नसर्ने रोगका बिरामी बढ्दै

व्यक्तिको जीवनशैलीसँग सम्बन्धित तर एकबाट अर्को व्यत्तिमा नसर्ने रोगका बिरामी बढदै गएको उपचारमा संलग्न चिकित्सकले बताए । चिकित्सकका अनुसार नसर्ने रोग अत्यधिक धूमपान, मध्यपान, शारीरिक व्यायाम नगर्ने, प्रदूषण, गलत खानपानले बढाउने लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालका मुटुरोग विशेषज्ञ डा. बद्रीप्रसाद नेपालले बताए । उनका अनुसार पछिल्लो समय सरुवा रोगको जोखिम घट्दै गएको छ । तर, नसर्ने रोगका बिरामी बढदै छन् ।

सरकारले सरुवा रोगलाई प्राथमिकतामा राखे पनि नसर्ने रोगलाई प्राथमिकतामा नराख्दा रोगी बढदै गएको उनले बताए । ‘नियमित योग गर्ने, खानपिनलाई व्यवस्थित गर्ने, तनावमुक्त रहने र कुलतबाट टाढा रहे नसर्ने रोगको जोखिम कम हुन्छ,’ उनले भने, ‘तर, यो सन्देश नागरिकको घरदैलोसम्म पुग्न सकेको छैन ।’

प्रदेश ५ को स्वास्थ्य निर्देशनालयले गरेको अध्ययनअनुसार धेरै नागरिक नसर्ने रोगबाट पीडित छन् । बढी देखिएका १२ रोगमध्ये ९ वटा नसर्ने खालका छन् । प्रतिवेदनअनुसार यो प्रदेशमा धेरै मुटुरोगी छन् । दोस्रोमा दम र तेस्रोमा हृदयघात प्रभावित छन् ।

निमोनियाँ, नवजात शिशुमा देखिने रोग र कलेजो, सुगर, किडनीका रोगी पनि धेरै छन् । नवजात शिशुमा हुने समस्याबाहेक अरू सबै रोग बढदो क्रममा छन् । सर्ने रोगमा झाडापखाला चौथोमा र क्षयरोग ११औं स्थानमा छ । यी दुवै रोग घटदो छन् । सातौं स्थानमा रहेको सडक दुर्घटनाका घाइते तथा बिरामी भने बढो छन् ।

सन् २००७ देखि सन् २०१७ सम्म स्वास्थ्य संस्था तथा अस्पतालमा उपचार गर्न आएका बिरामीको संख्या र अवस्था हेरी अध्ययन प्रतिवेदन तयार गरिएको हो । नसर्ने रोगका कारण मृत्यु हुनेमा ६० वर्षभन्दा कम उमेरका मानिस बढी छन् । त्यसमा धेरै निम्न र मध्यम आयस्रोत भएका मानिस छन् । सरकारी स्वास्थ्य संस्थाको बढी ध्यान सर्ने रोगतर्फ हुनु तर नसर्ने रोगप्रति वास्ता नहुनुले पनि रोगीको संख्या बढेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

अध्ययन प्रतिवेदनअनुसार प्रदेशका स्वास्थ्य संस्थामा उपचारको सेवा प्रवाह बढाउने गृहकार्य थालिएको छ । सामाजिक विकासमन्क्री सुदर्शन बरालले अब रोग अनुसार जनशत्ति बढाउने र भएकालाई थप तालिम दिएर दक्ष बनाउने काम गर्ने बताए ।

‘नसर्ने रोगको उपचार मात्र होइन, रोग नै लाग्न नदिन पनि सचेतना अपनाउनुपर्ने देखियो,’ उनले भने, ‘यसैले मन्क्रालयका बजेट तथा कार्यत्रममा समेत जनस्वास्थ्य र चेतना प्रवाहलाई प्राथमिकतामा राख्दै छौं ।’ मन्त्रालयले चालु आवबाटै मातहतका आयुर्वेद अस्पतालमा योग, ध्यान र व्यायामलाई प्राथमिकतामा राख्ने गरी काम थाल्न बजेट विनियोजन गरेको छ । अन्य अस्पतालमा पनि चिकित्सकीय परामर्श बढाउने र नागरिकलाई स्वस्थ जीवनशैली सिकाउने शिविर चलाउने मन्त्रालयको योजना छ ।

संघीय सरकारले नसर्ने खालका ८ रोगको उपचारका लागि १ लाख रुपैयाँसम्म अनुदान दिन्छ । प्रदेश सरकारले पनि धेरै समस्या देखिएको एक रोगमा अनुदान दिने तयारी थालेको छ । त्यसलाई आगामी वर्षको बजेटमार्फत बाहिर ल्याउने मन्त्री बरालले बताए । नेपालमा सन् २०१६ मा गरिएको स्वास्थ्य सर्वेक्षणअनुसार ६६ प्रतिशत मानिसको मृत्यु नसर्ने रोगका कारण भएको छ ।

त्यसमा मुटुरोगबाट ३०, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी १०, क्यान्सरजन्य ९ र मधुमेहले ४ प्रतिशत बिरामीको मृत्यु भएको थियो । अन्य नसर्ने रोगबाट मृत्यु हुनेको संख्या करिब १३ प्रतिशत छ ।