गाउँमा पानीको पिरलो

‘आफूलाई पिउन पानी छैन,’ उनले भने, ‘बस्तुलाई कहाँबाट ल्याऊँ पानी †’ पानी नपाएर गाईभैंसी दिनभर कराउने गरेको उनले बताए ।

पिपरहवास्थित तिलौराकोट अर्थात् सोनी इँटा उद्योगछेउमा डिप बोरिङ सञ्चालन गरिएपछि स्थानीय ३ गाउँका १ सय घर प्रभावित भएका हुन् । ५ सय फिट तल गाडिएको बोरिङ सञ्चालन गर्नासाथ छेउछाउका देवपुरा, लौहरौला र सकुम्बासी बस्तीका ट्युवबेल सुकेका हुन् । शनिबारबाट ट्युवबेलमा पानी नआएपछि जीवन कष्टकर बनेको छ ।

देवपुराका गोरख केवटको (ट्युवबेल) नल पहिले सुक्यो । त्यसको दुई घण्टापछि गाउँका सबै नलबाट पानी आउन छाडेको स्थानीय उमेश केवटले बताए । ‘प्रचण्ड गर्मीका बेला गाउँमा पानी नआउँदा समस्या भयो,’ स्थानीय बुबालाल केवटले भने, ‘एक गिलास पानीका लागि पनि तड्पनु पर्ने भयो ।’

उनीहरूका अनुसार चापाकल जति चलाए पनि पानी आउँदैन । थोपा मात्र चुहिन्छ । देवपुराका सुभास र केदार केवटको नल चलाउँदा चलाउँदै फुट्यो । ‘हाम्रो पीडा कसले सुन्ने ? पानी नपाएरै मर्ने बेला भयो,’ केदारले भने, ‘सत्रुलाई पनि यस्तो पीडा दिइँदैन ।’

समस्याबारे स्थानीयले इँटा उद्योगमा पनि गुनासो सुनाए । तर, अहिलेसम्म सुनुवाइ भएको छैन । उद्योगले बोरिङबाट पानी तानिरहेको छ । गाउँलेको दैनिकी पानीबिना चल्दैन । साँझ–बिहान पानी नभई हुँदैन । चुलोचौकादेखि कपडा धुन, शौचालय जान र नुहाउन पनि पानी नै चाहिन्छ । पानी नभएपछि कुन्ती केवटले एक हल गोरुलाई दाना मात्र खुवाइरहेको बताइन् । ‘चौपाया बाहिर छाड्न पनि मिल्दैन,’ उनले भनिन्, ‘खेतमा धान र तरकारी छ ।’

स्थानीयले ३ सय फुटभन्दा गहिराइमा गाडेका नल पूर्णत: सुकेका छन् । कम गहिराइ भएका दुई/तीन नलमा भने थोरै पानी आउँछ । त्यसबाट एक घण्टामा मुस्किलले एक बाल्टिन भरिन्छ । माथिल्लो भागमा पाइने पानीको सतह धेरै शक्ति भएको मोटरबाट तानिएपछि छेउछाउका चापाकल सुक्ने खानेपानी तथा सरसफाइ डिभिजन कार्यालयका निमित्त प्रमुख युद्धप्रसाद गुप्ताले बताए । समस्या समाधानका लागि त्यहाँ गाडिएको डिप बोरिङ थोरै समय मात्र चलाउन सकिने उनले बताए ।

पानी सुकेपछि धानबाली डढ्न थालेको छ । तरकारीका बेर्ना ओइलाएका छन् । तीन कट्ठामा फूलगोभी, टमाटर र खुर्सानी रोपेका गोरख केवट निराश छन् । सिँचाइ गर्न नपाउँदा बेर्ना सुकेको उनले बताए । ‘१५ हजार रुपैयाँको लगानी डुब्ने भयो,’ उनले भने, ‘यो पीडा कसलाई सुनाउने ?’ सिँचाइ नभएपछि गाउँमा १ सय हेक्टरभन्दा बढीमा लगाएको तरकारी बाली डढ्न थालेको छ ।

गाउँलेले बुद्धभूमि नगरपालिकालाई समस्याबारे जानकारी गराए पनि सुनुवाइ नगरेको बताए । इँटा उद्योगका सञ्चालक महबुव मियाले बोरिङले समस्या नपारेको दाबी गरे । कृषकको उपभोक्ता समूह बनाएर आफूले उद्योगका लागि उक्त बोरिङ गाडेको उनले बताए ।