जडीबुटी प्रशोधन केन्द्र अलपत्र
सुर्खेत — वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–९ काँक्रेबिहारमा ११ वर्षअघि निर्माणको काम सुरु गरिएको जडीबुटी संकलन तथा प्रशोधन केन्द्र अलपत्र परेको छ । कर्णाली प्रदेशका १० जिल्लामा पाइने जडीबुटी संकलन गर्न २०६८ सालमा सुर्खेत उद्योग वाणिज्य संघले केन्द्रको भवन निर्माणको काम सुरु गरिएको थियो ।
जडीबुटी संकलन केन्द्रको पूर्वाधार निर्माणका लागि निजी–साझेदारी मोडेलमा काम सुरु गरिएको थियो । जसमा अहिलेसम्म भवन निर्माणका लागि मात्रै ४ करोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । तर भवन अझै पूरा हुन सकेको छैन ।
वनस्पतिविज्ञ डा. कमल शर्माका अनुसार कर्णालीमा १ सय ४७ जडीबुटी पाइन्छन् । तर संकलन र प्रशोधन केन्द्र नहुँदा ती जडीबुटीको सही सदुपयोग हुन नसकेको उनले बताए । उनका अनुसार बजारीकरणमा पनि सरकारले बेवास्ता गरिरहेको छ । केन्द्रको भवन नै नबन्दा हिमाली जिल्लाबाट संकलन गरेर ल्याएको जडीबुटी स्थानीय सस्तोमै बिक्री गर्न बाध्य छन् । जुम्लाका मानबहादुर बुढाले केन्द्र नबन्दा संकलन गरिएको जडीबुटी व्यापारीले जति भने त्यति मूल्यमा बिक्री गर्नुपर्ने बाध्यता भएको बताए । ‘कर्णाली जडीबुटीमा आत्मनिर्भर भनेर के गर्ने, हिमालबाट संकलन गरेर ल्याउँछौं, प्रदेश राजधानीमा समेत संकलन र भण्डारण गर्ने ठाउँ छैन,’ उनले भने, ‘जडीबुटी भडारण गर्ने स्थान नहुँदा जडीबुटी कुहिएर जाने गरेको छ ।’ उनले हिमाली जिल्लाबाट चर्को हवाई भाडा तिरेर जडीबुटी नेपालगन्ज र सुर्खेत ल्याउनुपर्ने बाध्यता भएको बताए ।
बाहिरबाट हेर्दा भवन बनिसकेको जस्तो देखिए पनि लामो समयदेखि अलपत्र परेको स्थानीय लक्ष्मीनारायण बस्नेतले बताए । ‘समयमा भवन बनेको भए कम्तीमा ४०/५० जनाले युवाले रोजगारी पाउँथे,’ उनले भने, ‘कर्णालीको जडीबुटी कुहिनबाट जोगिने थियो, बजारीकरणमा पनि ठूलो सहयोग पुग्थ्यो ।’ उनले भवन अलपत्र पर्दा सरकारी रकमको दुरुपयोग भएको जनाए । उनका अनुसार अहिले कर्णालीको जडीबुटी भण्डारणका लागि नेपालगन्ज, काठमाडौं, बुटबललगायत ठाउँमा पठाउनुपर्ने बाध्यता छ । उनले बनेको भवन पनि जीर्ण बन्दै गएको बताए । उनका अनुसार अहिले केन्द्रको भवन बालबालिकाले खेल्ने ठाउँमा परिणत भएको छ ।
जडीबुटी संकलन तथा भण्डारण केन्द्र नहुँदा संकलन गरेर ल्याएको जडीबुटी सड्ने र गुणस्तर कायम गर्न निकै चुनौती हुने व्यवसायी मनराज घर्तीले बताए । उनका अनुसार अहिले कर्णालीका व्यवसायीले नेपालगन्ज हुँदै भारततर्फ सस्तो मूल्यमा जडीबुटी बिक्री गर्नुपर्ने बाध्यता छ । उनले केन्द्र निर्माण भए सुर्खेतमै जडीबुटीको प्रशोधन गर्न सकिने बताए ।
भवन निर्माण भए १ हजार ५ सय ७० टन जडीबुटी स्टोर हुने सुर्खेत उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष लक्ष्मण कँडेलले बताए । उनका अनुसार काँक्रेबिहारको करिब ६ कट्ठा जमिनमा भवन निर्माण गरिएको भए पनि भित्रका संरचना बनाउन बाँकी छ । बजेट अभाव नभए १ वर्षभित्रमा प्रशोधन केन्द्र सञ्चालनमा आउने उनको दाबी छ । उनका अनुसार केन्द्रले पनि करिब ५० लाख रुपैयाँ भवन निर्माणमा साझेदारी गरेको छ ।
प्रकाशित : माघ २१, २०७९ ०७:५०
