दिनभरि जोडी, साँझ किशोरी मृत
तिलोत्तमा, रुपन्देही — घरबाट बाहिर निस्किएको धेरै बेरसम्म घर नफर्किएपछि गत शुक्रबार साँझ देवदह नगरपालिका–११ की शान्ति पासी छोरीको खोजीमा निस्किइन् । गाउँमा फेला नपरेपछि उनीसँगै गाउँले पनि १३ वर्षीया अंगिरा पासीको खोजीमा निस्किए ।
नजिकैको खोला किनारमा अंगिरा स्थानीय युवा वीरेन्द्र भरसित बसिरहेको अवस्थामा फेला परिन् । सोधपुछ गर्न थालेपछि युवा त्यहाँबाट भागे । बालिकालाई लिएर गाउँले फर्किए र मध्यरात शान्तिको घरमा गाउँलेबीच छलफल चल्यो । छलफलले अंगिरालाई वीरेन्द्रको जिम्मा लगाउने निष्कर्ष निकाल्यो । गाउँलेहरुको उक्त भेलामा वीरेन्द्र र उनको परिवार पनि सहभागी थियो ।
त्यस क्रममा वीरेन्द्रले अंगिरालाई स्वीकार्ने वाचा गरे । अंगिरा पनि वीरेन्द्रसित जान तयार भइन् । गाउँलेले प्रतिष्ठासित जोडेर त्यस्तो निर्णय गरे पनि शान्तिले छोरी जिम्मा लगाउन चाहेकी थिइनन् । तर, गाउँलेका सामु अडान लिन सकिनन् । स्थानीयका अनुसार शनिबार बिहान ३ बजेसम्म छलफल चल्यो । त्यस दिन दुवै आ–आफ्नो घरमा बस्ने र शनिबार बिहान छलफल गरेर जिम्मा लगाउने निर्णय भयो । उनीहरुको घर एक सय मिटरको दूरीमा छन् । भर कथित उपल्लो जातिका र पासीलाई कथित दलित समुदाय मानिन्छ ।
स्थानीयका अनुसार शनिबार बिहान गाउँले, दुई परिवार र वडाध्यक्षबीच भेला गराइयो । अंगिरा र वीरेन्द्रलाई गाउँलेका सामुन्ने सोधपुछ गरियो । दुवैले एकअर्कालाई स्विकार्ने बताए । बिहान ७ बजे वडाध्यक्ष अमरबहादुर चौधरीको उपस्थितिमा भएको छलफलमा अंगिरालाई केटाको जिम्मा लगाइएको थियो । वीरेन्द्रका परिवारले भेलामै जातीय कुरा निकालेर नस्विकार्ने चेतावनी दिएको स्थानीय सन्दीप पासीले बताए ।
वडाध्यक्षको उपस्थितिमा स्थानीयले बालिकालाई केटाको जिम्मा लगाउन दबाब दिएका थिए । वडाध्यक्ष चौधरीले भने केटी नाबालिका रहेको र विवाह गर्न नमिल्ने भनेर सम्झाउन खोजेको दाबी गरे । ‘राति नै केटाको जिम्मा लगाइसकेका रहेछन्,’ चौधरीले भने, ‘बालिका र उनकी आमाले इज्जत गइसक्यो, अब यही केटाले लगे छोरी जाने र पठाउने बताएपछि मैले स्थानीय र आमाछोरीको कुरामा सहमति जनाएर त्यहाँबाट बाहिरिएको हुँ ।’ वीरेन्द्र र अंगिराका परिवार सम्बन्धमा राजी भए पनि केटाको परिवारले घरमा लगे बस्न नदिने र सम्बन्ध नस्विकार्ने चेतावनी दोहोर्याइरहेका थिए । वीरेन्द्रकी आमाले केटी पक्ष तल्लो जातकी भएको भन्दै विवाद गरेको स्थानीयले सुनाए । गाउँलेका अनुसार वीरेन्द्र र अंगिराको हात थमाएर वडाध्यक्ष गएका थिए ।
त्यसपछि केटाकेटी घर नगएर गाउँमा भौंतारिएका स्थानीय रामनाथ पासीले बताए । उनका अनुसार केहीबेर गाउँमा डुलेपछि दुवै जना नजिकै रहेको रोहिणी खोलामा बसेका थिए । मध्याह्न वीरेन्द्रले अंगीरालाई आफ्नो घरमा लगे । तर, वीरेन्द्रकी आमाले दुवै जनालाई कुटेपछि फर्किए । त्यसपछि एउटा पसलमा गएर भुजा र पानी किनेर रोहिणी खोला छेउमै बसेका थिए ।
