१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १५८

‘लकडाउन’ मा यसरी भइरहेको छ विद्युत्‌को काम

विद्युत् आपूर्ति अति जरुरी सेवाअन्तर्गत भएकाले सबै कर्मचारीलाई बिदा दिएका छैनौं । कतिपयले कामको प्रकृति हेरेर घरघरमा बसेर काम गरेका छन् । नो लाइट सर्भिस, सबस्टेसन, पावर हाउसमा चौबिसै घण्टा ड्युटी हुन्छ । पावर हाउसमा बस्ने प्राविधिक कर्मचारी ‘कम्प्लिट आइसोलेसन’ मा छन् ।
कुलमान घिसिङ

कलंकीको स्युचाटारस्थित प्रणाली सञ्चालन विभागमा विद्युत् प्राधिकरणका १२ जना इन्जिनियर क्वारेन्टाइनमा बसेजसरी काम गरिरहेका छन् । जहाँबाट मुलुकभरको विद्युत् उत्पादन र खपतको तथ्यांक आउने गर्छ । अर्थात् सबै नियन्त्रण यहींबाट हुन्छ ।

‘लकडाउन’ मा यसरी भइरहेको छ विद्युत्‌को काम

उनीहरू चौबिसै घण्टा त्यहीं बस्छन् । उनीहरूलाई खानेकुरा बाहिरबाट पुर्‍याउने गरिएको छ । उनीहरू बाहिर आउन पाउँदैनन् । बाहिरका कर्मचारी पनि त्यहाँ जान पाउँदैनन् । त्यहाँका प्रमुखलाई पनि भित्र छिराइएको छैन ।

बिहान उठ्नेबित्तिकै मुकभर विद्युत् उत्पादन र खपतको विषयमा उनीहरूसँग जानकारी लिन्छु । सञ्चालित पावरहाउसहरूको सञ्चालन कुन अवस्थामा भइरहेको छ जानकारी लिनु अर्को महत्त्वपूर्ण काम हो । प्राधिकरणका खासखास कार्यालयसँग मुलुकभरको अवस्था जानकारी लिने गरेको छु ।

विद्युत् आपूर्ति अति जरुरी सेवाअन्तर्गत भएकाले सबै कर्मचारीलाई बिदा दिएका छैनौं । कतिपयले कामको प्रकृति हेरेर घरघरमा बसेर काम गरेका छन् । सबै जिल्लामा गरेर पाँच सयभन्दा बढी अफिस छन् । नो लाइट सर्भिस, सबस्टेसन, पावर हाउसमा चौबिसै घण्टा ड्युटी हुन्छ । पावर हाउसमा बस्ने प्राविधिक कर्मचारी ‘कम्प्लिट आइसोलेसन’ मा छन् । पावर हाउसमा अरु कोही छिर्न पाउँदैन । भित्रका पनि बाहिर आउन पाउँदैनन् । एउटा पावर हाउसका कर्मचारी कोरोनाबाट संक्रमित भए भने अर्को पावर हाउसका मान्छे गएर तत्काल सम्हाल्ने स्थिति हुँदैन । पावरहाउस धेरै नै सेन्सिटिभ भएकाले स्टाफहरू गेस्टहाउसमा बस्ने र ड्युटीमा जाने व्यवस्था मिलाइएको छ । पावर हाउसमा पनि बाहिरका स्टाफ भित्र छिर्न पाउँदैनन् ।

‘फ्रन्टलाइन’ मा बसेर दैनिक फिल्डमा काम गर्ने कर्मचारी पनि चौबिसै घण्टा ड्युटीमा छन् । उनीहरूलाई सुरक्षाका लागि सेनिटाइजर, ग्लोब्स, माक्सलगायत सामान्य खालका बन्दोबस्ती सामान दिएका छौं । ग्राहकको घरमा मिटर बिग्रेमा, लाइट ट्रिपिङ भएमा, तार चुँडिएमा, ट्रान्सफर्मर फेर्नुपरेमा फ्रन्टलाइनका कर्मचारी खटिने गरेका छन् । उनीहरूलाई जुनसुकै बेला खटिन सक्ने गरी तयारी हालतमा राखेका छौं । उनीहरूलाई काममा प्रोत्साहन गर्न सामान्य अवस्थामा पाउनेबाहेक तलबको ५० प्रतिशत भत्ता थप गरिएको छ । प्राधिकरणको बोर्डले निर्णय गरेर उनीहरूलाई प्रोत्साहित गर्न यसो गरेको हो । भोलि संक्रमण फैलिने अवस्था पनि आउन सक्छ । त्यस्तो अवस्थाका लागि कर्मचारी खटाउन सरकारसँग व्यक्तिगत सुरक्षा सामाग्री (पीपीई) माग गरेका छौं ।

