाँहरू आफू पहिलेदेखि नै विभिन्न स्वास्थ्य समस्याले गर्दा कमजोरी अनुभव गरेको ‘डालिमा’ मा देखिनुहुन्छ,’ डा.अधिकारी भन्छन् ।

हाल करिब ५ जना संक्रमितमध्ये ४ जनालाई कोरोनाको कुनै लक्षण नदेखिएको जनाउँदै डा. अधिकारीले अधिकांश संक्रमित अस्पतालमा खासै उपचार गराउने आवश्यकता नपर्ने धेरै सामान्य लक्षण देखिएका औंल्याए । तर हाल संक्रमणको दर बढ्ने सुरुवात मात्र भएकाले प्रभावितहरूबाट अन्य व्यक्तिमा रोग नसरोस् र समाजमा त्रास कम हुने वातावरण बनाउन अस्पताल भर्ना गरिएको उनले बताए ।

अमेरिकाको सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सन (सीडीसी) का अनुसार सामान्यतः कुनै पनि व्यक्ति भाइरसको सम्पर्कमा आएको २ देखि १४ दिनपछि कोभिड–१९ को लक्षण देखिन सक्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ) का अनुसार ज्वरो, सुक्खा खोकी र थकाइ कोरोनाको मुख्य लक्षण हो । योबाहेक केही बिरामीलाई सामान्य नरहेको लक्षण देखिन्छ ।

यसअन्तर्गत एकहोरो दुखाइ र दुखाइ, नाक बन्द हुनु, टाउको दुखाइ, आँखा दुखेर सुन्निने (कन्जक्टिवाइटिस), घाँटी दुख्नु, पखाला, स्वाद वा गन्ध थाहा नपाउनु, छालामा बिमिरा, हात वा खुट्टाका औलाको रंग परिवर्तित हुनु आदि समस्या देखिन्छ ।

सीडीसीले कोरोनाका बिरामीहरूमा देखिने अन्य लक्षणमा ‘चिसो लाग्नु’ का साथै अन्य कम सामान्य लक्षणमा पेट र आन्द्रा (ग्यास्ट्रोइन्टेस्टाइनल) सम्बन्धी लक्षणजस्तै वाकवाकी, बान्ता र पखालासमेत रहेको उल्लेख गरेको छ ।

डब्लूएचओका अनुसार कोरोना संक्रमितमध्ये करिब ८० प्रतिशत बिरामी अस्पतालको उपचारबिना नै आफैं निको हुन्छन् । तर संक्रमित ५ मध्ये एक जना गम्भीर रूपले बिरामी पर्छन् र सास फेर्नमा समस्या देखिन्छ । ज्वरो र सुक्खा खोकीसँगै सास फेर्न समस्या भएका, छाती दुखाइ/दबाब, वा बोल्न नसक्नु वा हिँड्डुल गर्न नसक्ने स्थिति देखिए तुरुन्त स्वास्थ्य संस्थामा जानुपर्छ । वृद्घ, उच्च रक्तचाप, मुटु र फोक्सोसम्बन्धी समस्या, मधुमेह, क्यान्सरलगायत विभिन्न चिकित्सा समस्या भएकाहरू कोरोना संक्रमणले गम्भीर रूपले बिरामी हुन सक्ने जोखिम उच्च हुन्छ ।