बझाङ — बझाङ सदरमुकाम चैनपुरको मध्यभागमा पर्ने देवानटोलनजिकै बाटोसँग जोडिएको टिनको टहरो छ । त्यो बाटो हिँड्दा टहरो बाहिर देवीसरा पुन उदास मुद्रामा देखिन्छिन् । श्रीमान्को मृत्युपछि आफूलगायत तीन छोराछोरी हुर्काउने पढाउने भार ४० वर्षीया देवीसराको थाप्लोमा परेको छ ।

देवीसराको परिवार जाजरकोटको कुशे गाउँपालिकाबाट १५ वर्षअघि बझाङ आएको थियो । गाउँमा गरिबीका कारण खान, बस्न समस्या भएपछि बझाङमै जडीबुटी संकलन गर्न जाने क्रममा दुई वर्षअघि उनका श्रीमान् खड्क पुनको मृत्यु भएपछि देवीसराको परिवार समस्यामा परेको हो ।

टिनको टहरो भाडामा लिएर परिवार पालनपोषण गरिरहेका श्रीमान् नै बितेपछि आश्रित परिवारको बिचल्ली भएको छ । श्रीमान्को मृत्यु भएपछि उनलाई बिहान, बेलुका छाक टार्न पनि समस्या भइरहेको छ । ‘श्रीमान्ले केही पैसा बचत गर्नुभएको थियो । उहाँ बितेको एक वर्षसम्म त त्यसैले चलाएँ । अहिले आएर धेरै समस्या भएको छ’ उनले भनिन, ‘काम पाएका दिन चुल्हो बल्छ, काम नपाएको दिन भोकै बस्नुपर्छ ।’ सदरमुकाममा हुने निर्माणका काममा उनले गिट्टी, बालुवा, ढुंगा बोक्ने काम गरेर छोराछोरी हुर्काइरहेको बताइन् ।

उनका तीन सन्तानमध्ये १६ र ११ वर्षका दुई छोरी र नौ वर्षका एक छोरा छन् । जेठी छोरी १० कक्षामा अध्ययनरत छिन् । माइली छोरी र छोरा तीन कक्षामा पढिरहेका छन् । विद्यालयको पोसाक र कापी, किताबको जोहो गर्न नसक्दा उनीहरूको पढाइ नै छुट्ने अवस्था छ । ‘अब एसईई परीक्षा आउँदै छ । सबै साथी ट्युसन पढिरहेका छन्’ देवीसराकी जेठी छोरीले भनिन्, ‘हामीलाई कापी, कलम किन्ने पैसा त छैन । कहिले त भोकै स्कुल जानुपर्छ । कहाँबाट ट्युसन पढ्नु ? उनले आफ्नो पढाइ बिग्रे पनि भाइबहिनीलाई कुनै संस्थाले पढाइ दिए ठूलो सहयोग हुने बताइन् ।

श्रीमान्को मृत्युपछि एकल महिलाले पाउने सामाजिक सुरक्षा भत्ता पनि आफूले नपाएको देवीसराको गुनासो छ । बझाङबाटै भत्ता पाउने व्यवस्था नभएपछि मंसिरमा भत्ताको प्रक्रिया मिलाउन आफू जाजरकोट पुगेको बताइन् । गाउँपालिकाले फागुनमा आउनु भनेर फर्काइदिएको उनको गुनासो छ । ‘मंसिरमा सबै कागजपत्र लिएर जाजरकोट गएकी हुँ । अहिले हुँदैन । फागुनतिर आउनु भनेर फर्काइदिए’ उनले भनिन्, ‘आउँदा जाँदाको खर्च बेकारमा खेर गयो ।’ उनले फागुनमा खर्चको अभावमा जान नसकेको बताइन् । ‘आउँदा जाँदा १०/१२ हजार खर्च भइहाल्छ । त्यति पैसाले यहाँ एक महिना केटाकेटी पाल्न पुग्छ । खर्च नपाएर गएकी छैन,’ उनले भनिन् ।