अस्पताल, सरकारी कार्यालय वा संक्रमितको घरमा छिर्नुपर्‍यो भने कर्मचारीमा आफू पनि संक्रमित हुने भय हुन्छ । रोग फैलियो भने पनि बिजुली बन्द गर्न त भएन । त्यसका लागि कर्मचारी ‘सेभ’ हुनुपर्छ । फ्रन्टलाइनमा बसेर मुलुकभर तीन हजारभन्दा बढी कर्मचारीले काम गरिरहेका छन् । भ्यालीमा मात्र १५ वटाभन्दा बढी कार्यालय छन् । राति पनि काम गरिरहेका छौं । अहिले सडक क्षेत्रमा बढी समस्या आउने गरेको छ । व्यक्ति घर, अस्पताल वा कार्यालयहरूमा यस्तो समस्या आयो भने जटिलता उत्पन्न हुन सक्छ । गाह्रोचाहिँ के हो भने चैत–वैशाख हावाहुरीले पोल ढाल्ने वा यस्ता कुनै समस्या हुन सक्छ, त्यो चुनौती सामना गर्न भने सबै कर्मचारीको परिचालन जरुरी हुन्छ ।

ग्यासभन्दा सस्तो बिजुली

लकडाउनका कारण उद्योग, अस्पताल र निजी क्षेत्रका सबैजसो कार्यालय बन्द छन् । अहिले पिकआवर (करिब बेलुकी ७ बजे) ९ सय मेगावाट जति मात्र खपत हुने गरेको छ । त्यो पनि एक घण्टा जति मात्र हो । रातिको लोड ४ सय ५० को हाराहारीमा झर्छ । यो लगभग बिहान ५ बजेसम्म रहन्छ । बिहान ९ बजे ८ सय मेगावाट जति हुन्छ । दिउँसो ६ सयको हाराहारीमा खपत हुन्छ । सामान्य अवस्थामा १३ सय मेगावाटसमेत खपत हुन्थ्यो । लकडाउन सुरु भएपछि ४० देखि ५० प्रतिशतसम्म खपत घटेको छ । खाना पकाउने बेलामा मात्र पिकआवरको अवस्था आउँछ ।

ग्यास ‘सर्टेज’ भएको कुरा आएको छ । यो बेला भान्सामा विद्युत् उपकरण बढी प्रयोग गरौं भन्ने हो । इलेक्ट्रिकल कुकिङलाई प्राथमिकता दिँदा फाइदा हुन्छ । ग्यासभन्दा विद्युत् प्रयोग सस्तो हुन्छ । अहिले सरकारले एक सिलिन्डर ग्यासमा २ सय ९१ रुपैयाँ अनुदान दिने गरेको छ । महिनाको २५ लाख सिलिन्डर खपत हुने अनुमान छ । यो हिसाबले मासिक झन्डै ७० करोडभन्दा बढी सरकारले ग्यासमा अनुदान दिइरहेको छ । यसले गर्दा भविष्यमा विद्युत्को प्रयोगमा पनि सरकारले अनुदान दिँदा राम्रो हुन्छ भन्ने हो । संकटको बेला कुकिङमा पनि बढी प्रयोग होस् भन्नका लागि चैतको बिलमा २० प्रतिशत छुट दिन सिफारिस गरिएको हो ।

