१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

‘खेलाडी संवेदनशील हुन्छन्, बुझ्न सक्नुपर्छ’

नेपाली राष्ट्रिय टोलीका मुख्य प्रशिक्षक मात्र रहेनन्, पदमकृष्ण श्रेष्ठ एन्फाका कार्यवाहक अध्यक्षसमेत भइसके । मिडियाबाट टाढै रहन चाहने उनले फुटबलका घटनाक्रम कसरी हेरिरहेका छन् त ?
हिमेश

काठमाडौँ — नेपाली फुटबलमा धेरैपल्ट सुनाइएको एउटा प्रसंग हो, यिनी जत्तिको प्रशिक्षक बिरलै पाइन्छ होला । नेपाली खेलकुदमा शरदचन्द्र शाह सर्वेसर्वा हुँदा ठीक कारणका लागि टक्कर लिनसक्ने पदमकृष्ण श्रेष्ठलाई प्रशिक्षकका पनि प्रशिक्षक भन्ने धेरै छन् । संयोग कस्तो भने उनलाई भेट्ने अवसर जुर्‍यो, तिनै दिवंगत शाहको जीवनीमा आधारित फोटो प्रदर्शनीको उद्घाटनमा । उनलाई ‘पदम सर’ भनेर बढी चिनिन्छ । तर, सरलाई भेट्नै गाह्रो । त्यसमाथि मिडियामा छाउने भनेपछि एक कोष टाढा भाग्ने बानी ।

‘खेलाडी संवेदनशील हुन्छन्, बुझ्न सक्नुपर्छ’

धन्न, यसपल्ट भने उनी केही कुरा गर्ने मनसायमा भेटिए । भर्खर अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) को चुनाव सकिएको छ । त्यहाँ नयाँ नेतृत्व आएको छ । नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोलीका मुख्य प्रशिक्षक अब्दुल्लाह अल्मुताइरी र उनको विरोधमा उत्रेका १० खेलाडीको प्रसंग अझै सेलाएको छैन ।

नवनिर्वाचित अध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्वाङको नेतृत्वमा बसेको पहिलो बैठकले ती विद्रोही खेलाडीलाई फिर्ता बोलाउने निर्णय गरिसकेको छ । यी सबै घटनाक्रम नजिकबाट नियाल्ने काम ‘पदम सर’ले पनि गरिरहेका रहेछन् ।

एउटा तथ्य के हो भने उनी नेपाली राष्ट्रिय टोलीका मुख्य प्रशिक्षक मात्र रहेनन्, उनी एन्फाका कार्यबाहक अध्यक्षसमेत भइसके । नेपाली फुटबलका यी महत्त्वपूर्ण पदमा पुग्ने उनी दुर्लभ र एक्लो उदाहरण हुन् ।

साँच्चै यी सबै घटनाक्रम उनले कसरी हेरिरहेका रहेछन् त ? कौतूहल त हुने नै भयो । उनले सबैभन्दा पहिले भनेको ठ्याक्कै यही हो, ‘राष्ट्रिय टोलीमा परेपछि खेलाडी एक प्रकारले सेलिब्रेटी भइसकेका हुन्छन्, सर्वसाधारणले उनीहरूलाई धेरै माया गरिरहेको हुन्छ, यसैक्रममा उनीहरू धेरै संवेदनशील पनि हुन थाल्छन् ।’

फाइल तस्बिर

खेलाडीले मैदानमा त उत्तिकै परिश्रम गर्ने भयो नै । तिनको खेलबारे धेरै प्रतिक्रिया पनि आइरहेका हुन्छन् । प्रशिक्षकको भनाइ आफ्नै ठाउँमा हुन्छ, त्यसैले खेलाडी मनमनै निकै संवेदनशील हुन थाल्छन् । पदम सर सुनाउँछन्, ‘यो तथ्यलाई व्यवस्थापक र प्रशिक्षकहरूले निकै सूक्ष्म तरिकाले बुझ्नुपर्छ । धेरै मिहिनेत गर्ने खेलाडीलाई सानो कुराले पनि चित्त दुख्छ । यो उनीहरूको खेलजीवनसँगै जोडिएको हुन्छ ।’ त्यसको ठ्याक्कै अर्थ के भन्दा राष्ट्रिय खेलाडीसँग सम्बन्ध राख्दा राख्ने आफैं उत्तिकै संवेदनशील हुनुपर्छ ।

