फस्टाउँदै टनेल खेती

बुटवल, सेमलारकी गीता थापाले पनि यस वर्ष खेतमा टनेल बनाइन् । टनेलमा लगाएको तरकारी खाली खेतमा भन्दा धेरै फल्यो । बेमौसमी तरकारी लगाउन र नियमित आम्दानी लिन सकिने भएपछि आउँदो वर्ष टनेल खेती बढाउने योजनामा छन् । ‘टनेल बनाउने झन्झटले सुरुमा मानेकी थिइनँ । उपमहानगरले आफैं टनेल बनाइदिएपछि खेती थालेकी हुँ,’ उनले भनिन्, ‘सोचेभन्दा राम्रो आम्दानी भयो । अब आफैंले थप टनेल बढाउँछु ।’

पौडेल र थापा मात्र होइन, टनेल खेतीप्रति यस क्षेत्रका धेरै किसान आकर्षित भएका छन् । विज्ञका अनुसार टनेल प्रविधिमा थोरै भूमिबाट धेरै आम्दानी हुने, रोग कम लाग्ने, गुणस्तरीय उत्पादन हुने र श्रमशक्तिको बचत हुने भएकाले किसान यस प्रविधितर्फ आकर्षित भएका हुन् । बुटवल उपमहानगरपालिकाले बजार क्षेत्रका किसानका लागि टनेल खेती सहयोग कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । त्यसअनुसार टनेलमा तरकारी खेती गर्न सिकाउने र टनेल बनाउन अनुदान उपलब्ध गराएको नगर प्रमुख शिवराज सुवेदीले बताए । ‘बाह्रै महिना व्यावसायिक तरकारी खेती उत्पादन गरेर यहाँका किसानको आय बढाउने प्रमुख लक्ष्य हो,’ उनले भने, ‘त्यसमा वर्षामा धान रोपेर हिउँदभर खेत बाँझै राख्ने ग्रामीण क्षेत्रका किसान र घरवरपरको जमिन उपयोगविहीन बनाएका बजार क्षेत्रका नागरिक दुवैलाई समेटेका छौं ।’

उपमहानगरले गत वर्ष प्रांगारिक खेती तथा टनेल प्रविधिबारे वडास्तरीय तालिम सञ्चालन गरेको थियो । विज्ञले थोरै जमिन हुनेले समेत मौसमी र बेमौसमी दुवै प्रकारको तरकारी खेती गरेर नियमित आम्दानी हुने तरिका सिकाएका थिए । किसानको मागअनुसार चालु आवमा टनेल निर्माणमा अनुदान बाँडेको छ । किसानले प्रतिटनेल ४० हजार रुपैयाँसम्मको सहयोग पाएका छन् । तीव्र बजारीकरण भएको बुटवलमा अझै पनि करिब ३० प्रतिशत जमिनमा तरकारी खेती गरिन्छ । उक्त क्षेत्र सेमलार र मोतीपुरमा धेरै छ ।

पहिलो चरणमा ४१ टनेल बनेका छन् । टनेल निर्माणका लागि ५० लाख ११ हजार रुपैयाँ बजेट लगानी भएको छ । त्यसमा भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले १५ लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको थियो । चालु आवको सुरुमै टनेल निर्माणका लागि प्रस्ताव आह्वान गरिएको थियो । त्यसबाट इच्छुक र प्रतिबद्ध किसान छनोट गरेर अनुदान दिइएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चक्रपाणी शर्माले बताए । ‘जस्तोसुकै मौसममा पनि फलाउन सकिने तरकारीको अध्ययन गरेर किसानलाई तरकारी खेती गर्न सिकाएका छौं,’ उनले भने, ‘यसबाट पहिलो फसल नै राम्रो भएको छ । किसान उत्साहित छन् ।’

टनेलमा गोलभेडा, बन्दा, काउली, गाँजर र साग उत्पादन भएको छ । उपमहानगरको कृषि विकास शाखा प्रमुख सन्तोष जीसीले किसानलाई समस्या हुन नदिन प्राविधिक आफैं वडामा खटेको बताए । ‘परीक्षणका लागि गरिएकाले आफैं खटेर टनेलको हावापानी र मलबीउमा सामन्जस्यता मिलाइदिने गरेका छौं,’ उनले भने, ‘यसैले किसानहरू सोचेभन्दा राम्रो फसल उत्पादन गर्न सफल भएका छन् ।’