विद्यालय गाभ्दै स्थानीय सरकार

सिम्ता गाउँपालिकाले १७ वटा सामुदायिक विद्यालय गाभेर ८ वटा कायम गरेको छ । विद्यार्थी र शिक्षक संख्या कम भएपछि पालिकाले २०७४ सालबाटै विद्यालय मर्ज कार्यक्रम सुरु गरेको शिक्षा शाखा प्रमुख बुद्धिबहादुर गौतमले बताए । उनका अनुसार विद्यार्थी–शिक्षकको अनुपात नमिलेका विद्यालयहरू समायोजन गरिएको छ । हाल ६० विद्यालय रहेको पालिकाले अनावश्यक खर्च घटाउन पनि विद्यालय मर्ज गरेको उनको भनाइ छ ।

पालिकामा अहिले सञ्चालित सामुदायिक विद्यालयहरूमा एक शिक्षक बराबर ४५ विद्यार्थी हुनुपर्ने प्रावधान बनाइएको छ । अहिले पनि शिक्षक र विद्यार्थीको अनुपात नमिलेका विद्यालयहरू सञ्चालनमा छन् । ‘शिक्षक–विद्यार्थी अनुपात, शिक्षक दरबन्दी र एक विद्यालयदेखि अर्कोसम्मको दूरीलाई आधार मानेर समायोजनको काम गरिरहेका छौं,’ उनले भने, ‘पालिकाका दुर्गम ठाउँका विद्यालयलाई भने एक वर्षभित्र विद्यार्थी संख्या बढाउने मौका पनि दिइएको छ ।’ यो वर्ष थप चार वटा विद्यालय मर्ज गर्ने गाउँपालिकाको योजना छ ।

गुर्भाकोट नगरपालिकाले एउटा विद्यालयलाई मर्ज गरिसकेको छ । अन्य विद्यालयलाई मर्ज गर्न अध्ययनको काम भइरहेको शिक्षा शाखा प्रमुख पदमबहादुर विकले बताए । ‘कुनै विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या कम छ र शिक्षक बढी छन्, कुनैमा शिक्षक कम छन् विद्यार्थी संख्या बढी छ,’ उनले भने, ‘त्यसमा एकरूपता ल्याउने प्रयास भइरहेको छ, जसका लागि शैक्षिक कार्ययोजनासमेत बनाइरहेका छौं ।’ विद्यालय मर्ज गर्दा शैक्षिक गुणस्तर पनि माथि उठ्ने उनले बताए । लेकबेंसी नगरपालिकाले शिक्षासम्बन्धी ऐन–२०७८ जारी गरिसकेको छ । स्थानीयस्तरमा शिक्षा कार्यविधि बनाएर विद्यालय समायोजन गर्ने योजना बनाएको शिक्षा शाखा प्रमुख पहलमान अधिकारीले बताए । आवश्यकताका आधारमा विद्यालय गाभ्ने तयारी भइरहेको उनको भनाइ छ ।

वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाले पनि विद्यालय मर्जको कामलाई अघि बढाएको छ । ५ वटा विद्यालयलाई पालिकाले यसअघि नै मर्ज गरिसकेको छ । अन्य विद्यालयको विषयमा पनि अनुगमन र अध्ययनको काम भइरहेको नगरपालिकाका शिक्षा शाखा प्रमुख धिरेन्द्रप्रसाद शर्माले बताए । ‘विद्यालय र वडाबाट सिफारिस भइआएपछि हामी अनुगमन र अध्ययन गर्छौं,’ उनले भने, ‘त्यसपछि मर्ज गर्नुपर्ने देखियो भने गर्छौं, यो वर्ष पनि ३ वटा विद्यालय मर्ज गर्ने कि भन्ने बहस भइरहेको छ, तर टुंगोमा पुगिसकेका छैनौं ।’

१० वर्षीय शिक्षा क्षेत्र योजना बनाएर नगरपालिकाले शिक्षामा काम गरिरहेको उनले बताए । सामुदायिक र संस्थागत दुवै विद्यालयलाई मर्ज गर्न सकिने प्रावधान यसमा रहेको उनको भनाइ छ । विद्यालय मर्ज गर्दा शिक्षक व्यवस्थापनदेखि लगानीको पनि सही व्यवस्थापन हुने उनले बताए । नियमन र व्यवस्थापन गर्न पनि सहज हुने भएकाले विद्यालय मर्जको अवधारणा ल्याइएको नगरपालिकाले जनाएको छ ।