मृगस्थलीमै मृगको बिजोग
काठमाडौँ — बुधबार दिउँसो पशुपतिको मृगस्थलीमा दुई प्याकेट बिस्कुट लिएर यताउता घुमिरहेका थिए, एक युवक । उनी यहाँ मृगका लागि बिस्कुट बेच्दा रहेछन् । उनी दैनिक एक कार्टुन बिस्कुट बेच्छन् । मृगस्थलीमा उनीजस्तै बिस्कुट बेच्ने १० जनाभन्दा बढी छन् । हरेक कार्टुनमा ४० प्याकेट बिस्कुट हुन्छ । कहिलेकाहीँ एक जनाले कार्टुन नै किनेर मृगलाई खुवाउँछन् । १० जनाले एक–एक कार्टुन बेचे पनि दैनिक ४ सय प्याकेट बिस्कुट मृगका लागि खपत हुन्छ ।
फलामे जालीभित्र राखिएका मृग मान्छे देख्नेबित्तिकै खानेकुरा पाउने आसमा नजिक आउँछन् र बिस्कुटका लागि तँछाडमछाड गर्छन् । मृगको मुख्य खाना घाँस हो तर उनीहरूलाई बिस्कुट खानुपर्ने बाध्यता छ किनकि यहाँ घाँस छैन । मृग मात्रै होइन, पशुपतिका बाँदरलाई पनि बिस्कुट दिने गरिएको छ ।
पशुपति क्षेत्र विकास कोषका कार्यकारी निर्देशक घनश्याम खतिवडा मृगलाई नियमित तीन पटकसम्म घाँस, दाना र चोक्कर दिने गरेको बताउँछन्, यद्यपि तिनको लगाव भने बिस्कुटतिर देखिन्छ ।
पौराणिक कथाअनुसार पशुपति क्षेत्रमा अवस्थित मृगस्थलीमा भगवान् शिवले मृग रूप लिएर हजारौं वर्षसम्म ध्यान गरेका थिए । हिन्दुहरू मृगस्थलीलाई पुण्य क्षेत्रका रूपमा लिन्छन् । पौराणिक कथालाई पुनर्जीवित गर्ने भनेर २०६२ सालमा यहाँ २१ वटा मृग ल्याइएको थियो । कोषका अनुसार मृगस्थली–श्लेषमान्तक वनको क्षेत्रफल २८ हेक्टर छ । मृगहरूकै लागि भनेर वनभित्रै मृग वाटिका बनाइयो । तर, संख्या बढेपछि यहाँका मृगले न स्वतन्त्र रूपमा कुद्न/उफ्रन पाएका छन् न त राम्रोसँग बस्न नै । खतिवडाका अनुसार मृगको संख्या बढेर १६७ पुगेको छ । यहाँ राखिएका मृगको बिजोग यतिसम्म छ कि उनीहरू झारसमेत देख्न पाउँदैनन् । जमिनमा ढुंगा र प्लास्टिक मात्रै छन् । जसका कारण उनीहरूका लागि मृगस्थलीको वातावरण असहज बन्दै गएको छ ।
पूरा पढ्न : मृगस्थलीमै मृगको बिजोग
प्रकाशित : पुस ३०, २०७८ २१:४६