बाँझो जग्गामा नमुना खेती

कृषि विषयमा स्नातकोत्तर पाल्पाका महेश क्षेत्री र कञ्चनपुरकी तारा जोशीले डडेलधुरा सदरमुकाम नजिक बाँझो रहेको जमिनमा तरकारी खेती सुरु गरेका हुन् । खानेपानीको समेत समस्या हुने ठाउँमा कसरी तरकारी खेती गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण पनि उनीहरूले प्रस्तुत गरेका छन् । स्थानीयले उब्जनी नहुने भन्दै गौचरनमा प्रयोग गर्दै आएको बाँझो जमिनमा अहिले लटरम्म तरकारी फलेको छ ।

‘व्यावसायिक मुनाफा र अरूलाई प्रोत्साहन गर्ने दुवै उद्देश्यले हामीले यो कृषि फार्म सुरु गरेका हौं,’ महेश क्षेत्रीले भने, ‘दैनिक ३ घण्टा समय दिने हो भने तरकारी उत्पादनबाट महिनामा लाखौं कमाउन सकिन्छ भन्ने रोजगारीका लागि विदेशिने युवालाई प्रोत्साहन गर्ने हाम्रो उद्देश्य पनि हो ।’ नेपालबाटै कृषि विषयमा स्नातकोत्तर उत्तीर्ण गरेर आफूहरू दुवैले जागिर खोज्नुभन्दा उत्पादन क्षेत्रमा लाग्ने उद्देश्यले जग्गा खोज्दै डडेलधुरा आइपुगेको क्षेत्रीले बताए । क्षेत्रीले भने, ‘तरकारी उत्पादनका लागि डडेलधुरा सबैभन्दा राम्रो हावापानी र मौसम भएको क्षेत्र भएकाले हाम्रो रोजाइमा परेको हो ।’

डडेलधुरा मात्र नभई देशका अन्य भागमा पनि यसरी नै बाँझो जग्गा प्रयोग गरी उत्पादनशील क्षेत्रमा युवाको आकर्षण बढाउन विभिन्न खाले खेती गर्ने योजना पनि उनीहरूले बनाएका छन् । पहिलो चरणमा उनीहरूले बजारमा महँगो मूल्य पर्ने अकबरे खुर्सानी र टमाटर खेती सुरु गरेका छन् । सदरमुकामनजिकै भएका कारण कृषि फार्ममा तरकारी खेतीका विषयमा व्यावहारिक ज्ञान हासिल गर्ने विद्यार्थीको घुइँचो लाग्ने गरेको छ ।

‘दैनिक विभिन्न अवलोकन गर्ने टोली अध्ययन भ्रमणका लागि कृषि फार्ममा आउने गरेका छन्,’ स्थानीय बासिन्दा प्रमोद जोशीले भने, ‘मुनाफासँगै अरू युवाका लागि पनि यो कृषि फार्म ज्ञान हासिल गर्ने थलो भएको छ ।’ सुरु गरेको एक वर्ष नपुग्दै धेरै युवाले प्रेरणा लिएर सामूहिक तरकारी खेती सुरु गरिसकेका छन् । जोशीले भने, ‘गन्यापधुरा, भागेश्वर, नवदुर्गालगायतका गाउँपालिकामा पनि क्षेत्री र जोशीबाट प्रेरणा लिएर धेरै युवाले बाँझो जग्गामा उत्पादन सुरु गरिसकेका छन् ।’ उक्त कृषि फार्म सञ्चालकबाट प्राविधिक सहयोग लिएर युवाले सामूहिक तरकारी खेती गर्ने जिल्लामा अभियान नै सुरु भएको छ ।

दुवै जनाले ५ लाखको लगानीमा सुरु गरेको गौलोचन कृषि फार्म अहिले कृषि अध्ययन गर्ने विद्यार्थीका लागि पनि प्रयोगात्मक अध्ययनको थलो बनेको छ । कैलाली, कञ्चनपुर, डोटी र डडेलधुरामा निजी र सरकारी कृषि विषय अध्ययन गराइने कलेजका विद्यार्थीले यसै फार्ममा प्रयोगात्मक ज्ञान हासिल गरिरहेका छन् । तरकारी बीउ उत्पादन केन्द्र डडेलधुराका प्रमुख नरेन्द्र पनेरु पनि उक्त कृषि फार्मले विद्यार्थीका लागि मात्र नभई स्वरोजगार गर्न चाहने सबैलाई सहज बनाएको बताउँछन् । प्रमुख पनेरुले भने, ‘उत्पादनशील क्षेत्रमा युवालाई लगानी गर्न र काम गर्न निकै प्रोत्साहन मिलेको छ ।’

डडेलधुराको ठूला होटलमध्ये एक क्लासिक होटलका सञ्चालक नवराज भट्टले पनि उनीहरूवाटै प्रेरणा लिएर भागेश्वर गाउँपालिकामा ५० रोपनी बाँझो जग्गा भाडामा लिएर कृषि फार्म सुरु गरेका छन् । ‘पहिलो चरणमा ५० रोपनी जग्गा भाडामा लिएका छौं,’ भट्टले भने, ‘ब्रोयर जातका बाख्रासँगै तरकारी खेती सुरु गर्न थालेका हौं ।’ ४ जनाको समूह बनाएर कम्तीमा १ सय ५० रोपनी जग्गामा आधुनिक तरकारी खेती गर्ने योजनामा काम गरिरहेको उनले बताए ।

उनी मात्र होइन जिल्ला सदरमुकाममा विभिन्न व्यवसाय गरिरहेका अरू युवाले पनि ग्रामीण क्षेत्रमा बाँझो जग्गा खोज्दै तरकारी खेती सुरु गर्न थालेका छन् । नवदुर्गाका अर्जुन साउदले भने, ‘पछिल्लो एक वर्षमा हाम्रो गाउँपालिकामा पनि युवाको ५ वटा समूहले विभिन्न कृषि खेती सुरु गरेका छन् ।’ सम्भावनाअनुसार अदुवा, हलेदो, आलु बीउ, विभिन्न तरकारीका बीउ, चन्दन, चुकजन्य फलफूल खेती सामूहिक रूपमा सुरु भएको उनले बताए ।