होमस्टेबाट व्यवसायसँगै संस्कृति जगेर्ना

बिस्तारै घर बढ्दै गएको उचडिहवामा घरबासबाट थारू खानपिन, कला–संस्कृति, भेषभूषाको संरक्षण एवं संवर्द्धन र प्रचारप्रसार गरी पर्यटन प्रवर्द्धन गर्ने लक्ष्य लिइएको छ । पहिले यहाँको थारू समुदाय खेतीकिसानीमा मात्र सीमित थियो । अब होमस्टमार्फत जागरणसहित मानिससँग घुलमिल हुने वातावरण सिर्जना हुने आशा सञ्चालकहरूको छ ।

स्थानीय सुजनी थारूले २०७६ सालमा होमस्टे सञ्चालानार्थ १४ लाख लगानी गरी घर बनाइन् । उनले होमस्टे चलाउन पाए आम्दानी र आफ्नो संस्कृति र परिकारको पहिचान गराउन सकिने उद्देश्यले लगानी गरेको बताइन् । कोरोना महामारी भित्रिएपछि सैनामैनामा थारू होमस्टे सञ्चालनको प्रक्रिया नै ठप्प भयो । दुई वर्षपछि उद्घाटन भई विधिवत रूपमा पाहुनाघर चलाउन पाएपछि खुसी लागेको उनले बताइन् । ‘नगरपालिकाको सहयोगमा अहिले अन्य भवनसमेत बनाई अघि बढ्न थालेका छौं,’ उनले भनिन्, ‘हाम्रो परम्परा र परिकारबारे सबैलाई बताउने चाहना अब पूरा हुँदैछ ।’ उनीसँगै परिवारका अन्य चार सदस्य पाहुनाघरमा आएका पाहुनाको स्वागतदेखि खानपिन र उनीहरूलाई आवश्यक जानकारी दिन खटिन्छन् ।

पाहुनालाई ढिकरी, माछाका परिकार, घोंगी र अर्गानिक साग–सब्जीसँगै भोजन गराउने सुजनीले जनाइन् । पाहुनाले चाहेअनुसार अन्य परिकारसमेत पकाइदिने र खुवाउने भन्दै उनले एक जनाको २ सय ५० रुपैयाँका दरले खानाको मूल्य समितिले निर्णय गरी तोकिएको र एक रात बास बसेको एउटा कोठामा २ जना बस्न मिल्ने भएकाले १ हजार रुपैयाँ लाग्ने उनले बताइन् । सैनामैना नगरपालिकाको १० लाख, लुम्बिनी क्षेत्र पर्यटन प्रवर्द्धन विकास समितिको पौने १ करोड रुपैयाँ सहयोगमा यहाँ होमस्टे निर्माण सम्पन्न भएको हो । साथै, लुम्बिनी प्रदेश सरकारले आर्थिक वर्ष ०७२/७३ मा ४ लाख ७५ हजार, ०७३/७४ मा ६ लाख ६५ हजार विनियोजन गरी होमस्टे निर्माण सम्पन्न गरी सञ्चालनमा ल्याएको होमस्टे सञ्चालन समितिका अध्यक्ष खुसीराम चौधरीले बताए ।

निर्वाचन क्षेत्र पूर्वाधार विकास विशेष कार्यक्रमअन्तर्गत १६ लाख ५७ हजार ५ सय, सैनामैना नगरपालिकाबाट १९ लाख ९० हजार तथा लुम्बिनी प्रदेश मुख्यमन्त्री ग्रामीण विकास परियोजनाबाट १२ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको उनले जनाए । लागत सहभागिताबाट ९ लाख ४६ हजार रुपैयाँ जुटाइएको थियो । ‘होमस्टेमा आउने पाहुनालाई स्थानीय कला–संस्कृति, नाचगान प्रदर्शन गरिनेछ,’ चौधरीले भने, ‘दुई कोठा भएको पाँच घरमा होमस्टे सञ्चालन गरिएको छ । एउटा कोठामा दुईवटा बेड छन् ।’ हाल होमस्टेमा एक पटकमा २० जनासम्म बास बस्न सकिने उनले जानकारी दिए ।

पाहुनाको बसाइ लम्ब्याउनका लागि साँझमा आयोजना गरिने मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमका लागि ३ हजार रुपैयाँ अतिरिक्त शुल्क तोकिएको छ । ‘अर्को बिहान आइटिनरी भ्रमण गराइनेछ,’ चौधरीले भने, ‘बोलबम धाम, चुरे पहाड, गजेडी तालमा जलविहार, कृषि अध्ययनका लागि कृषि फर्म, लुम्बिनी अवलोकनजस्ता प्याकेज बनाएर आम्दानी र आगन्तुकको बसाइ लम्ब्याउन सकिने विश्वास लिएका छौं ।’ थप १० घरमा पनि होमस्टे सञ्चालन गर्ने योजना रहेको अध्यक्ष चौधरीले बताए । थारू कला, संस्कृतिलाई संरक्षण गर्दै परिस्कृत रूपमा नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्न सकिने उद्देश्यले होमस्टे सञ्चालनमा नगरको चासो बढेको सैनामैनाका नगरप्रमुख चित्रबहादुर कार्कीले बताए । थारू समुदाय तराईको बस्ती बसाल्ने समुदायसमेत भएकाले उनीहरूको संस्कृति झल्किने परम्परागत नृत्य, परिकार अरूलाई थाहा भए ऐतिहासिक ज्ञान समेत हुने उनले बताए ।

‘आन्तरिक पर्यटन प्रवर्द्धनको राम्रो माध्यम हो होमस्टे,’ उनले भने, ‘स्थानीयको आय आर्जन र रोजगारी नगरपालिकाको कार्यभारमै पर्ने भएकाले यस्ता कामका लागि सहयोग गर्न पालिका तयार छ ।’ सैनामैना नगरपालिकालाई चिनाउनसमेत पाहुनाघरले सघाउने कार्की बताउँछन् । बुटवलबाट १४ किलोमिटर पश्चिममा रहेको महेन्द्र राजमार्गको कालिकाचोकबाट उत्तरमा होमस्टे छन् ।