बचेरा हुर्काउँदै बगाले सिमकुखुरा

जगदीशपुर तालको उत्तरी किनारमा दुई जोडी बगाले सिमकुखुराले बचेरा स्याहारसुसार गरिरहेका देखिन्छन् । दुई जोडीले तीन/तीन बचेरालाई आहारा खुवाउन र विचरण गर्न सिकाइरहेका छन् । माउँसँगै बचेराको जलक्रीडा रोमाञ्चक देखिन्छ । ‘बगाले सिमकुखुराले जगदीशपुर तालमा बच्चा कोरल्नु निकै महत्त्वपूर्ण कुरा हो,’ वरिष्ठ चराविद् डा. हेमसागर बरालले भने, पन्छीलाई यहाँ कुनै बाधा व्यवधान र असुरक्षा छैन भन्ने पनि यसले देखाउँछ ।’ यहाँको सिमसार संरक्षणमैत्री छ । अब यसलाई संरक्षण गरेर चरा ब्रिडिङ सेन्टर बनाउनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

यो चरा हेर्दा निकै मनमोहक देखिन्छ । रातो ठोंडमा पहेँलो टुप्पो हुन्छ । पुच्छरको ढकनी सेतो र कोखमाथि सेतो धर्का हुँदा चरा लोभलाग्दो देखिन्छ । यो निकै डराउने र लजाउने स्वभावको चरा भएकाले यसले बचेरा कोरलेको देख्नु आफैं अविस्मरणीय हुने चराविद्हरू बताउँछन् । बिस्तारै पानी बग्ने ठाउँ यसको रोजाइमा पर्छ । यसले पाँचदेखि नौवटासम्म अण्डा पार्छ । तीन साता ओथारो बस्छ । बच्चा जन्मेको एक महिनामा उड्न सक्ने हुने चराविद् दिनेश गिरीले बताए । पानीमाथिको घाँस र पानीमा उम्रने चाक्लो पात भएका बोटविरुवामा ओथारो बस्छ । जगदीशपुर ताल नेपालमा सबैभन्दा धेरै पानी चरालाई आश्रय दिने स्थल हो ।

बगाले सिमकुखुरा झाडी, झारपात र चारैतिर ससाना बोटविरुवाले घेरिएको ठाउँमा ओथारो बस्छ । असुरक्षा हुनासाथ सर्पजस्तो आवाज निकाल्दै कराउँछ । अप्रिलदेखि अगस्टसम्म यसले ब्रिडिङ गर्छ । यो समूहमा बस्न रुचाउँछ । समूहमै बच्चा कोरल्छ र हुर्काउँछ । यसले तीन/चारवटासम्म बच्चा हुर्काउँछ । बच्चा हुर्काउन नसके दोस्रोपटक पनि अण्डा पारेर ओथारो बस्ने प्रयास गर्छ । घाँसपात, काठपात र घुरपात जम्मा गरेर गुँड बनाउँछ ।

कहिलेकाहीं एउटाले जम्मा गरेको घाँसपात र घुरपात कोही नभएका बेला अर्काले चोरेर लगेर गुँड बनाउँछ । बचेराले खान नसकेको आहार अर्काले चोरेर लगेर आफ्नालाई ख्वाउँछन् । यसले आफ्नो मात्र नभएर आफ्नै प्रजातिका अन्यका बचेरा हुर्काएर सहयोगको भावना पनि देखाउँछ ।एउटाको बचेरालाई अर्काले लगेर हेरचाह र आहारविहार पनि गराउँछन् । यस्तो सहयोगलाई कोअपरेटिभ ब्रिडिङ भनिन्छ । भारत, श्रीलंकालगायतका ठाउँबाट नेपाल आउने ६० प्रजातिका हिउँदे आगन्तुक चरामध्ये यो एक हो ।