कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १३४

बन्द पसल कुर्दै बह्मदेवका व्यवसायी

दिनेश रेग्मी, भवानी भट्ट

ब्रह्मदेव, कञ्चनपुर — व्यापारबाटै जीवन निर्वाह गरिरहेका कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका–९ ब्रह्मदेव बजारका ५२ वर्षीय गोविन्द गिरीको व्यवसाय ११ महिनादेखि ठप्प छ ।

बन्द पसल कुर्दै बह्मदेवका व्यवसायी

व्यापार गर्न नपाएर खाली बसेका गिरी हालैको एक दिन नेपाल–भारत सीमा महाकाली नदीको टनकपुर बाँधको डिलमा सुस्ताएका भेटिए । उनले त्यही डिलबाटै आफ्नो बन्द पसल र त्यही खेलिरहेका छोराछोरी नियालिरहेका थिए । ‘यो ठाउँ टनकपुर बाँध हुँदै भारत जाने–आउने बाटो हो । पहिलो लकडाउनदेखि व्यापार बन्द छ । अब बोर्डर कहिले खुल्छ, थाहै छैन,’ उनले भने, ‘पहिला बाख्रा पनि थिए, पोहोर साल हटाइदिएँ । अहिले टाइम पास गर्न गाह्रो भएर त्यत्तिकै यहाँ (बाँधको डिलमा) आई बसेको छु ।’

करिब तीन दशकअघि ब्रह्मदेव बजार आएका गिरीले सुरुका पाँच वर्ष यहीँ व्यापार गरे । केही वर्ष छाडेर फेरि यहीँ आएर व्यवसाय थालेको पनि १२ वर्ष भयो । तर एक वर्षदेखि उनलाई व्यापार नभएर सास्ती छ । ‘उः यो बजार छेउको मेरो दोकान हो । लकडाउन र महामारीका कारण बोर्डर सिल भएर बजार बन्द भयो,’ बन्द पसललाई देखाउँदै उनले भने, ‘मैले पहिल्यैदेखि व्यापार गर्थें । तर यस्तो अवस्था कहिल्यै भोग्नुपरेको थिएन ।’ यहाँ उनको खेलौना पसल छ । चिनियाँ खेलौना वस्तुका मुख्य ग्राहक भारतीय नागरिक हुन् । व्यापारको मुख्य मौसम हरेक वर्ष फागु पूर्णिमादेखि सुरु भएर असारसम्म चल्ने सीमापारि पूर्णागिरि मन्दिरको मेला हो ।

भारत उत्तराखण्डको चम्पावत जिल्लास्थित चुरे डाँडामा रहेको पूर्णागिरि मन्दिरमा दर्शन गरेपछि मनोकांक्षा पूरा हुने विश्वासमा भीमदत्त–९ ब्रह्मदेवस्थित सिद्धनाथ (सिद्धबाबा) मा पूजा गर्न आउँछन् । यही विश्वासका कारण पूर्णागिरि मेलाको अवधिमा ब्रह्मदेव बजारमा निकै बढी चहलपहल हुन्छ । पुर्णागिरिको मन्दिर ब्रह्मदेवपारिको टनकपुरदेखि करिब १५ किमि उत्तरमा पर्छ । सिद्धनाथको मन्दिरमा जब पूर्णागिरि मन्दिरबाट दर्शनार्थी आउँछन्, गिरीको व्यापार चम्किन्थ्यो । १९९० सालमा स्थापित सिद्धनाथ मन्दिरमा वार्षिक करिब ८० लाख दर्शनार्थी आउने गरेको मन्दिरमा टाँगिएको बोर्डमा उल्लेख छ । गिरीको मात्र होइन, ब्रह्मदेव बजारकै व्यापारको यो मुख्य सिजन पूर्णागिरि मेला हो । अघिल्लो वर्षको लकडाउन र सीमा सिलले मेला लागेन । यसपालि पनि नाका नखुलेकोले मेला हुने, नहुने निश्चित छैन ।

कञ्च‍नपुरको भीमदत्त नगरपालिका–९, ब्रह्मदेव बजारका ५२ वर्षीय गोविन्द गिरी टनकपुर बाँधको डिलमा बसेर आफ्नो बन्द पसल (दायाँतर्फको रातो–सेतो माटो पोतेको घर) नियाल्दै । गिरीसहित अधिकांश पसल ११ महिनादेखि बन्द छन् ।