उनले भन्न चाहेको दोस्रो तथ्य हो, नेपाली फुटबलको एकमात्र स्वार्थ भनेको यही नेपालको फुटबललाई नै कसरी फाइदा हुन्छ भन्नेमै केन्द्रित हुनुपर्छ । पदम सरको भनाइ हो, ‘नेपाली फुटबलको नेतृत्व गरिरहेकाले केही पनि निर्णय गर्दा त्यसको उद्देश्य नेपाली फुटबलको विकास मात्र हुनुपर्छ । त्यसकै आधारमा निर्णय गर्ने हो । प्रशिक्षक र खेलाडीको विवादमै पनि यही गर्नुपर्छ भन्ने कुनै नियम छैन, न त हुने नै छ ।’ छोटो कुराकानीमा महसुस भयो, उनी खेलाडीप्रति आफैं उत्तिकै संवेदनशील रहेछन् ।

भन्छन्, ‘खेलाडीको अनुशासनहीनताको कुरा जहाँ पनि हुन्छ । आखिरमा खेलाडी पनि त मान्छे नै हुन् नि । खेलाडी भागेर नाइट क्लब पनि जान्छन् । खेलाडीलाई पनि आफ्नो जीवन आफ्नै ढंगले बिताउने अवसर हुनुपर्छ । यस्ता घटना नेपालमै पनि भएका छन् । यी यस्ता घटनाहरू निकै व्यावसायिक दृष्टिकोणबाट सम्हाल्नुपर्छ । खेलाडीलाई कारबाही त गर्नुपर्छ । तर कस्तो त कारबाही ? किनभने खेलाडीले राम्रो गर्दा उनीहरूलाई हामीले पुरस्कार पनि त दिन्छौं ।’

जर्ज बेस्टको उदाहरण

‘पदम सर’को तर्कमा कारबाही पनि त्यस्तो हुनुपर्छ, जसले फुटबललाई उल्टै फाइदा पुगोस् । फुटबलको मैदानमै मात्र यस्तो गरे, यस्तो हुन्छ भन्ने नियम हुन्छ, फुटबल मैदानबाहिर यस्तो नियम हुन्न । यसका लागि उनी एउटा प्रख्यात घटनालाई उदाहरणका रूपमा पेस गर्न चाहन्छन् । भन्छन्, ‘यो धेरैले रूचाइएको ‘केस स्टडी’ हो । यो उदाहरण बेलायती फुटबल खेलाडी जर्ज बेस्टलाई लिएर हो । सबैलाई थाहा छ, यी अब्बल दर्जाका खेलाडी वास्तवमै कति उत्कृष्ट थिए भनेर ।’

म्यानचेस्टर युनाइटेडको कुनै महत्त्वपूर्ण खेलअगाडि जर्ज पनि पूरा रात हराए । पछि नाइट क्लबमा भेटियो । राति नै क्लबको आपतकालीन बैठक बस्यो । अब के गर्ने त ? मुख्य प्रशिक्षकले निर्णय गरे, ‘भोलि बिहान जर्जको स्थिति कस्तो हुनेछ हेरौं । उनी हाम्रा मुख्य खेलाडी हुन् । उनी टिमकै सम्पत्ति हुन् । हार–जित नै उनको हातमा छ । खेल्न सक्ने अवस्थामा सबै उपाय लगाएर खेलाउने । खेलपछि जे जस्तो नतिजा आए पनि यिनलाई कारबाही गर्ने ।’

क्लबले अर्को निर्णय गरेको थियो, त्यतिबेलासम्म यसबारे मिडियालाई केही पनि नभन्ने । त्यसको भोलिपल्ट खेल पनि भयो, जर्ज बेस्टले दुई गोल पनि गरे र म्यानचेस्टर विजयी पनि रह्यो । जितको खुसीयालीमा ‘सेलिब्रेसन’ पनि भयो । त्यसपछि मात्र क्लबले उनीविरुद्ध अनुशासनको कारबाही चलायो । कारबाही यस्तो थियो, एक महिना ‘सी’ डिभिजनको टिममा गएर प्रशिक्षण गर्ने । बेस्ट व्यावसायिक खेलाडी थिए, उनले यो निर्णय मान्नैपर्‍यो । नमानेर सुखै थिएन ।

‘सी’ डिभिजनको टिमसँग अभ्यास गर्दा बेस्टलाई पक्कै केही बेइज्जतीको अनुभव त भएकै हुनुपर्छ । तर त्यसको फाइदा पनि भयो । त्यो ‘सी’ डिभिजनको टिमका खेलाडीले गर्वले भन्नसक्ने भए, ‘हामीले जर्ज बेस्ट जत्तिको खेलाडीसँग अभ्यास गर्न पायौं ।’

यही हो, प्रत्येक निर्णयबाट कसरी फुटबललाई फाइदा पुग्छ भन्ने कुरा । सायद केही समयअगाडि यस्तै घटनामा नेपाली राष्ट्रिय टोलीका केही खेलाडीमाथि प्रतिबन्धको सजाय नभएर अर्को विकल्प खोजिएको भए ? प्रतिबन्धको निर्णय खेलाडीप्रति अन्याय नै हो ।

