बोर्डिङ होइन, सामुदायिकमा

जिल्लामा धेरैजसो सरकारी सामुदायिक विद्यालय शैक्षिक गुणस्तर खस्किँदै गइरहेको प्रति आलोचना भइरहेका बेला केही विद्यालय भने बोर्डिङ स्कुलभन्दा राम्रो पठनपाठनका कारण नमुनाका रुपमा पहिचान बनाउन सफल भएका हुन् । अभिभावकले आफ्ना नानीलाई बोर्डिङ छुटाएर यस्तै नमुना विद्यालयमा भर्ना गराएका छन् ।
कोल्टीस्थित बुढीनन्दा प्राथमिक विद्यालय यस्तै नमुनामध्येको एक हो । अभिभावकका नजरमा यो विद्यालयको पठनपाठन बोर्डिङभन्दा अब्बल नै छ । यसै शैक्षिक सत्रमा ३६ बालबालिका विभिन्न बोर्डिङ स्कुल छोडेर यहाँ भर्ना भएका छन् ।
कोटीलाका धिर्जबहादुर शाहीले छोरी सुनितालाई बोर्डिङ छुटाएर बुढीनन्दा प्रावि भर्ना गरे । स्थानीय हातेमालो बोर्डिङमा छोरी पढाउँदै आएका धिर्जबहादुरले निजी र सामुदायिकको शैक्षिक गुणस्तरमा खासै फरक नदेखेपछि बोर्डिङमा चार कक्षा उत्तीर्ण छोरीलाई सामुदायिकमा सारे । ‘पढाइमा खासै भिन्नता नदेखिएपछि सामुदायिकमै सार्नु उचित लाग्यो,’ धिर्जले भने ।
कोल्टीका बिर्षबहादुर कार्कीले पनि छोरा युवराज र छोरी रेजिनालाई बोर्डिङ छुटाएर यही सामुदायिकमा भर्ना गरेका छन् । स्थानीय अभिभावकले बोर्डिङको खर्च व्यहोर्न नसकेर सामुदायिकमा भर्ना गरेका भने होइनन् । ‘पढाइमा खासै भिन्नता नभएपछि बोर्डिङमै राख्नुको औचित्य देखिएन,’ विर्षबहादुरले समेत धिर्जबहादुरको जस्तै मत राखे । कक्षा ५ सम्म अध्यापन हुने बुढीनन्दा प्रावि बालमैत्री शिक्षण विधिद्वारा पढाइ हुने स्कुल हो । खेल्दै सिक्दैको विधिबाट शिक्षण गरिने भएकाले बालबालिका रमाएर रुचिपूर्वक पढिरहेका हुन्छन् ।
पूर्व प्राथमिक तहदेखि नै अंग्रेजी शिक्षालगायत अतिरिक्त क्रियाकलाप अनिवार्य गरिएकाले स्थानीय अभिभावकको गाउँकै सामुदायिक विद्यालयमा आकर्षण बढेको हो । अर्कोतिर, बोर्डिङमा चर्को शुल्क तिर्दै आएकाले सामुदायिकमा आफ्ना नानीहरूले नि:शुल्क शिक्षामात्र नभई उल्टै छात्रवृत्तिस्वरूप रकम पाउँछन् । साथै, विद्यालयमा दिउँसो पोसिलो खाजा पनि दिइन्छ ।
शिक्षक कर्मचारी र विद्यार्थीका लागि विद्यालय प्रशासनले कडा अनुशासन लागू गरेको छ । समयमै शिक्षक उपस्थित, बालबालिकाको पोसाक तथा सरसफाइ, नियमित गृहकार्य, समयसमयमा सिकाइ उपलब्धि परीक्षण । ‘व्यवस्थापन समिति र प्रशासन विद्यालयलाई नमुना बनाउनुका साथै बालबालिकाको शैक्षिक अवस्था सुधार्न लागि परेका छौं,’ प्रधानाध्यापक वृजन शाहीले भने, ‘सबै शिक्षक जागिरमात्र पकाउनेभन्दा पनि समुदायका लागि केही प्रयास गरौं भन्ने भावनाले अघि बढेका छौं ।’ अभिभावकले आफ्ना नानीलाई बोर्डिङ छुटाएर धमाधम हाम्रै विद्यालय भर्ना गर्न थालेपछि आफूहरूलाई थप जिम्मेवार हुन प्रेरित गराएको शाहीले बताए । ‘विद्यालयलाई उत्साह थपिएको छ र चुनौतीसमेत महसुस भएको छ,’ उनले भने, ‘जिल्ला शिक्षालगायत अन्य निकायबाट बालमैत्री विद्यालयका नाममा थुप्रै खर्च हुने गरे पनि हाम्रो विद्यालयमा भने कसैले चासो राखेका छैनन् ।’ १ सय ५८ बालबालिका अध्ययनरत उक्त विद्यालयमा दरबन्दीका शिक्षक संख्या भने दुई जनामात्रै छ । एक राहत, एक निजी स्रोत र एक जना पूर्व प्राथमिक तहमा अध्यापन गराउने शिक्षक छन् ।