१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

मापदण्डविपरीत पेट्रोल पम्प

बजार र सडकसँगै जोडिएका कारण जोखिम बढ्दो
अमृता अनमोल

बुटवल — रूपन्देहीको भलबारीस्थित नेपाल आयल निगमको डिपोमा जेठ १३ मा पेट्रोलियम पदार्थ खन्याउने क्रममा अचानक दुई ट्यांकरमा आगलागी भयो । बस्तीको बीचमा भएको डिपोमा आगलागी हुँदा स्थानीय निकै त्रसित बने । यद्यपि, बिहानको समय भएकाले ट्यांकर जलेर ध्वस्त भए पनि अन्य क्षति हुन पाएन । तत्काल आयल निगम, सिद्धार्थनगर र तिलोत्तमा नगरपालिकाका दमकलले आगो नियन्त्रणमा लिए ।

मापदण्डविपरीत पेट्रोल पम्प

डिपोमा २०७७ कात्तिक ६ मा पनि इन्धन बोकेको ट्यांकरमा आगो लागेको थियो । भारतबाट ल्याएको पेट्रोल डिपोमा जाँच गरेर निस्कने क्रममा लु१ख ८१४५ नम्बरको ट्यांकरमा आगलागी भएको थियो । दिउँसो २ बजेतिर लागेको आगो डिपोभित्रै रहेको दमकलले नियन्त्रणमा लिएको थियो । बुटवल तथा भैरहवाको बीचमा रहेको भलबारीमा ०३९ सालमा स्थापना भएको डिपो ४ बिघा ४ कठ्ठा जग्गामा फैलिएको छ । आसपासमा चारैतिर बजारीकरण हुँदा अहिले डिपो ‘एम्बुस’जस्तै बनेको छ । २ लेनको सडक ६ लेनको बन्दा पम्पको गेटसम्मै सडक पुगेको छ । तर, पटक–पटक स्थानान्तरणको कुरा उठे पनि प्रक्रिया थालिएको छैन ।

डिपोका प्रमुख नवविनोद पोखरेलले डिपोका लागि अन्यत्र जग्गा लिए पनि तत्काल सारिहाल्न नसक्ने बताए । ‘पहिले आसपासमा खाली ठाउँ थियो । डिपो राखेपछि बिस्तारै बजारीकरण भएको छ । अब सार्नुपर्छ भन्ने भएको छ,’ उनले भने, ‘रोहिणी खोलानजिकै १४ बिघा जग्गाको व्यवस्था पनि भएको छ । तर, सार्न समय लाग्छ ।’ डिपोमा पेट्रोल ५ लाख १९ हजार लिटर र डिजेल ३० लाख ४० हजार र मट्टीतेल १ लाख ४० हजार क्षमता बराबर भण्डारण गरिन्छ । पूर्वाधार निर्माण गर्न समय लाग्ने भएकाले त्यतिन्जेल सुरक्षित रूपले डिपो सञ्चालन गर्ने प्रयास गरिएको उनले बताए ।

बस्तीको बीचमा रहेको डिपो मात्र जोखिममा छैन, रूपन्देहीमा रहेका अधिकांश पम्पहरू बजारको बीचमा र घरबस्तीको छेउमा सञ्चालन भएका छन् । यद्यपि, व्यवसायीहरूले सम्भावित घटनालाई नजरअन्दाज गरिरहेका छन् । ०७७ चैत २९ मा गैडहवा गाउँपालिका–७, सूर्यपुरामा रहेको अभिषेक आयल सप्लायर्समा आगलागी भयो । लु२ख २८७५ नम्बरको ट्यांकरबाट पेट्रोल खन्याउने क्रममा अचानक आगो सल्किएको थियो । सिद्धार्थ नगरपालिका–८ स्थित एभरेस्ट आयल सप्लायर्समा पनि त्यतिबेलै आगो लाग्यो । राति करिब ८ बजेतिर पेट्रोल खन्याउने क्रममा ट्यांकरमा आगलागी भएको थियो । बजारको बीचमा रहेको पम्पमा आगलागी हुँदा स्थानीय भागाभाग भए । यद्यपि, ट्यांकरमा लागेको आगो इन्धन भण्डारमा सल्किन नपाउँदै नियन्त्रणमा लिएकाले धेरै ठूलो क्षति हुन पाएन ।

अत्यन्तै प्रज्वलनशील पदार्थमा पर्ने पेट्रोलियम पदार्थको पम्प बजारको बीच भाग र सडक क्षेत्रभित्र राख्न नहुने मापदण्ड छ । तर, यस्तो मापदण्ड भुल्दै जाँदा दुर्घटनाहरू निम्तिन थालेका छन् । व्यवसायीहरू र आयल निगम भने सम्भावित दुर्घटनाप्रति उदासीन छन् । भारी आयल स्टोर्स बुटवलका सञ्चालक अभिषेक भारीले सडक संरचना छोडेर पम्प स्थापना गरिएको भए पनि सडक बढाउँदै जाँदा पम्पहरू सडक क्षेत्रमा पर्दै गएको बताए । खतराप्रति व्यवसायीहरू संवेदनशील भए पनि तत्काल अरु पसलजस्तो पेट्रोल पम्पहरू सार्न नसकिने उनले बताए ।

निगमको पेट्रोलियम पदार्थ विक्रेता नियमावली, २०७५ को विनियम १६ (क) बमोजिम राजमार्गमा ३ हजार ३ सय वर्ग मिटर वा १० कट्ठा र राजमार्गतर्फको मोहडा ५० मिटरको हुनुपर्ने प्रावधान छ । पेट्रोलपम्पबाट हुन सक्ने खतरा रोक्न भन्दै अन्य सडक तथा स्थानहरूका लागि मापदण्ड तोकिएको छ । संघीय सरकार मात्र होइन, लुम्बिनी प्रदेश सरकारले समेत ०७६ सालमा राजमार्ग क्षेत्रका पेट्रोल पम्प व्यवस्थापन मापदण्ड बनाएको छ । त्यसमा राजमार्ग र सहायक राजमार्ग क्षेत्रमा १ किलोमिटर र पहाडी जिल्ला एवं साना सडकमा ५ सय मिटर सडक क्षेत्रभित्र पेट्रोलपम्प राख्न नपाइने मापदण्ड छ । तर, व्यवसायीहरूले पायक नपर्ने भन्दै उक्त मापदण्ड पालना गरेकै छैनन् । सरकारी निकायसमेत मापदण्ड पालना गराउन लागेका छैनन् । लुम्बिनी प्रदेशका कानुन सचिव राजेन्द्र थापाले सडक विस्तारलगायतका कारण व्यवसायीहरूले अटेरी गरे पनि मापदण्ड कार्यान्वयनका लागि छलफल अगाडि बढाउने बताए । उपभोक्ता संरक्षण मञ्च लुम्बिनी प्रदेशका अध्यक्ष तेजप्रसाद पाठकले प्रज्ज्वलनशील पदार्थबाट हुने क्षति रोक्न सडक र सहरका बीचमा रहेका पम्पहरूलाई सरकारी सहुलियत दिएर भए पनि हटाउनु पर्ने बताए ।

प्रकाशित : असार ९, २०७९ ०८:५१
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?