विद्यार्थी शून्य शिक्षक ३ 

०४८ सालमा स्थापना भएको विद्यालयमा पोहोरसम्म विद्यार्थी भर्ना हुने गरे पनि यो वर्ष कोही आएनन् । ‘विद्यालय मर्ज गर्नुको विकल्प छैन,’ विष्टले भनिन् । नगरपालिकाको यो वडामा ४ विद्यालय छन् । अन्यको अवस्था पनि उस्तै हो । २ माध्यमिक र २ आधारभूत विद्यालय रहेको वडाका अन्य ३ विद्यालयमासमेत विद्यार्थी संख्या न्यून छ । शान्ति आधारभूत विद्यालयमा ४ जना मात्र छन् ।

दानेश्वर नागार्जुन माविमा २ सय र दानेश्वर माविमा १ सय ५० विद्यार्थी रहेको दानेश्वरका प्रधानाध्यापक हरकसिंह विष्टले बताए । अधिकांश अभिभावकको आकर्षण निजी बोर्डिङमा भएकाले सामुदायिकमा विद्यार्थी कम भएको शिक्षकहरू बताउँछन् । ‘बजार क्षेत्रको बसाइसराइको प्रभाव र अभिभावकमा निजीको आकर्षणले हाम्रोमा विद्यार्थी संख्या न्यून छ,’ विष्टले भने, ‘विद्यार्थी संख्या थोरै भएका वडामा आधारभूत विद्यालय मर्ज हुने तयारीमा छन् ।’

विद्यालय बन्द हुने अवस्था आएकोप्रति भने स्थानीय ज्येष्ठ नागरिकहरू पनि चिन्तित छन् । आफ्नै गाउँमा निकै मिहिनेत गरी स्थापना गरिएका विद्यालयहरू बन्द हुने अवस्थामा पुग्दा पनि युवा पुस्ताले चासो नराखेको उनीहरूको गुनासो छ । ‘वर्षौंअघि श्रमदान गरी स्थापना गरेका विद्यालय बन्द हुँदा नरमाइलो लागेको छ,’ भटालाकी जयन्ती विष्टले भनिन्, ‘हाम्रा बुढापाकाहरूले मिलेर बनाए ।

अहिले बन्द हुने अवस्था आउनु राम्रो होइन ।’ छोराछोरीलाई बोर्डिङ पढाउने लहर चलेकाले यो अवस्था आएको उनको भनाइ छ ।

सामुदायिकमा विद्यार्थी संख्या न्यून हुने समस्या पहिल्यैदेखि रहेको शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ प्रमुख नरेन्द्रप्रसाद अवस्थीले बताए । दरबन्दी मिलानको समस्या रहेकाले विद्यार्थी संख्याभन्दा शिक्षक कम भएका विद्यालय रहेको उनले बताए । संघीय सरकारको ऐन पारित हुने तयारीमा रहेकाले लामो समय यो समस्या नरहने उनले बताए । ०७१ देखि दरबन्दी मिलानको प्रयास सुरु भएको उनको भनाइ छ ।

सामुदायिकमा विद्यार्थी घट्दै जानु चिन्ताको विषय भएको दशरथचन्द नगरपालिका उपप्रमुख मीना चन्द बताउँछिन् । सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या बढाउन शिक्षासम्बन्धी जनचेतनामूलक कार्यक्रम जारी राखेको बताउँदै उनले आगामी दिनमा विशेष योजनासाथ अघि बढ्ने बताइन् । उनले सामुदायिक विद्यालयहरूलाई नमुना बनाउन पालिकाले ठोस योजना बनाएर कार्यक्रमहरू सञ्ञ्चालन गरिरहेको दाबी पनि गरिन् । ‘सबै विद्यालयमा कक्षा १ देखि नै अनिवार्य अंग्रेजी माध्यमबाट पढाइ हुने ब्यवस्था गरिरहेका छौं,’ उनले भनिन् ।