शिवशिखर सहकारीको अर्बौंको निक्षेप जोखिममा

दुई दिनअघि सहकारी र बचतकर्ताबीच सहमति भएपछि जोखिममा परेको रकम फिर्ता हुनेमा आशावादी भए पनि उनी ढुक्क भने छैनन् । भन्छन्, ‘अलिअलि गरेर जम्मा गरेको पुंँजी सबै गुम्ने भएपछि भोक, निद्रा लाग्न छोडेको छ । सहकारीसँग सम्झौता भएपछि केही हुन्छ कि भन्ने आशा पलाएको छ ।’

महेन्द्रनगरका हरीश खड्का खाजा पसल चलाउँछन् । उनले पनि पाँच वर्षदेखि दैनिक गर्दै ४ लाखजति सहकारीमा बचत गरेका थिए । घरपरिवार चलाएर बचत गरेको रकम डुब्ने खबरले उनी पनि बेचैन छन् । छोराछोरीलाई राम्रो विद्यालयमा पढाउला भनेर जम्मा गरेको रकम डुब्ने डरले उनी पनि बेचैन छन् । ‘होटलमा पनि समय दिन सकेको छैन,’ उनले भने, ‘पैसा फिर्ता होला भन्ने आशा छैन ।’ जोशी र खड्का मात्र होइन सुदूरपश्चिमका हजारौं साना तथा मध्यमवर्गका व्यवसायी र सर्वसाधारणको करोडौं रकम शिवशिखर सहकारी संस्थाका कारण जोखिममा परेको छ । राष्ट्रियस्तरमा दर्ता भएको उक्त सहकारीमा बचतकर्ताको ८ अर्बभन्दा बढी रकम जोखिममा परेको हो ।

सुदूरपश्चिम प्रदेशबाट मात्र उक्त सहकारीले १ अर्ब ५० करोडभन्दा बढी निक्षेप संकलन गरेको छ । देशभर ३६ शाखा रहेको उक्त सहकारीको अर्बौं निक्षेप सञ्चालकको लापरबाहीका कारण जोखिममा परेको छ । पहाडी जिल्ला डडेलधुराबाट मात्र सहकारीले ४४ करोड र कैलालीको अत्तरियाबाट २२ करोड निक्षेप संकलन गरेको छ । शिवशिखरले संकलित निक्षेप सहकारीको उद्देश्यभन्दा बाहिर लगानी गर्न थालेपछि बचतकर्ताले आवश्यक परेको समयमा आफ्नो बचत फिर्ता पाउन नसकेका हुन् । ‘मार्ट व्यवसाय, जग्गा, घर जस्तो क्षेत्रमा ठूलो लगानी भएका कारण बचतकर्ता मारमा परेका हुन्,’ सहकारीका एक कर्मचारी भन्छन्, ‘सहकारीको उद्देश्यविपरीतका क्षेत्रमा बचतकर्ताको निक्षेप लगानी हुन थालेपछि बिस्तारै समस्या देखिन सुरु भएको हो । यो एकाएक निम्तिएको समस्या होइन ।’

४४ करोड निक्षेप संकलन भएको डडेलधुरामा सहकारीको जम्मा २ करोड मात्र लगानी छ । २२ करोड निक्षेप रहेको कैलालीको अत्तरियामा सहकारीले ५ करोड मात्र लगानी गरेको छ । संकलित निक्षेप भौतिक संरचना खरिद र निर्माणमा बढी लगानी भएको देखिएको छ । सहकारीले कैलालीमा धानचामल उद्योग, मिल, मार्ट, एग्रो प्रालि, जग्गा, गाडीलगायतका भौतिक संरचनामा ठूलो लगानी गरेको देखिएको छ । यसबाहेक सहकारीका सञ्चालक र उच्चतहमा रहेका कर्मचारीले पनि निक्षेपको रकम कानुनी प्रक्रिया पुर्‍याएर विभिन्न व्यावसायिक क्षेत्रमा लगानी गरेको आरोप लागेको छ । २०६९ असोज २८ मा सहकारी विभागमा दर्ता भएको शिवशिखरले १० वर्षमै देशका विभिन्न जिल्लामा खुलेका ३६ वटा शाखाबाट करिब १० अर्ब निक्षेप संकलन गरेको छ । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा संकलन भएको निक्षेपमध्ये सहकारीले १५ प्रतिशत पनि यस क्षेत्रमा लगानी नगरेको गुनासो पनि निक्षेपकर्ताको छ । बचत फिर्ता माग्दै प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा बचतकर्ताले एक सातादेखि निरन्तर विरोध कार्यक्रम गरेपछि मात्र सञ्चालकहरूले सहकारीका तर्फबाट एक जना प्रतिनिधि पठाएका छन् । सहकारीको विपद् व्यवस्थापन समितिका संयोजक भोजराज पौडेलले जिल्लाजिल्लामा पुगेर प्रशासनको रोहबरमा आगामी चैत १५ देखि बिस्तारै बचत फिर्ता गर्ने सहमति गरेका छन् । ‘समस्या उत्पन्न भएपछि समाधान पनि हुन्छ,’ संयोजक पौडेलले भने, ‘निक्षेप अनुसारको रकम नभएको हो सम्पत्ति सहकारीसँग छ ।’ मिडियामा समाचार आएपछि सबै बचतकर्ता एकैपटक बचत फिर्ता माग्न आएपछि समस्या उत्पन्न भएको उनले बताए । उनी भन्छन्, ‘लघुवित्तहरूको मुद्दा उठिरहेको बेला बुटवलमा भएको एउटा सानो विषयलाई लिएर मिडियामा समाचार आएपछि फैलिएको अफवाहले अधिकांश बचतकर्ता एकैपटक बचत फिर्ता माग्न आएपछि समस्या भएको हो ।’

दुई सातादेखि सहकारीका बचतकर्ताले तत्कालका लागि भने आन्दोलन फिर्ता लिएका छन् । चैत १५ देखि क्रमशः बचत फिर्ता गर्ने सहमति भएपछि आन्दोलनका कायक्रम रोकिएको बचतकर्ताले बताएका छन् । सहकारीले कर्मचारीको नाम, योग्यता, ठेगाना, तलब स्केल, सम्पर्क नम्बर विवरण सार्वजनिक गर्नुपर्ने, शाखाअनुसार निक्षेप रकम, कर्जा प्रवाह, व्यावसायिक प्रतिष्ठानमा भएको लगानी, शाखाहरूबाट केन्द्रमा पठाएको रकम र सहकारीसँग भएको कुल चलअचल सम्पत्तिको विवरण सार्वजनिक गर्ने सहमतिपछि आन्दोलन स्थगन गरिएको बचतकर्ताले जानकारी दिएका छन् । सहकारीका अध्यक्ष सुशील बानियाँले सम्पर्कमा आउन नमाने पनि प्रतिनिधि पौडेलले ६ महिनाभित्रै सहकारी पुनः ट्र्याकमा आउने दाबी गरेका छन् । उनले बचतकर्ताले तालाबन्दी गरेका सबै कार्यालय खुलिसकेको र सहकारीमा पुनः नियमित कामकाज सुरु भइसकेको जानकारी दिए । ३६ शाखा र भक्तपुरमा केन्द्रीय कार्यालय रहेको यो सहकारीमा २ लाख ७ हजार बढी बचतकर्ताको ८ अर्ब ५० लाख निक्षेप छ ।