महामारीले थलियो पर्यटन क्षेत्र

लामो अवधिको निषेधाज्ञाका कारण सेवामूलक व्यवसाय ठप्प भएपछि होटल तथा रेस्टुरेन्ट व्यवसाय धराशयी बनेको लगानीकर्ताले गुनासो गरे ।

संक्रमण दर कम भएपछि सरकारले बन्दाबन्दी खुकुलो बनाएको छ । अहिले अन्य व्यवसाय सञ्चालन गरिए पनि पर्यटन क्षेत्र बन्द छ । कोरोना कालका दुई वर्ष सर्वाधिक खराब गएको व्यवसायीले बताए । सरकारले अझै पनि खोपको व्यवस्था पर्याप्त गर्न नसक्दा र पर्यटक एक ठाउँदेखि अर्को ठाउँमा यात्रा नगर्दा लगानी डुब्ने र सडकमै आइपुग्ने स्थिति हुन लागेको उनीहरूको भनाइ छ ।

वर्षौंदेखि बुटवलको बसपार्क छेउमा ८ करोड लगानीको पार्क प्लाजा नामक होटल सञ्चालन गरेका व्यवसायी माधवकुमार खनाललाई अहिले खोलेको नयाँ होटलको लगानी खेर गएकामा चिन्ता लागेको छ । गत वर्ष चैतमा १० करोड लगानीमा कालिकानगरमा होटल डालिया सञ्चालनमा ल्याएका उनले राज्यले देश विकासको आर्थिक मेरुदण्ड होटल व्यवसायको मर्का नबुझ्दा पलायन हुने स्थिति आएको दुखेसो पोखे । नयाँ होटल सुरु गरेको १० दिनदेखि नै महामारीको लहर सुरु भएपछि व्यवसाय बन्द गरी बस्न बाध्य भएको उनले बताए । ‘पाँच सयभन्दा बढी व्यक्ति अट्ने होटल खाली राख्दा पुरानै जस्तो देखिन थाल्यो,’ उनले भने, ‘किस्ता र ब्याज मात्रै ८ लाख बढी तिर्नुपर्ने तनाव छ ।’

होटल तथा रेस्टुरेन्ट व्यवसायी संघ रूपन्देहीका महासचिवसमेत रहेका खनालले निषेधाज्ञा खुले पनि होटलका लागि बन्द नै रहेको र सञ्चालन गर भनिहाले पनि व्यवसाय सञ्चालनको स्थिति नभएको भन्दै एउटा सरकारले व्यवसायीलाई सम्बोधन गर्ने विषय कुरामा मात्र सीमित राखेर बिदा भएको जनाए । उनले व्यवसायीलाई झुक्याउन डिमान्ड शुल्क छुट, बैंक ब्याज छुट भन्ने भाषण गर्ने सरकारले बैंकले गर्ने ताकेतामा सहयोगी बन्न सक्नुपर्ने बताए ।

संघमा अहिले १ हजार २ सय व्यवसायी आबद्ध छन् । साना–ठूला गरी ५० लाख रुपैयाँदेखि ६० करोडसम्म लगानी गरेका व्यवसायी मानसिक तनावमा रहेको र यो समस्याबारे राज्य उदासीन रहेको उनले बताए । व्यवसाय सञ्चालनमा आइहाले पनि दक्ष मजदुरको अभाव बेहोर्नुपर्ने उनको भनाइ छ । ‘दुई वर्षसम्म तलब दिएर राख्न सकिएन,’ उनले भने, ‘अब कसरी कामदार ल्याउने, त्यो झन् ठूलो समस्या छ ।’ सरकार, मजदुर र बैंक सबैतिरबाट व्यवसायीलाई अप्ठ्यारो मात्रै परिरहेको उनले बताए ।

लगातारको बन्दाबन्दीले थलिएको पर्यटन क्षेत्रलाई उकास्नेतर्फ कसैले ध्यान नदिएको सोसाइटी अफ ट्राभल एन्ड टुर अपरेटर्स लुम्बिनी प्रदेशका अध्यक्ष सञ्जय बजिमयले बताए । उनले अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटक आउने कल्पना नगरिको भए पनि भारतीयलाई समेत खोप र पीसीआर रिपोर्ट हेरेर आउन नदिँदा झनै समस्या थपिएको बताए । ‘साउन महिनामा भारतीय तीर्थयात्री नेपाल आउन चाहन्छन्,’ उनले भने, ‘हामीलाई खोप लगाइदिएर उनीहरूलाई मेडिकल रिपोर्ट हेरी आउन नदिए २०२२ सम्म व्यवसाय पूरै धराशायी हुने निश्चित छ ।’

बजिमयले खोपको प्राथमिकतामा आन्तरिक र बाह्य उडानका कर्मचारी परे पनि पर्यटन व्यवसायका अन्य मानिसलाई सरकारले नपारेको गुनासो गर्दै टिकट काउन्टर ठप्प पारेर थन्केको व्यवसाय चलाउन पाए २०२२ सम्म भाडा र कर्मचारीलाई तलब दिने गरी माथि उक्लन सकिने बताए । भन्सार लक्ष्य पूरा गरेको सरकारले पारिदेखि आउने गाडी र त्यसका चालक, सहचालकलाई कुनै जाँच नगर्ने तर खोपकै कार्ड बोकी आउन चाहने भारतीय पर्यटकलाई प्रवेश नदिनु आफूहरूको पेटमा लात हानेसरह भएको उनले गुनासो गरे ।

२० वर्षदेखि लुम्बिनीको बसपार्क छेउमा हेन्डिक्राफ्ट व्यवसाय सञ्चालन गरिरहेकी रीना सिंहले पसलको भाडा र बिजुलीको महसुल तिर्न नसक्ने अवस्था आएपछि तनाव भएको बताइन् । उनले लुम्बिनीमा रहेका ४० बढी माला तथा हेन्डिक्राफ्टका पसल व्यवसायी बेरोजगार भई बिक्री गर्न राखेका सामान सफाइ गर्ने र बस्ने गरेको बताइन् । लुम्बिनी केन्द्रित होटल व्यवसायको हालत पनि त्यस्तै रहेको लुम्बिनी होटल संघका अध्यक्ष मिथुनमान श्रेष्ठले बताए । उनले अहिलेसम्म त्यहाँका होटल व्यवसायीले २० अर्बभन्दा बढीको नोक्सान बेहोरेको जनाए । बैंकको ब्याजमा समेत छुट नपाउँदा थप मारमा परेको उनले बताए । उनले खोप नलगाई व्यवसाय सञ्चालन गर्ने स्थिति नै नरहेको जनाए ।