बाली बिमामा बढेन आकर्षण

सरकारले यसअघि कृषि तथा पशुपन्छी बिमा कार्यक्रममा चालु अर्थिक वर्षमा ५० प्रतिशत अनुदानको व्यवस्था गरेको छ । शुक्रबार अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले प्रस्तुत गरको प्रतिस्थापन बजेटमा त्यसलाई बढाएर कृषि बिमामा ८० प्रतिशत अनुदान दिने उल्लेख गरिएको छ । गत आवमा ७५ प्रतिशतसम्मको अनुदानको व्यवस्था थियो । कृषि अनुदान र बैंकको कर्जाको लागि मात्रै धेरै किसानले बाली तथा पशु बिमा गर्ने गरेको पाइएको एनएलजी इन्स्योरेन्सका अभिकर्ता देवीराम कोइरालाले बताए । ‘बाली तथा पशुपन्छी बिमा नगरेसम्म बैंकले ऋण दिँदैन । त्यस्तै अनुदानका लागि सरकारले बिमा अनिवार्य गरेको छ,’ उनले भने, ‘त्यही भएर मात्र किसान बाध्य भएर बिमा गर्छन् तर बिमालाई अवसरका रूपमा लिएका छैनन् ।’

उनका अनुसार बाली तथा पशु बिमाका बारेमा नबुझेरै बिमा गर्दा किसानले व्यवसायमा क्षतिवापतको बिमा रकम नपाउने अवस्था रहेको छ । पशु तथा बालीमा क्षति भएमा बिमाबाट पाइने रकम एकदमै कम भएकाले पनि किसान बिमामा आकर्षित नभएको बंगुरपालन गरेका टीकापुर–१ बनगाउँका किसान लालवीर चौधरीले बताए । ‘बिमा गरेको बंगुर मरेमा बिमा कम्पनीले १० हजारभन्दा बढी रकम दिन्न । बिमा गरेको बंगुर एक क्विन्टलको छ भने बिरामी भएमा काटेर बेच्दा घटीमा ३५ हजार रुपैयाँ आउँछ,’ उनले भने, ‘बंगुर मरेमा १० हजार मात्र आउँछ । त्यसैले बिमा गरेको बंगुरको उपचार गर्नुभन्दा काट्दा नै किसानलाई फाइदा हुन्छ ।’

माछाको बिमा कति दिनमा कसरी गर्ने, आलुलगायतका तरकारी बालीको बिमा कहिले गर्ने र बाली नष्ट भएमा किसानले कति रकम पाउनेलगायत जानकारी किसानलाई नहुँदा पनि बालीको बिमा हुन नसकेको किसानहरू बताउँछन् । राष्ट्रिय बिमा कम्पनी लिमिटेड धनगढीका प्रतिनिधि काशीराम जोशीले नेपालमा पशु बिमाको अवस्था राम्रो रहेको र बाली बिमामा किसान अझै आकर्षित हुन नसकेको बताए । उनले भने, ‘बिमा कम्पनी र किसानबीच समन्वयको अभाव छ ।’

रानी–जमरा–कुलरिया सिँचाइ आयोजनाको कृषि कार्यान्वयन इकाइ टीकापुरका प्रमुख भरत कँडेलले किसानले बिमा कम्पनीलाई र बिमा कम्पनीले किसानलाई दोष दिने अवस्था रहेको बताए । ‘किसान र बिमा कम्पनीबीच निरन्तर संवाद जरुरी देखिन्छ,’ उनले भने । बिमा कम्पनीहरूले किसानलाई राम्रो सहजीकरण गर्न नसकेका कारण बाली बिमामा समस्या देखिएको कँडेलले बताए । उनले भने, ‘बिमा कम्पनीले किसानहरूलाई सहज हुने गरी बढीभन्दा बढी किसानलाई बिमाको पहुँचमा ल्याउन आवश्यक छ ।’