धमाधम खाद्यान्न उद्योग खुल्दै

भैरहवाको चर्चित व्यापारिक घराना एसआर ग्रुपले केही समयअघि ओमसतिया गाउँपालिकाको पड्सरीमा एसआर फुड्स उद्योग सुरु गर्‍यो । यहाँ पूर्ण स्वचालित मेसिनबाट जर्मनी पद्धतिअनुसार मैदा, आटा, सुजी, चक्की आटा र चोक्कर उत्पादन हुन्छ ।

उद्योगको दैनिक दुई सय टन उत्पादन क्षमता छ । यहाँ उत्पादित बस्तु हेटौंडा, काठमाडौं, पोखरा, दाङलगायत क्षेत्रमा पुग्छ । ‘उत्पादन गर्न सके बिक्रीको समस्या छैन,’ उद्योगका प्रबन्ध निर्देशक सुरज उप्रेतीले भने, ‘गुणस्तरीय खाद्यान्न उपभोग गर्ने उपभोक्ता बढेसँगै हाम्रो उत्पादनको माग पनि बढेको छ ।’ उनका भनाइमा उद्योगमा एक सय जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएका छन् । बुटवलको कालिकानगरमा हाइलाइफ फुड्स खुलेको छ । व्यापारिक घराना सत्यसाई ग्रुपले भर्खरै यस खाद्य उद्योगलाई सञ्चालनमा ल्याएको हो । यहाँ ओड्स, कर्न फ्लेक्स, सुपर चिउरा, पुलाउ चिउरा, चोको फ्लेक्स, सोयाबिन मस्यौरालगायत उत्पादन हुन्छ । प्रबन्ध निर्देशक प्रशान्त घिमिरे आफ्ना उत्पादन देशभर पुगेको बताउँछन् । उनका अनुसार देशभर उत्पादन पुर्‍याउन सहज हुने भएकाले मध्यभागमा उद्योग खोलिएको हो । यसबाट ५० जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएका छन् ।

खाजामा चाउचाउ, बिस्कुट र कुकिजको प्रयोग गर्ने नेपाली बढेका छन् । यससँगै रूपन्देहीमा त्यस्ता उद्योगसमेत बढेका छन् । दुई वर्षयता बुटवलका चर्चित पाँच उद्योगीले सिद्धी विनायक फुड्स सञ्चालन गरेका छन् । यहाँ गज्जबको चाउचाउ, बिस्कुट र मिस्टर ह्याप्पी कुकिज उत्पादन हुन्छ । यसबाट दैनिक ६ सयले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएका छन् । बाहिरी देशमा पठाउने लक्ष्य लिएको चाउचाउ भारत निर्यात हुन थालिसकेको छ । अब साबुन उद्योग पनि चलाउने योजना छ । ‘गुणस्तरमा सम्झौता गरेका छैनौं,’ सञ्चालक उज्ज्वलप्रसाद कसजूले भने, ‘बजारका लागि पनि समस्या भोग्नु परेको छैन ।’

यहाँ खुलेको अर्को चाउचाउ कम्पनीले देशभर बजार विस्तार गरेको छ । यशोदा फुड्सका लाली, जुप्पो, करेन्ट चाउचाउ देशभर पुगेका हुन् । उद्योगी कमल मालपानी, चुन्नप्रसाद पौडेल, ऋषि पौडेललगायतको लगानीमा रूपन्देहीमा पाँचवटा ठूला उद्योग सञ्चालनमा छन् । त्यसमध्ये एक यशोदा फुड्स हो । तीन वर्षअघि खुलेको फुड्सले एक सिफ्टमा १० टन चाउचाउ उत्पादन गर्छ । सञ्चालक चुन्नप्रसादले देशभित्र मात्र नभई बाहिरी मुलुकमा निर्यातको योजना बनाएको बताए । ‘तयारी खाजाको माग र खपत बढ्दै गएको देखेर उद्योग सञ्चालन गरेका हौं,’ उनले भने, ‘अपेक्षा गरेभन्दा राम्रो बजार विस्तार गरेका छौं ।’ तीव्र औद्योगीकरण भएको रूपन्देहीमा ठूला उद्योग खुल्ने क्रम बढेको छ । यही भेलमा खाद्य उद्योगसमेत खुल्ने र विस्तार हुने क्रम बढेको हो । स्वदेशी कच्चा पदार्थले धान्न सके खाद्य उद्योगमा राम्रो आम्दानी छ । भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट कच्चा पदार्थ ल्याउन सहज नाका र छोटो दूरी छ । यसले उत्पादन लागत कम हुन्छ ।

यसले पनि उद्योग खुल्ने क्रम बढ्दो छ । स्थानीय स्तरमा ठूला होटल तथा रेस्टुराँ बढ्दै गएका छन् । तिनमा फरक खानाका परिकारको माग बढेको छ । यही मागलाई पछ्याउँदै उद्योगीहरूले फरक शैली र स्वादका खानाका परिकार उत्पादन गरेका हुन् । तयारी खाजा र तिनमा प्रयोग हुने सामग्रीलाई समेत बढाएका छन् । चौधरी फुड्स र पाठक दालमोठ जिल्लाका पुराना खाद्य परिकार उत्पादक उद्योग हुन् । तिलोत्तमामा सञ्चालित पाठक दालमोठले दालमोठ, पापडसँगै थरीथरीका नमकिनसमेत बनाउन थालेको छ । होटल तथा रेस्टुराँको मागलाई मध्यनजर गरी उत्पादनलाई परिवर्तन गरेको सञ्चालक तेजप्रसाद पाठकले बताए । चौधरी फुड्सले पनि उत्पादनमा परिमार्जन गरेको छ ।

पछिल्लो समय यहाँ कुकिज र पाउरोटी उद्योगसमेत बढेका छन् । धेरैमा विदेशी प्रविधि प्रयोग भएका छन् । ‘पछिल्लो समय खाद्य उद्योग र उत्पादन बढेका छन्,’ उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका अध्यक्षसमेत रहेका पाठकले भने, ‘अन्यत्रभन्दा यहाँका उत्पादनमा गुणस्तर र पौष्टिकतालाई ख्याल गरिएको छ ।’ घरेलु तथा साना उद्योग रूपन्देहीमा ३ सय ५० खाद्यान्न उद्योग सूचीकृत छन् । यसबाहेक ठूलो लगानीका २१ वटा उद्योग विभागमा दर्ता छन् । धेरै रकम लगानी भएका खाद्य उद्योगमा चाउचाउ, बिस्कुट, दाल, तेल र मैदा छन् । ‘उत्पादन, उपभोग र वितरण दुवै हिसाबले रूपन्देही उद्योग स्थापनाका लागि उर्वर भूमि बनेको छ,’ रूपन्देही उद्योग संघका निवर्तमान अध्यक्ष गणेशप्रसाद अधिकारीले भने, ‘यसर्थ, थरीथरीका खाद्यान्नदेखि उपभोग्य वस्तुको उत्पादन गर्ने उद्योगसमेत बढेका हुन् ।’