१९.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १७०

‘समान काममा असमान ज्याला’

दिनेश रेग्मी

समान काम गर्ने महिला र पुरुषको पारिश्रमिकमा विभेद रहेको राष्ट्र संघीय निकाय यूएन ओमन नेपालले जनाएको छ । उसले चार जिल्लामा रोजगारीका पाँच क्षेत्रमा गरेको अनुसन्धानमा पाँचै क्षेत्रमा पुरुषको भन्दा महिलाको पारिश्रमिक कम पाएको छ । 

‘समान काममा असमान ज्याला’

यूएन ओमनले सेवा, उत्पादनमूलक, व्यापार, निर्माण र यातायात क्षेत्रमा कार्यरत मजदुरको पारिश्रमिकबारे १ हजार १८ श्रमिकमाथि अध्ययन गरेको थियो । यसमा सरकारी निकाय, कृषि, वन तथा मत्स्यपालन क्षेत्र समेटिएको छैन । यूएन ओमनले सोमबार सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा महिलाको पारिश्रमिक औसत ३ हजारदेखि १५ हजार ९ सय रुपैयाँसम्मले कमी छ । सबैभन्दा कम उत्पादनमूलक क्षेत्रमा ३ हजार र सबैभन्दा बढी व्यापार क्षेत्रमा १५ हजार ९ सय भएको प्रतिवेदनले औंल्याएको छ ।


सेवा क्षेत्रमा कार्यरत महिलाको मासिक पारिश्रमिक १४ हजार ३ सय र पुरुषको २३ हजार ४ सय रुपैयाँ छ । उत्पादनमूलक क्षेत्रमा महिलाको ९ हजार ८ सय र पुरुषको १२ हजार ८ सय तथा व्यापार क्षेत्रमा कार्यरत महिलाको १४ हजार १ सय र पुरुषको ३० हजार रुपैयाँ पाइएको छ ।


निर्माण क्षेत्रमा कार्यरत महिलाको मासिक पारिश्रमिक १० हजार ९ सय र पुरुषको १८ हजार ३ सय तथा यातायात क्षेत्रमा महिला चालकको १७ हजार ५ सय र पुरुषको २५ हजार रुपैयाँ पाइएको छ । ‘मन्टेश्वरी स्कुलमा महिला र पुरुष शिक्षकको करारपत्रमै तलब फरक पाइएको छ,’ अनुसन्धानमा संलग्न यूएन ओमनकी कार्यक्रम अधिकृत प्रीति श्रेष्ठले भनिन्, ‘५० प्रतिशत महिलाको कमाइ समकक्षी पुरुषको भन्दा घटी छ ।’


प्रतिवेदनले महिला र पुरुषको पारिश्रमिकमा विभेद हटाउन र महिलामैत्री कार्यस्थल बनाउन सरकार, संसद्, नीजी क्षेत्र, दातृ निकाय, ट्रेड युनियन, नागरिक समाजलाई आग्रह गरेको छ । प्रतिवेदनले तीनै तहका सरकारलाई विद्यमान ऐन, कानुन र श्रमिक लक्षित कार्यक्रमबारे जानकारी गराउन र कार्यक्षेत्रमा अनुगमन गर्न सुझाएको छ । ‘४० प्रतिशत महिला कामदारले आफूलाई सहयोग पुर्‍याउने सरकारी नीति तथा सुविधाबारे थाहै पाएका छैनन्,’ प्रतिवदेनमा छ । अनुसन्धानले मोरङ, पर्सा, र कास्कीका सहरी तथा ग्रामीण र भक्तपुरको सहरी क्षेत्रमा कार्यरत महिला र पुरुषको पारिश्रमिक तुलना गर्दा यो विभेद देखिएको हो । यूनएन ओमनले डिसेम्बरमा चार जिल्लाका ८ सय ८२ महिला र १ सय ३६ पुरुषमाथि अध्ययन गरिएको जनाएको छ ।


२०७६ वैशाख १३ गते सार्वजनिक नेपाल श्रम शक्ति तेस्रो सर्वेक्षणको नतिजाले पुरुषको तुलनामा महिलाको पारिश्रमिक ५ हजार ८ सय ३४ रुपैयाँ अर्थात् ३० प्रतिशतले घटी भएको देखाएको छ । श्रम शक्ति सर्वेक्षणमा पुरुषको औसत मासिक पारिश्रमिक १७ हजार ८ सय ९ रुपैयाँ र महिलाको १३ हजार ६ सय ३० रुपैयाँ भएको उल्लेख छ ।


नेपालका लागि यूएन ओमन नेपालकी प्रतिनिधि बेनी कुसुमा, फिनल्यान्ड राजदूत पेर्टी एन्टिनेट, महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालयका उपसचिव शंकर नेपाल, श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका उपसचिव सुजन जोजिजु र गण्डकी प्रदेश सांसद तथा जिफन्ट महिला समिति अध्यक्ष मीना गुरुङले प्रतिवेदन सार्वजनिक गरे । श्रम मन्त्रालयका उपसचिव जोजिजुले समान कामका लागि समान ज्याला नपाएको भए पनि अहिलेसम्म मुद्दा नपरेको बताए । श्रम तथा व्यवसायजन्य सुरक्षा विभागले अन्य प्रकारका मुद्दा परे पनि पारिश्रमिक असमान भयो भनेर विभाग र माताहतका ११ वटा श्रम कार्यालयमा परेको जानकारी नभएको जनाएको छ ।

प्रकाशित : कार्तिक २०, २०७६ ०८:२४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा बारम्बार परीक्षार्थीको उत्तरपुस्तिका हराउने गरेको छ। यसको समाधान कसरी हुन्छ?