नदी किनारमा भक्तजन

कालीगण्डकी सबै भन्दा गहिरो गल्छी बनाएर बग्ने नदी हो । नदीबाट सबैभन्दा ठूलो जलविद्युत उत्पादन केन्द्र सञ्चालित छ । नदीले ठूलो मात्रामा कालो रङ्गको माटो बगाएर ल्याउने भएकाले यसलाई कालीगण्डकी नामाकरण गरिएको हुन सक्ने जानकारको भनाई छ । हिन्दू धर्मका विष्णु भगवानको साक्षात् रूप मानिने शालिग्राम पाइने एकमात्र स्थानका रूपमा रहेको अध्यक्ष भण्डारीले बताए । मुक्तिनाथ र देवघाटजस्ता पवित्र धार्मिक तीर्थस्थललाई जोड्ने कालीगण्डकी नदीको धार्मिक र सांस्कृतिक मात्र नभई पर्यटकीय महत्वसमेत रहेको उनले बताए ।

‘कागबेनीमा मुक्तिनाथ मन्दिरमा उत्पत्ति हुने काग खोला र मुस्ताङ खोला मिसिन्छन्,’ उनले भने, ‘त्यसपछि उक्त नदीलाई काली गण्डकी नदी भनिन्छ । यसको महत्व सबै क्षेत्रमा प्रचारप्रसार पनि भएको छ ।’ कालीगण्डकी नदीको अस्तित्व बचाउन पर्ने अवस्था आएकाले रम्भा गाउँपालिकाले महोत्सव आयोजना गरेको हुँगीका वडाध्यक्ष कृष्णप्रसाद रेग्मीले बताए । कालीगण्डकीलाई डाइभर्सन गरेर तिनाउमा लैजाने योजनाको यस क्षेत्रका बासिन्दाले विरोध गर्दै आएका छन् ।

‘नदीको महत्व बचाउन बृहत् कालीगण्डकी महोत्सव गरेका हौं,’ उनले भने, ‘कालीगण्डकी संरक्षण गर्ने, शालिग्रामको धार्मिक महत्व उजागर गराउने र धार्मिक संस्कृति संरक्षण गर्न खोजिएको छ ।’ राष्ट्रिय भजन प्रतियोगितामा पनि सोही अनुसारको महत्वको प्रचार गरिएको छ । कालीगण्डकीको महत्व र अस्तित्व बचाइ राख्न महोत्सवले सहयोग पुग्ने स्थानीयले बताए । महोत्सव गर्न गाउँपालिकाले दुई लाख बजेट विनियोजन गरेको छ । महोत्सवमा कालीगण्डकी नदी प्रभावित क्षेत्रका नागरिकको उल्लेख्य सहभागिता रहेको थियो ।

नदी किनारमा एकादशी मेला भर्नेको भीड

हरिबोधनी एकादशीको अवसरमा कालीगण्डकी किनारमा शुक्रबार बिहानैदेखि नुहाउने र मेला भर्नेको घुइचो लाग्यो । भक्तजनहरू नदी किनारमा नुहाउने, पुजा गर्ने गरेका थिए । पाल्पा र स्याङ्जाको सिमाना कालीगण्डकी नदी किनारका विभिन्न स्थानमा मेला लाग्ने गर्छ । काली नदीको तटमा नुहाउन, तोरण तार्न हज्जारौ भक्तजन टाढा टाढाबाट समेत आएका थिए ।

पाल्पाको रिडी, रानीघाट, राम्दी, आंधीघाट, केलादी, खोरियाघाट, हुंगीघाट लगाएतका स्थानमा मेला लागेको थियो । महिला तथा पुरुषहरू व्रत गर्ने र नदीमा नुहायो भने मनले चिताएको पुग्ने विश्वासमा नदीको तटमा भक्तजनको भिड लाग्नेगर्छ । मेलामा घरेलु सामाग्रीको किनमेल पनि अत्यधिक रहेको छ ।

सुन्तला, सुपो, डोको, माटोको भाडा, तरुल, सखरखण्ड लगायतको किनमेल अधिक थियो । मेला भर्न पाल्पा लगायत स्याङ्जा, रुपन्देही, गुल्मी, कास्की, नवलपरासी, तनहुं लगायतका स्थानबाट आएका थिए । विशेषगरि राम्दीमा सवारी साधनको सुविधाले गर्दा बढी भीड लागेको मेला भर्न पुगेकी विमला रायमाझीले बताइन् । रानीमहलको रानीघाट क्षेत्रमा समेत श्रद्धालु स्नान गर्न र रानीमहल अवलोकन गर्न पुगेका थिए । पाल्पा, गुल्मी र स्याङ्जाको सिमाना रिडी रुरुक्षेत्रमा समेत स्थान गर्नेको भीड लागेको थियो ।