अहिले काठमाडौं भ्यालीमा विद्युत् बढी खपत गर्दा ट्रान्सफर्मरले लोड धान्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने कुरा पनि सर्वसाधारणबाट आएको पाउँछौं । त्यसमा उहाँहरूले चिन्ता गर्नुपर्दैन । हामीसँग सात हजारभन्दा बढी ट्रान्सफर्मर स्टकमा छ । कुनै पनि बेला ट्रान्सफर्मर चाहियो भने तत्कालै उपलब्ध हुन्छ । ओभरलोड हुन थालेको ट्रान्सफर्मर तत्काल फेरेका छौं । अहिले काठमाडौंको लोड हेर्दा बेलुका र बिहानको पिकआवरको खपत एउटै अंकमा देखिएको छ । त्यसबाट सर्वसाधारणले बिजुलीको खपत बढाएको हो कि भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ । खाना पकाउन काठमाडौंमा बिजुली प्रयोग भएको देखिन्छ । यसबाट इन्डक्सन चुलो प्रयोग भइरहेको अनुमान गर्न सकिन्छ । बिस्तारै हिउँ पग्लिन थाल्दा उत्पादन बढ्छ । लकडाउन खुल्दा पनि बिजुली बढी नै हुन्छ । त्यसैले हामीले बिजुली बिक्रीका लागि भारतसँग कुरा गरिरहेका छौं ।

सबै आयोजना ठप्प छैन

विद्युत् आयोजनाअन्तर्गत कन्स्ट्रक्सनको फेजमा रहेका प्रोजेक्टको काम सबै लकडाउन भएको छैन । सामान भएसम्म काम नरोक्ने निर्णय गरेका छौं । त्रिशूली, तामाकोसी, मध्यभोटेकोसी, सान्जेन र रसुवागढीको काम भइरहेको छ । तामाकोसीमा ५–६ सयभन्दा बढी मजदुरले काम गरिरहेका छन् । धेरै ठाउँमा स्थानीय तह र प्रशासनको सहयोग आवश्यक हुन्छ । त्यस्ता प्रोजेक्टमा काम गर्ने लेबरहरू बाहिर जान पाउँदैनन् र अरु भित्र जान नपाउने व्यवस्था गरेका छौं । त्यस्ता प्रोजेक्टहरूको सन्दर्भमा कम्तीमा दिनको एकपटक जानकारी लिने गरेको छु । आयोजनाको काम निरन्तर भइरहँदा यसले विद्युत् उत्पादन छिटो गर्न सक्छ ।

अप्ठेरो अवस्थामा काममा खटिएका सबैलाई उत्साहित गर्नु आवश्यक हुन्छ । त्यसैले तल्लो तहमा बसेर काम गर्ने कर्मचारीको समस्या र उनीहरूको स्वास्थ्यका विषयमा पनि सकभर आफैं जानकारी लिने गरेको छु । अहिले त ज्वरो आएका कर्मचारीको स्वास्थ्यजाँच गराउन पनि आफैंले ‘इनिसिएसन’ लिनुपर्ने हुन्छ । तलबाट पनि कर्मचारीले फोन गर्छन् । फोन चौबिसै घण्टा ‘रिसिभ’ गर्छु । डिभिजन प्रमुखहरूलाई आफैंले सम्पर्क गरिरहन्छु । मन्त्री, सचिवलगायत व्यक्तिहरूसँगको कोअर्डिनेसन पनि गरिरहनुपर्छ ।

आवश्यकताअनुसार नीतिगत निर्णयका लागि बैठक पनि बसिरहेको छ । कर्मचारीको व्यवस्थापन, टेन्डर प्रक्रियाका कामहरू र कतिपय प्रशासनिक काम इन्टरनेट र फोनको माध्यमबाट भइरहेका छन् । एक मिनेट विद्युत आपूर्ति बन्द भयो भने पनि त्यसको प्रत्यक्ष असर सर्वसाधारणमा पर्छ । झन् यो बेला त घरघरमा बसेका सर्वसाधारण बिजुलीकै सहयोगले समय बिताइरहेका छन् । त्यसैले पनि हामीले आफ्नो व्यक्तिगत सुविधा–असुविधाभन्दा बढी बिजुलीको निरन्तर सप्लाइमा ध्यान दिएका छौं । अति आवश्यक सेवा भएकाले हामी बढी सेन्सिटिभ पनि छौं ।

-नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक घिसिङसँग कान्तिपुर दैनिकका ऋषिराम पौड्यालले गरेको कुराकानीमा आधारित

प्रकाशित : चैत्र १८, २०७६ १३:५९
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?