नफेरिएको बझाङेली महिलाको दैनिकी

७ जनाको परिवार छ । एक छाक पुग्ने धान कुट्न दुई घण्टा लाग्छ । चामलतुमल ठिक्क पारेर घाँसदाउरा जान्छिन् । फर्कंदा सासुले खाना पकाएर राखेकी हुन्छिन् ।

अमृता मात्रै होइन, बझाङका अधिका‌श छोरीबुहारीको दैनिकी यसरी नै सुरु हुन्छ । एकाबिहानै उठेर ओखलमा धान कुट्नु बुहारीहरुको अनिवार्य जिम्मेवारीभित्र पर्छ । छाउ (महिनावारी)भएका बेला भने कुट्नुपर्दैन । छोइछिटो भएर पाप लाग्ने भन्दै अरु महिला सदस्यलाई कुट्न लगाइन्छ ।

छाउप्रथा कतिसम्म छ भने आँगनको एक छेउमा भएको ओखलको बाटो भएर हिँड्न पनि पाउँदैनन् छाउ भएकाहरुले । कतिपयले त आँगनको डिलमाथि पारेर बनाउँछन् । बझाङ्गीहरु देवीदेवता खुब मान्छन् । लागा देवता, मष्टा देवता, सुर्मादेवी आदीलाई पुज्छन् ।

फरक जीवनशैली बोकेका बझाङेली महिलाहरुको भेषभुषाले छुट्टै परिचय गराउँछ ।

तर महिलालाई हेर्ने दृष्टिकोण सुदूरपश्चिमको समाजमा अझै फेरिएको छैन । शिक्षा, स्वास्थ्य, चेतनाका हिसाबले निकै पछाडि छन् यहाँका महिला ।

छाउपडी प्रथा, बालविवाह, घरेलु हिंसा, छुवाछूत सामाजिक विभेद भोग्दै आएका छन् । महिला तथा बालबालिका कार्यालय बझाङको तथ्याङ्कअनुसार ५३ प्रतिशत बालविवाह हुने गर्छ ।

पछिल्लो समयमा गाउँमा रोजगारीको अभावले गर्दा हातमुख जोर्न थुप्रै युवापुस्ताका पुरुषहरु विदेश पलायन भएका छन् ।

उनीहरु घरमा नभएपछि घर व्यवहार र खेतीपातीकाे जिम्मेवारी महिला, केटाकेटी र वृद्धवृद्धाको काँधमा आइपरेको छ । जस्तोसुकै शारीरिक परिश्रम गर्न बाध्य छन् उनीहरु।

शब्द र तस्बिर : विद्या राई / वसन्तप्रताप सिंह