नाकामा तीनपुस्ते माग्दै एसएसबी

कोरोना संक्रमणको निहुँ पारेर भारतीय सुरक्षाकर्मीले नेपालीलाई सीमा क्षेत्रमा दुःख दिइरहेको स्थानीयले बताए । सीमामा खटिएका सुरक्षाकर्मी भने मास्क नै लगाउँदैनन्, लगाएकाले पनि नाकमुनि झुन्ड्याएका भेटिन्छन् । स्थानीयका अनुसार भारतीय पक्षले सीमा क्षेत्रमा नयाँ मानिसलाई पहिलेदेखि कडाइ गर्ने र उसको विवरण टिप्ने गरे पनि नेपालमा जनगणना सुरु भएपछि भारत प्रवेश गर्ने सबै नागरिकको विवरण टिपिरहेको छ ।

हरेक दिन मजदुरी र काम विशेषले भारत जानेलाई पनि परिचयपत्र अनिवार्य गरिएको छ । सामान किनबेच गर्न धारचुला जाने नेपालीलाई पुलमै लाम लगाएर एसएसबीले नागरिकता वा परिचयपत्र हेरेर मात्रै भारतीय क्षेत्रमा प्रवेश दिइरहेको छ । ‘एसएसबीले माथिको आदेश भन्दै घण्टौं लाइनमा उभ्याउने र तीनपुस्ते इन्ट्री गर्ने गरी दुःख दिइरहेको छ,’ स्थानीय रामसिंह भाटले भने, ‘सीमा क्षेत्रमा भारतीय पक्षले समय–समयमा अनेक नियम लगाउने गरेको छ ।’

एसएसबीले कहिले कोरोनाको नाममा त कहिले ‘उपर का आदेश’ भन्दै सताउने गरेको छ । कहिले पीसीआर रिपोर्ट, कहिले परिचयपत्र त कहिले खोप लगाएको कार्ड लिएरमात्र भारतको सीमावर्ती बजार धारचुलामा प्रवेश दिइरहेको स्थानीयको गुनासो छ । राहदानी, नागरिकता, मतदाता परिचयपत्र, सरकारी निकायको परिचयपत्रमध्ये एउटा देखाए मात्रै भारत जान दिइन्छ । भारतको पिथौरागढमा शनिबार दुई देशका अधिकारी सम्मिलित सीमा बैठकमा दुई देशका नागरिक एक अर्को देशमा आवतजावत गर्दा परिचय खुल्ने कागज भएमात्रै प्रवेश गर्न दिने विषयमा सहमत भएको र सीमा क्षेत्रमा हुने सामान्य समस्या समन्वयात्मक ढंगले अगाडि बढाउने कुरामा छलफल भएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी सिद्धराज जोशीले बताए ।

दुई दिनदेखि सीमा क्षेत्रमा नेपाली नागरिकलाई भारतीय सुरक्षाकर्मीले कडाइ गरेर घण्टौं लाममा कुराइरहेको गुनासो सुनिएकाले त्यसको सहजीकरणका लागि धार्चुला तहसिलका उपजिल्लाधिकारी र सुरक्षा प्रमुखसित समन्वय गर्न सशस्त्र प्रहरीका एसपी गएका छन् । भारतीय अधिकारीले भने नेपाली नागरिकलाई दुःख दिन नभएर कोभिड संक्रमण र घुसपैठको सम्भावना रहेकाले सुरक्षा जाँच बढाएको जवाफ दिने गरेका छन् ।

तैपनि सीमा क्षेत्रमा आवतजावत सहज बनाउने प्रयास भइरहेको प्रशासनले जनाएको छ । भारतले व्यासको छाङरु र टिंकरमा जनगणनामा असहयोग पनि गरेको छ । भारतको बाटो भएर हिँड्ने अनुमति नदिएपछि जनगणना टोलीलाई बिहीबारमात्रै हेलिकोप्टरबाट खलंगा ल्याइएको छ । अतिक्रमित नेपाली भूमिमा पर्ने कुटी, नाभी र गुन्जीमा नेपालले जनगणना गर्न सक्ने भन्दै भारतीय सुरक्षा निकाय सशंकित बनेको छ । नेपालमा राष्ट्रिय जनगणना भइरहेकाले गणकले अतिक्रमित क्षेत्रसम्म पुग्न भारतीय बाटो प्रयोग गर्न सक्ने भन्दै सीमा पुलमा निगरानी बढाएको छ । अहिलेसम्म सीमा क्षेत्रबाट जो पनि सिधै प्रवेश गर्न सक्ने परिस्थिति रहेकाले एकआपसमा विभिन्न किसिमका गतिविधि हुन सक्ने अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै परिचयपत्र अनिवार्य गर्ने समझदारी भएको हो ।

कुनै पनि परिचय खुल्ने कागजको आधारमा आवतजावत गर्न दिने र समस्या बुझेर आवश्यक सहजीकरणसमेत गर्ने विषयमा सहमति भएको प्रजिअ जोशीले बताए । उनका अनुसार टाढाबाट आएको मान्छे कसैसँग परिचयपत्र नभएको अवस्थामा भने स्थानीय प्रशासनसँग सहजीकरण गरेर समस्या समाधान गर्न सकिने कुरा भएको हो । प्रजिअ जोशीका अनुसार बैठकमा सीमा क्षेत्रमा हुन सक्ने मानव बेचबिखन रोकथाम, सीमा नाकाबाट हुन सक्ने लागूऔषधको कारोबार रोक्ने, झुलाघाट झोलुंगे पुल मर्मत, भारतसँग जोडिएका घाटहरू व्यवस्थित गर्नेलगायत विषयमा छलफल भएको छ ।

भारतीय सुरक्षा निकायले अतिक्रमण गरेको नेपाली भूमि कालापानी क्षेत्रको प्रशासनिक व्यवस्था हेर्ने धारचुला तहसिल क्षेत्रलाई उच्च सुरक्षा चुनौतीको क्षेत्रका रूपमा हेरेको छ ।