गाउँलेका अनुसार दिउँसो वीरेन्द्र गायब भए । अंगिरा गाउँमा फर्किनन् । गोठालाले अंगिराको शव रुखमा झुन्डिएको अवस्थामा देखे । गाउँमा हल्ला फैलिँदै थियो, प्रहरी घटनास्थल आइपुग्यो । शनिबार साँझ बालिकाको शव रुखमा झुन्डिएको अवस्थामा गोठालाले देखेको र गस्तीमा रहेको टोली घटनास्थल पुगेको देवदह प्रहरी चौकीका प्रहरी निरीक्षक दीपक महतले बताए । ‘शव भेटिएको स्थल सिल गरेर बुटवलबाट अनुसन्धान टोली बोलाएर जिम्मा लगाएका हौं,’ उनले भने, ‘स्थानीयको मुचुल्कासहित इलाका प्रहरी कार्यालय बुटवलबाट थप अनुसन्धान भइरहेको छ ।’
वडाध्यक्ष चौधरीले बालिकाको मृत्यु भएको दिनबाट केटा फरार रहेको बताए । वीरेन्द्रका अभिभावकले छोरा कहाँ गएको हो भन्नेबारे जानकारी नभएको बताउने गरेका छन् । छोरासँग मोबाइल नभएको भन्दै केटाका बाबुले कुनै जानकारी नगराएको चौधरीले सुनाए । बालिकाकी आमा शान्तिले आफूहरू दलित भएकै कारण छोरीको ‘हत्या’ भएको दाबी गरिन् । ‘छोरी पठाउँदिन भन्दा समेत गाउँलेको चेपुवामा परें,’ उनले भनिन्, ‘ठूलाबडाको कुरा सुनेर उपल्लो जातका केटालाई छोरी जिम्मा लगाउँदा घटना भयो ।’ आफैसँग राखेको भए यस्तो दिन नआउने उनको भनाइ छ । छोरीलाई वीरेन्द्रले प्रलोभनमा पारेर जबरजस्ती करणी गर्न खोजेको र त्यही अवस्थामा गाउँलेले खोला किनारमा भेटेको समेत उनको दाबी छ । सबैले मिलेर जिम्मा लगाएपछि केटाले घरमा लैजान आलटाल गरी छोरीको हत्या गरेको उनको आरोप छ ।
देवदह नगरपालिका प्रमुख हीरा केसीले बालिकाको मृत्युपछि मात्र घटनाबारे जानकारी पाएको बताए । ‘घटना कसरी भयो भन्नेबारे गाउँलेबाट जे सुनियो, त्यही जानकारी छ,’ उनले भने, ‘अनुसन्धान र पोस्टमार्टमपछि धेरै कुरा खुल्ने विश्वासमा छौं ।’
‘प्रहरीले जाहेरी लिन मानेन’
दलित अधिकारकर्मी विनोद पहाडीले बालिकाको मृत्यु भएको अर्को दिनबाटै किटानी जाहेरी दिन परिवार र छिमेकी इलाका प्रहरी कार्यालयमा धाइरहेको भए पनि प्रहरीले जाहेरी दर्ता गर्न नमानेको दाबी गरे । ‘अनुसन्धान जारी छ भनेर दर्ता गरिएको थिएन,’ उनले भने, ‘मंगलबार दबाब दिएपछि जाहेरी दर्ता भयो ।’ उनका अनुसार बालिकाकी आमाले ‘छोरीको हत्या भएकाले सो सम्बन्धमा अनुसन्धान गरिपाऊँ’ भनी जाहेरीमा उल्लेख गरेकी छन् । इलाका प्रहरी कार्यालय बुटवलका डीएसपी प्रतीतसिंह राठौरले जाहेरी लिने सम्बन्धमा आनाकानी नगरेको र मंगलबार दर्ता गरिएको बताए । पोस्टमार्टम रिपोर्ट आएपछि अनुसन्धान प्रक्रिया थालिने उनको भनाइ छ ।
बालिकाको मृत्युपछि वीरेन्द्रका परिवार घरमा ताल्चा लगाएर सम्पर्कविहीन भएको स्थानीयले बताए । अधिवक्ता महेन्द्र पाण्डेका अनुसार नाबालिकालाई सहमतिमै कसैले जिम्मा लगाएर विवाह गर्नु बालविवाह कसुरमा पर्छ । साथै सहमतिमै भएको शारीरिक सम्पर्कलाई समेत जबरजस्ती करणी कसुर लाग्ने उनको भनाइ छ ।
प्रकाशित : जेष्ठ १४, २०७७ ०७:३२
