परिवार सूचीकरणमा ११७ सुपरिवेक्षक

परिवारको सूचीकरण गर्दा घरको अवस्था र प्रयोजन, परिवार संख्या, जमिनको अवस्था, वित्तीय पहुँचको अवस्था र प्राविधिक शिक्षाको अवस्थाबारे विवरण संकलन गरिनेछ । असोज ३ देखि १८ सम्म परिवारको सूचीकरण चलिरहेको छ । त्यसकै आधारमा गणकहरू परिचालन गरेर मुख्य गणना सुरु हुनेछ । अहिले कञ्चनपुरलाई ५ वटा इलाका जनगणना केन्द्रमा विभाजन गरी सुपरिवेक्षणको काम भइरहेको छ । २५० देखि ३ सय परिवारसम्म एक गणना क्षेत्र निर्धारण गरिएको छ । ४ गणना क्षेत्र बराबर एक सुपरिवेक्षण क्षेत्र निर्धारण गरिएको छ । अहिले कञ्चनपुरमा ११७ सुपरिवेक्षक परिवार सूचीकरणका लागि खटिएका छन् । ‘परिवार सूचीकरण सकिएपछि मुख्य गणना सुरु हुनेछ,’ जिल्ला जनगणना अधिकारी गोविन्दप्रसाद न्यौपानेले भने, ‘पहिले परिवार तथा वित्तीय पहुँचको अवस्थाबारे गणना हुँदैन्थ्यो, यस पटक त्यो पनि हुँदै छ ।’ २०६८ को जनगणनाअनुसार कञ्चनपुरमा ८० हजार घरधुरी छन् ।

यस पटक उक्त संख्या १ लाखभन्दा बढी पुग्ने अनुमान गरिएको छ । तिनकै आधारमा सुपरिवेक्षकहरू परिचालन गरिएको छ । अहिले गणकहरूको पनि छनोट चलिरहेको छ । यस पटकको गणनामा रोजगारीका लागि भारत जानेको तथ्यांक पनि संकलन गरिने जनगणना अधिकारी न्यौपानेले बताए । उनका अनुसार परिवारको आय आर्जनको अवस्था र रोजगारीका लागि बिदेसिएकाहरूको समेत तथ्यांक संकलन हुने भएकाले त्यसमा भारत गएकाहरूमा समेत विवरण संकलन गरिनेछ । यसले रोजगारीका लागि भारत जानेको तथ्यांक उपलब्ध गराउनेछ ।

सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशबाट अहिले पनि ठूलो संख्यामा रोजगारीका लागि भारत जाने परम्परा छ । हालसम्म भारतमा रोजगारी गर्नेको तथ्यांकबारे सरकारसँग कुनै तथ्यांक छैन । यति मात्रै होइन भारतमा मजदुरी गएका कतिपय वर्षौंदेखि बेपत्ता छन् । उनीहरूको तथ्यांक मात्रै होइन अवस्थाबारे पनि सरकार बेखबर छ । भारत गएकासँगै बेपत्ता भएकाहरूको पनि तथ्यांक संकलन हुन सके अझ राम्रो हुने स्थानीय बताउँछन् ।

परिवार सूचीकरणको काम सकिएपछि कात्तिक २५ देखि मंसिरसम्म मुख्य जनगणनाको काम सुरु हुनेछ । यसका लागि ८० वटा प्रश्न तयार पारिएका छन् । ‘मुख्य गणनामा प्रत्येक व्यक्तिलाई भेटेरै प्रश्नावली भर्नुपर्ने छ,’ दोधारा–चाँदनीका स्थानीय जनगणना अधिकारी उपेन्द्र मिश्राले भने, ‘यसमा जन्म, मृत्यु, बसाइ सराइदेखि स्वदेश तथा विदेशमा रहेकाहरूको अवस्था, उमेर समूह र आर्थिक क्रियाकलाप सबै विवरण संकलन गरिनेछ ।’

यति मात्रै होइन खानेपानीको पहॅुँच, शिक्षाको अवस्था र अपांगता भएका व्यक्तिहरूको विवरणसमेत मुख्य गणनामा समेटिनेछ । तथ्यांकको सामान्य विवरण पारिवारिक सूचीकरणबाटै आउन सक्ने भए पनि पूर्ण तथ्यांक भने मुख्य गणनापछि मात्रै आउने जनगणना अधिकारी न्यौपानेले बताए । २०६८ को गणनाअनुसार कञ्चनपुरको जनसंख्या तथ्यांक ४ लाख ५१ हजार छ । यस पटक उक्त तथ्यांक ५ लाख नाघ्ने अनुमान छ ।