एसईईका लागि तिलहरी धितो

श्री समावेशी माविमा पढ्ने छोरा पृथ्वीबहादुरको स्कुलको शुल्क तिर्न उनले आफ्नो तिलहरी धितो राखेर विद्यालयलाई पैसा बुझाएकी हुन् । प्रवेश पत्र लिन जाँदा शुल्क सबै बुझाउनुपर्छ भनेपछि केही सीप नलागेर गहनाका नाममा रहेको त्यही एउटा दुई आनाको तिलहरी धितो राखेर शुल्क बुझाएको उनले बताइन् । ‘हुँदा खाने र हुनेखानेको बीचमा यही भिन्नता छ,’ उनले भनिन्, ‘आम्दानीको स्रोत केही छैन । पतिले पठाएको पैसाले सबै खर्च धान्नु पर्दा समस्या छ ।’

कोहलपुरको दशबिघामा रहेको सुनचाँदी पसलमा गएर उनले ५ हजार रुपैयाँमा तिलहरी धितो राखेको बताइन् । मासिक तीन प्रतिशत ब्याज दिने गरी तिलहरी धितोमा राखेकी हुन् । ‘एक जनाको कमाइले गुजारा चलाउनै मुस्किल छ । एकै चोटि विद्यालयको फिस तिर्ने अवस्था भएन,’ उनले भनिन्, ‘डेढ महिना होस्टेलमा राखेर ट्युसन पनि पढाएकी थिएँ । त्यसैले अहिले प्रवेश पत्र लिकाल्ने बेलामा पैसा पुगेन ।’

कस्तुराका पति रोजगारीका लागि भारतमा छन् । कस्तुरा भने स्वदेशमै खेती किसानी गर्छिन् । उनका पति रोजगारीका लागि फागुन ११ गते भारत पुगेपछि गएको एक हप्तामा उतैबाट ऋण निकालेर २० हजार रुपैयाँ घर पठाएको उनले बताइन् । सोही पैसाले बिमारी छोरा नवीनबहादुरको उपचार गरेको उनले सुनाइन् ।

कस्तुराका दुई छोरा नजिकैको समावेशी माध्यमिक विद्यालय तिलकपुरमा कक्षा १० मा अध्ययन गर्छन् । जेठा छोरा नवीनबहादुर बुढाको स्वास्थ्य अवस्था राम्रो नहुँदा उनले एसईई परीक्षा दिन सकेनन् । ‘भएको बचत पनि बिमारी छोराको उपचारमा खर्च हुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘छोरालाई पढाउन अहिलेसम्म १२ हजार ५ सय खर्च भयो । सरहरूले पनि छुट दिएर सहयोग गरदिनु भयो ।’

विद्यालयले विद्यालय विकास सहयोगका नाममा प्रतिविद्यार्थी १ हजार ६ सय, मासिक शुल्क प्रतिमहिना ४ सयका दरले ११ महिनाको ४ हजार ४ सय, रजिस्ट्रेसन शुल्क १ हजार ५ सय, तीनवटा परीक्षाको १ हजार २ सय, प्रयोगात्मक क्रियाकलापका लागि ७ सय र एसईई परीक्षा शुल्क ४ सय रुपैयाँ कक्षा १० का विद्यार्थीबाट विद्यालयले उठाउँदै आएको छ ।

राज्यले माविसम्म पढाइ निःशुल्क भने पनि विद्यालयमा मासिक शुल्क तिर्नुपर्ने बाध्यता छ । यो बाध्यता त्यसै आएको होइन । राज्यको दोहोरो नीतिले अभिभावक र विद्यार्थी मर्कामा परेको श्री समावेशी माविका शिक्षक विवेक वलीले बताए ।

‘अनुमति माविको दिने र शिक्षक दरबन्दी भने प्राविको मात्रै दिंदा यस्तो समस्या आएको हो,’ उनले भने, निजी स्रोतमा शिक्षक राखेर तलब खुवाउनु पर्छ । साथै अतिरिक्त पढाइ सञ्चालन गर्दा सामान्य शुल्क नलिई सम्भवै छैन ।’ यता कोहलपुर नगरपालिका कार्यपालिका सदस्य तथा शिक्षा समिति संयोजक ईश्वरी विश्वकर्मा अंग्रेजी माध्यमबाट पढाइ हुने विद्यालयबाहेकले अतिरिक्त शुल्क लिन नपाउने बताउँछन् ।