नेपाल–भारत सीमा नाका बन्द हुँदा भीमदत्त पन्तको सालिक भएको ब्रह्मदेव चोक, सिद्धनाथ मन्दिर र बजार वरपर मान्छेको चहलपहल न्यून छ । स्थानीयलाई लक्ष्य गर्दै न्यून संख्यामा पसल खुलेका छन् । प्रायः पसल बन्द छन् । ब्रह्मदेव बजार कञ्चनपुरको सदरमुकाम महेन्द्रनगरबाट १३ किमि उत्तर–पश्चिममा पर्छ । ब्रह्मदेवमा प्रहरी चौकीसहित, होटल, चियापसल, कपडा पसल, किराना पसल, टेलरिङलगायत करिब अढाइ सय पसल छन् । ‘मैले खेलौनाका सामान धेरै बेच्थें । सीमापारिबाट भारतीयहरू खेलौना, बाम भिक्स, टर्च, चप्पल, छाता, जुत्ता, ज्याकेट किन्न आउँथे,’ गिरीले भने, ‘मैले इन्डियाबाट पनि सामान किनेर ल्याएर बेच्थें, महेन्द्रनगर वा जहाँ मिल्छ, त्यहाँबाट किनेर ल्याई बेच्थें । अहिले पाएको छैन ।’ यो भन्सार नभएर आवागमन गर्ने नाका हो । सीमापारिबाट लुगाफाटो किन्न आउँछन्, यताबाट नुनतेल गर्न जान्छन् ।

ब्रह्मदेव बजारबाट बाँधको डिलनिरका टहरा खाली छन्, जुन पूर्णागिरि मेला लाग्दा राख्न बनाइएका थिए । अहिले ती खाली मात्र छैनन्, भताभुंग पनि छन् । ‘यहाँ व्यापार गर्नेको लाइनै हुन्थ्यो, अहिले सुनासान छ,’ उनी प्रश्न गर्छन्, ‘अब कहिले होला पहिला जस्तो ?’ ब्रह्मदेव बजारबाट १० मिनेटमा टनकपुर ब्यारेज पुल पुगिन्छ । टनकपुर ब्यारेजको चार किमि पारि भारतको टनकपुर बजार छ ।

पूर्णागिरि मेलाका दर्शनार्थी टनकपुर बजार हुँदै बाँधसम्म गाडीमा पुग्छन् । त्यहाँबाट पैदलै मन्दिर दर्शन गर्नुका साथै किनमेल पनि गर्छन् । सीमा नाका सहज हुँदा मोटरसाइकलमा ओहोर–दोहोर गर्ने पनि उत्तिकै हुन्छन् ।

पलायन हुँदै व्यापारी

यस वर्ष पनि पूर्णागिरि मेलाको सिजन नजिकिँदै छ । तर ०७६ चैत्र ११ गतेको लकडाउनदेखि नै बन्द नाकाहरु कहिले खुल्ने निश्चित छैन । सरकारले माघ ११ गते भारतसँग जोडिएका देशभरिका ३० नाकामा आवागमन खुला गर्ने निर्णयसँगै कञ्चनपुरको गड्डाचौकी र कैलालीको गौरीफन्टा नाका पनि खुले । तर यी दुवै नाकामा अहिले पनि सहज आवागमन हुन सकेको छैन । भारतीयलाई नेपाल भित्रिन गृह मन्त्रालयको अनुमति अनिवार्य गरिएको छ भने नेपालीहरु भारतीयले तोकेको समयभित्र लाइन लागेर प्रस्थान गर्नुपर्छ ।

यहाँका उद्योगी व्यवसायीहरुले नाका खुलाउन माग गर्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालयमार्फत ज्ञापन पत्र बुझाइसकेका छन् । सीमावर्ती भारतीय क्षेत्रका व्यापारीहरुले पनि पटक-पटक नाका खुलाउन माग राख्दै आएका छन् ।

मन्दिरको आम्दानी पनि गुम्यो

पूर्णागिरि मेलामा आउने दर्शनार्थीको भेटी र दानले सिद्धनाथ मन्दिरको आम्दानी एक करोड रुपैयाँको हाराहारीमा हुने गरेको थियो । एक वर्षदेखि आम्दानी ठप्प भएपछि मन्दिरको आम्दानीमात्रै गुमेको छैन, व्यापारीहरु समेत पलायन भएको मन्दिर व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष खड्काले सुनाए । ‘मेला अवधिका प्रसादीको ठेक्कामात्रै एक करोड रुपैयाँभन्दा बढीको हुन्थ्यो,’ खड्काले भने, ‘दर्शनार्थीहरुबाट उठ्ने भेटीको रकम पनि राम्रै हुन्थ्यो ।’ मन्दिर व्यवस्थापन समितिले प्रसादी र भेटीबाट संकलित रकमबाट सडक निर्माण, खानेपानी मर्मत र विद्यालयको भौतिक पूर्वाधारमा सहयोग गर्दै आएको छ ।

कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका–९ स्थित सुनसान ब्रह्मदेव बजारका पसल । ब्रह्मदेवका भएका करिब अढाई सय पसलमध्ये अधिकांश पसल ११ महिनादेखि बन्द छन् । तस्बिर : दिनेश रेग्मी/कान्तिपुर


प्रकाशित : फाल्गुन १९, २०७७ १२:४३
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?