वैदेशिक रोजगारीः अवसर व्यवस्थापनमा चुक्दा चुनौतीका चङ्गुल 

अहिले देखिएका समस्या समाधानका लागि पहल नगरे यसले गम्भीर संकटको बाटो तय गर्ने चेतावनी पनि उनीहरुले दिएका छन् । बिचौलिया म्यानपावरहरुको ठगीधन्दा, न्यून ज्यालादर, श्रम शोषण, अवैध र असुरक्षित रोजगारीजस्ता समस्या बढ्दै गएकोले सरकार तथा सम्बन्धित पक्षले तत्काल कुनै कदम नचाले यसले गम्भीर समस्या निम्ताउने उनीहरुको भनाइ छ ।

समिटको उद्घाटन सत्रमा बोल्दै परराष्ट्रमन्त्री नारायण खड्काले वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकहरुको अवस्था कहालीलाग्दो रहेको बताए । विभिन्न देशहरुले आप्रबासी कामदारले पठाएको रकमले आर्थिक समृद्धि हासिल गरेको दृष्टान्त दिँदै मन्त्री खड्काले नेपाल भने त्यसमा चुकेको बताए । ‘वैदेशिक रोजगारीमा गएका कामदारहरुको अवस्था बुझ्दा रोदनको अवस्था सिर्जना हुन्छ । समस्यामा परेका कामदारहरुले दूतावास र नियोगहरु भरिएका छन् । विदेशमा समस्यामा परेको भनेर दैनिक मन्त्रालयमा निवेदन आउँछन्,’ उनले भने ।

यद्यपि, यी समस्या समाधानका लागि सरकारले केही पहल गरिरहेको पनि उनले बताए । ‘रेमिट्यान्स पठाउँदा लाग्ने शुल्क घटाउन सरकारले पहल गरेको छ । दक्ष र सीपयुक्त कामदारलाई मात्रै विदेश पठाउन सरोकारवालाहरुसँग समन्वय गरिरहेको छ । सँगै, विदेशमा समस्यामा परेका कामदार उद्दारको कामलाई पनि हामीले बढी जोड दिएका छौं ।’

नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले वैदेशिक रोजगारी र रेमिट्यान्सका कारण अनौपचारिक क्षेत्र बढी फस्टाएको बताए । त्यस्तै, अवैध र अनौपचारिक क्षेत्रबाट आउने रेमिट्यान्सका कारण कर प्रणालीमा खल्बलिन सक्ने बताए । ‘अनौपचारिक तरिकाले पठाइने रेमिट्यान्सबाट क्षणिक लाभ त होला । तर यसले हानी धेरै हुन्छ । यसबारे हामी धेरैले सोचेका छैनौं,’ गभर्नर अधिकारीले भने । त्यस्तै, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष चन्द्र ढकालले अनौपचारिक तरिकाले रेमिट्यान्स भित्रिँदा अर्थतन्त्रमा त्यसको वास्तविक प्रतिनिधित्व हुन नसक्ने बताए ।

श्रमविज्ञ गणेश गुरुङले नेपालले वैदेशिक कामदार पठाउनका लागि नयाँ श्रम गन्तब्यहरु खोज्नुपर्ने बेला आएको बताए । न्युन ज्याला भएका मुलुकमा रोजगारीका लागि जाँदा थोरै रकममा निकै असुरक्षित तरिकाले काम गर्नु परेको उनको भनाइ छ ।

‘हाम्रा श्रमिकको ब्रान्ड राम्रो छ । तर हामीले त्यसको उचित प्रयोग गर्न सकेनौं । अहिले सबैभन्दा कम तलब भएका भारत, मलेसियालगायतका देशमा हामीले श्रमशक्ति पठाउनु परेको छ,’ गुरुङले भने ।