प्रशिक्षक–खेलाडी विवाद

अहिले नेपाली राष्ट्रिय टोलीका प्रशिक्षक र खेलाडीबीच जुन विवाद भइरहेको छ, त्यसको समाधान गर्ने काम संघकै भएको पदम सर ठान्छन् । र, यसको समस्या समाधान गर्दा पनि नेपाली फुटबलको स्वार्थ सर्वोपरि हुनुपर्छ । जुन निर्णय हुन्छ, त्यसले भविष्यमा कसरी नेपाली फुटबललाई टेवा पुग्छ, त्यही सोचमा राख्नुपर्छ । सबैभन्दा ठूलो निर्णयले तय गर्ने बाटो सही हुनुपर्छ । खेलाडीलाई खेल्न नदिँदा उनको पूरा खेलजीवन नै प्रभावित हुन सक्छ ।

पदम सर प्रशिक्षकलाई बर्खास्त गर्ने वा नगर्ने कुनै ठूलो विषय नै नभएको मान्छन् । भन्छन्, ‘प्रशिक्षक आउने जाने गरिरहन्छ, अनुबन्ध सकिएपछि प्रशिक्षक स्वतः जान्छन् पनि । अहिलेको प्रशिक्षक भन्दा अर्को झन् राम्रो प्रशिक्षक पाउने सम्भावना उत्तिकै हुन्छ । कुवेती नागरिक अल्मुताइरी नेपाली टिममा रहँदा फाइदा हुन्छ भने राख्नुपर्छ । होइन, उल्टै नराम्रो हुन्छ भने निरन्तरता दिनुहुन्न । यदि प्रशिक्षक र खेलाडीबीच सम्बन्धै राम्रो हुन सक्दैन भने हाम्रा लागि खेलाडी नै प्राथमिकतामा पर्नुपर्छ ।’

उनी मान्छन्, ‘हाम्रा लागि खेलाडी नै प्रमुख सम्पत्ति हो । अहिलेको पुस्तालाई प्रतिस्थापन गर्ने अर्को पुस्ताका खेलाडी हामी नपाउन सक्छौं ।’ अल्मुताइरीबारे उनको धारणा छ, उनी पक्कै व्यावसायिक प्रशिक्षक हुन् । तर, राष्ट्रिय टिम सम्हालेको हेर्दा उनको यो पहिलो अनुभव जस्तै देखिन्छ । उनको प्रशिक्षणको ढाँचा ठिकै देखिएको छ । यद्यपि मैदानबाहिर उनको नीति राम्रो हुन सकेन । अनुभवको कमी देखियो । कसरी मिडियाको सामना गर्ने र खेलाडीलाई कसरी मिडियासामु प्रस्तुत गर्ने, यसमा उनका केही कमजोरी देखिए ।’

अझ ‘पदम सर’ के पनि मान्छन् भने नेपाली टिमको व्यवस्थापनमा कमजोरी देखियो । घटनाबारे एन्फाले आफूभित्रबाटै छानबिन गर्न सक्थ्यो । बाहिरी व्यक्ति राखेर कमिटी बनाउन पनि आवश्यक थिएन । यो एन्फा आफू जोगिन खोजेको जस्तो देखियो, पछि समस्यामा पर्ला भनेर । अनि उनी के मान्छन् भने प्रशिक्षकको छनोट नेपाली फुटबलको आवश्यकता हुनुपर्छ, दाताको निर्णयमा होइन । उनी बारम्बार दोहोर्‍याउँछन्, एन्फाले जे–जति निर्णय गर्नुपर्छ, त्यसले नेपाली फुटबललाई फाइदा पुग्नुपर्छ ।

‘पदम सर’

पदमकृष्णले सन् १९६९ मै भारतको पटियालामा एनआईएस तालिम लिएका थिए । त्यसअघि उनी फ्रेन्ड्स युनियनका खेलाडी थिए । यसैक्रममा टिमले सहिद स्मारक लिग ‘ए’ डिभिजन पनि जित्यो । दुःख के भने अब यो क्लबको अस्तित्व नै रहेन । आफ्ना समकालीन अच्युतकृष्ण खरेल नेतृत्वको नेपाली राष्ट्रिय टोलीका पनि उनी प्रशिक्षक भए ।

सन् १९७२ मा उनले फिफाको प्रशिक्षक लाइसेन्स पाए । सन् १९७० मा उनकै प्रशिक्षणमा नेपालले बंगलादेशमा आगा खाँ गोल्डकप खेलेको थियो । सन् ८० सम्म यो क्रम जारी रह्यो । पछि उनी राष्ट्रिय खेलकुद परिषदको प्रमुख प्रशिक्षक पनि भए । फुटबल मात्र होइन, उनी अन्य खेलमा पनि संलग्न रहे ।

प्रकाशित : असार ११, २०७९ ०७:२५
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?