कालीकोट — सात वर्षअघिको पहिरोले क्षति पुर्‍याएपछि बन्द रहेको सान्नीगाड साना जलविद्युत् आयोजनाबाट अझै उत्पादन सुरु हुन सकेको छैन । ०७२ असार २ को राति सान्नीगाड खोलामा आएको बाढीले जलविद्युत् केन्द्रमा क्षति पुगेको थियो ।

झन्डै १ करोड ३१ लाख रुपैयाँ लगानी गरी कुलो मर्मत गरिए पनि सञ्चालनमा नआउँदै ०७६ साउन २ मा पुनः पहिरो गएको थियो । लामो समयदेखि विद्युत् उत्पादन ठप्प हुँदा स्थानीय अँध्यारोमा बस्न बाध्य छन् ।

०७२ को पहिरोमा परी यस क्षेत्रका १४ जनाले ज्यान गुमाएका थिए । ०७६ मा आयोजनाको सिरानमा पर्ने रास्कोट–१ बडोलतोमा पहिरो गयो । जसमा परी ५ जनाले ज्यान गुमाए । आयोजना ५ सय किलोवाट क्षमताको भए पनि २ सय ५० किलोवाट मात्र विद्युत् उत्पादन हुने गरेको थियो । पहिरो पन्छाएर आवश्यक मर्मत गरी उत्पादन थाल्न पुनः सर्भे रिपोर्ट र लागत इस्टिमेटसहित गत फागुनमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणमा पत्राचार गरिए पनि बेवास्ता भएको कालीकोट वितरण केन्द्र प्रमुख नारायण पौडेलले बताए । ‘पहिरोले जलविद्युत् केन्द्रसम्म पुग्ने कुलो भत्कियो,’ उनले भने, ‘पहिले भत्किएको कुलो मर्मत गरिए पनि फेरि पहिरो गएपछि बजेट आएको छैन ।’

आयोजनाको विद्युत्गृह (पावरहाउस) मा ०५७ सालमा पहिलो पटक बत्ती बलेको थियो । तर, तत्कालीन विद्रोही माओवादीले काम गर्न अवरोध गरेपछि प्रसारण लाइन विस्तार गरी ०६५ सालमा मात्रै पूर्ण रूपमा आयोजना सञ्चालनमा आएको थियो । यो योजनाअन्तर्गत रास्कोटको स्युना, सिप्खाना, मुम्रा, मेहेलमुडी र सदरमुकाम मान्मसम्म विद्युतीकरण गरिएको थियो । आयोजनामा अहिलेसम्म करिब १३ करोड रुपैयाँ खर्च भएको पौडेलले बताए । ०७२ यता मात्र साविकको जिविस, विद्युत् प्राधिकरण र स्थानीय तहको गरी करिब ३ करोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । तर, पनि बत्ती बल्न नसकेको स्थानीय कमल पाण्डेले बताए । ‘यत्रो रकम लगानी भएको आयोजना बन्द भएको छ, सरकारी बजेट यत्तिकै खेर गएको छ,’ उनले भने, ‘हामी अँध्यारोमा रात गुजार्न बाध्य छौं ।’

जलविद्युत्को विकल्पमा ०७६ को कात्तिकदेखि विद्युत् वितरण केन्द्रले खाडाचक्र–३ ताडी बसपार्कमा जेनेरेटरमार्फत विद्युत् उत्पादन गरी झन्डै १ वर्ष सुविधा दिएको दियो । अहिले भने सदरमुकाम मान्ममा राष्ट्रिय प्रसारण लाइन पुगे पनि ग्रामीण भेगमा विस्तार गरिएको छैन । मान्ममा डेढ वर्षअघि राष्ट्रिय प्रसारण लाइन जोडिएपछि यो आयोजना मर्मतमा बेवास्ता भएको स्थानीय हरि न्यौपानेले गुनासो गरे । ‘सदरमुकाममा त राष्ट्रिय लाइन जोडियो,’ उनले भने, ‘तर हाम्रो गाउँसम्म अझै विद्युत् पुगेन ।’

विद्युत्गृहसम्म पुग्ने कुलो र मेसिन मर्मतसहित क्षमता विस्तारका लागि पहल भइरहेको आयोजनाका कर्मचारी जयप्रसाद पाण्डेले बताए । यसका लागि एक महिनाअघि मात्रै सान्नीत्रिवेणी गाउँपालिका अध्यक्ष मोहनबहादुर केसीसहितको टोलीले प्राधिकरणमा ध्यानाकर्षण पत्र बुझाएको छ । ‘विद्युत् आयोजना सञ्चालनमा आए पालिकाभरि नै विद्युतीकरण गर्न सकिन्छ,’ उनले भने, ‘यत्रो रकम खर्च भइसकेको छ, त्यत्तिकै छाड्नु पनि त भएन नि !’