कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
१६.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

भाइरलले सुन्तला उत्पादनमा कमी

मेनुका ढुंगाना

अछाम — कुनै बेला अछाममा उत्पादित सुन्तला जहाजमा नेपालगन्ज र काठमाडाैंसम्म पठाइन्थ्यो । अहिले जिल्लामै अपुग छ । उत्पादनमा कमी आएपछि खरिदबिक्री घटेको छ ।

भाइरलले सुन्तला उत्पादनमा कमी

जिल्लाका मुख्य व्यापारिक केन्द्र साँफेबगर, सदरमुकाम मंगलसेन र बाहिरी जिल्लाका दिपायल, धनगढी, टीकापुर, महेन्द्रनगर र नेपालगन्जसम्म पुग्ने सुन्तला यस वर्ष भने जिल्लाकै उपभोक्तालाई पनि अपुग भएका हुन् ।


फल्ने समयमा ‘सिट्रस ग्रिनिङ’ भाइरलको संक्रमणले यस वर्ष उत्पादनमा कमी आएको किसानले बताए । जिल्लाका केही लेकाली भागमा फले पनि अन्य ठाउँमा बोट सुकेका छन् । पकेट क्षेत्र कहलिएको मंगलसेन ५ मा पर्ने कुडबस्ती, भाटवाडा, वडा नं. ३ को लाछिमना, बिसाकोट, बिरलतोली, वडा नं. २ को मिस्तुर र वडा नं. ४ को कुस्नाव लगायत क्षेत्रमा प्रशस्त सुन्तला फल्थे ।


यस्तै जिल्लाको तुर्माखाँद र मार्कुमा पनि राम्रै सुन्तला फल्ने जिल्ला कृिष विज्ञान केन्द्रले जनाएको छ । अहिले तुर्माखाँद र मार्कुमा केही मात्रामा सुन्तला फले पनि अन्य क्षेत्रहरूमा सुन्तलाका बोटहरू सुकिसकेका छन । ‘१७/१८ वर्षअघि सुन्तला बेचेर एक सिजनमा ३ लाख रुपैयाँ आम्दानी हुन्थ्यो ।


अहिले आफूलाई खान पनि सुन्तला उत्पादन हुँदैन । त्यतिबेला साढे ४ सयभन्दा बढी बोटमा सुन्तला फल्थे,’ मंगलसेन नगरपालिका ५ की भगवती जैसीले भनिन, ‘तर ५/७ वर्ष अघिदेखि सुन्तलाका बिरुवा टुप्पोबाट सुक्दै गए र सखाप भए, अहिले त्यो बारीमा सुन्तलाको बोट त के जरा सम्म छैन ।’


त्यतिबेला बोटमा फागुनसम्म सुन्तला रहने र १ दानाको १ रुपैयाँ, किलोको १२ देखि १५ रुपैयाँमा बेचिन्थ्यो । अछामका सुन्तला अहिले दस रुपैयाँ दाना बिक्री भइरहेका छन् । २०६७ मा २/३ पटक माटो परीक्षणका लागि तत्कालीन जिल्ला कृषि विकास कार्यालयमा लगेको भए पनि अहिलेसम्म परीक्षणको रिपोर्ट नआएको र नयाँ बिरुवा रोपे पनि नहुर्किने र सुकेर जाने गरेको उनले बताइन् ।


पहिले बारीमा उत्पादन भएका सुन्तला सदरमुकाम मंगलसेन, बयालपाटा हुँदै साँफेबगरसम्म भरिया लगाएर बिक्रीका लागि लैजाने गरेको र साँफेबगरबाट हवाईजहाजमा बाहिर जाने यात्रुहरूले कोसेली स्वरुप लैजाने गरेको मंगलसेन नगरपालिका २ का अध्यक्ष मानबहादुर बोगटीले बताए । ‘त्यतिबेला मिस्तुररुमा फलेका सुन्तलाको ठाउँठाउँमा चर्चा हुने गर्दथ्यो । तर अहिले वडाभरि नै सुन्तलाको बोट छैन,’ उनले भने, ‘पहिलेका सुन्तला सुकेपछि नयाँ सय बिरुपा रोपे पनि २/४ बिरुवा बचे । बाँकी सबै सुकेर गए । अहिले खान पनि सुन्तला किन्नु पर्छ ।’


जलवायु परिवर्तन, माटोको चिस्यान कम हुनु, वातावरणीय प्रतिकूलता र वर्षा कम भएका कारण सुन्तला सुक्ने, नफल्ने, साना दाना फल्ने मंगलसेनका कृषि शाखा प्रमुख पूर्णप्रसाद ढुंगानाले बताए । चिसो हावापानीमा उमारेका बिरुवा रोप्दा, बिरुवाका सुकेका हाँगाहरू काँटछाँट गर्दा, बिरुवालाई गोडमेल गरी पानी दिने र मलजल गर्दा सिटिङ ग्रिनिङ नामको भाइरलको संक्रमण कम हुने उनले बताए ।


फूलपछि दाना लाग्दै कागती र मौसमका दानामा लाग्ने पहिचान बिनाको किराको संक्रमण सुन्तलामा सरेपछि सुन्तला बोटमै कुहेर झरे । किसानले पनि रोग लागेपछि नफल्ने भन्दै बोटविरुवामा जति स्यहारसुसार गर्नुपर्ने हो त्यति ध्यान नदिँदा सोचेअनुरूप उत्पादन हुन नसकेको ढुंगानाले बताए ।


आव ०७३/७४ मा जिल्लामा ४ सय ३९ हेक्टर क्षेत्रफलमा हजार मेट्रिक टन सुन्तला उप्पादन भएकोमा आव ०७४/७५ मा सुन्तला उत्पादनको क्षेत्रफल ४ हेक्टरले बढे पनि उत्पादन भने ३ सय मेट्रिक टनले गिरावट आएको कृषि अधिकृत ढुंगानाले बताए । ‘गत वर्षभन्दा क्षेत्रफल बढी देखिए पनि उत्पादन कम हुँदै आएको छ । यो वर्ष पनि सुन्तला उत्पादन निकै कम हुने सम्भावना छ,’ उनले भने ।


खासगरी बोटविरुवा लगाएपछि किसानले पानी, मलजल, औषधि लगायत व्यवस्थापन गर्न नसक्दा नै उत्पादनमा कमि आएको ढुंगानाको भनाइ छ । कतिपय अवस्थामा दाना लाग्न थालेपछि वातावरण प्रदूषणका कारण बढी झर्ने र पछि पाक्ने समयसम्म पनि झर्ने समस्याले सोचेअनुरूप उत्पादन गर्न नसकेको किसानको भनाइ छ ।


यता किसानले भने उत्पादन वृद्धिका लागि प्रयत्न गरिएको भए पनि रोगकिरा नियन्त्रण गर्न नसक्दा समस्या भएको गुनासो गरेका छन् ।

प्रकाशित : मंसिर २१, २०७५ ११:२४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?