कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२०.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६४

भीरमौरीलाई चिनेका वीरलाल

१६ वर्षको उमेरदेखि भीर मह काढ्न सुरु गरेका यिनले ८५ वर्षको हुँदासम्म काढिरहे
आश गुरुङ

लमजुङ — छंगाछुर भीरको कापामा भीरमौरीले घेरेका चाका चोर्न एकसरो लुगा लगाएर चोयाको भर्‍याङबाट झर्थे । हातैले भीरमौरी सुम्सुम्याउँथे । भीरबाट खसिएला कि भन्ने रत्तिभर डर थिएन ।

भीरमौरीलाई चिनेका वीरलाल

भीरको कुनाबाट काँचो स्याउला बाल्दा निस्केको धूवाँले भुन्भुनाएका मौरी उनको टाउकोदेखि खुट्टासम्मै ढाकिन्थे । करिब सात दशक भीरमौरी सिकारमै दिन बिताएका ९६ वर्षीय वीरलाल गुरुङ आज पनि ती दिन सम्झन्छन् ।

क्व्होलासोंथार गाउँपालिका–४ भुजुङको कमागाउँको घरमा उनी अहिले थलिएका छन् । ‘कुनाघर बाजे’ भनेर चिनिने उनी बिरामी परेपछि दिनहुँ भेट्ने मानिस पुग्छन् । उनीसँग जीवनका रंगहरूको भलाकुसारी गर्छन् । ‘म त मर्नै पो आँटेको छु । तिमीहरू राम्रोसँग बस । राम्रो काम गरे,’ भेट्न आउनेलाई वीरलाल आशीर्वाद दिन्छन् । ढाकाटोपी लगाउने उनको सानैदेखिको बानी । बुढ्यौलीले लट्ठी टेक्छन् । चप्पल भने कहिल्यै लाउँदैनन् । ‘चप्पल नलगाएरै काँडामा टेकियो । भीरपाखा हिँडियो । तिब्बत र बटौली नुन बोकियो,’ उनले भने, ‘सबैभन्दा धेरै भीरमा चढ्ने काम पो गरें । भीरले चिनेकाले भीरमा कहिल्यै लडेन । कहिलेकाहीँ मौरीले टोके पनि टिपेर फाल्थे ।’

छोरीज्वाइँ नाता पर्ने मह सिकारी पूर्णबहादुर गुरुङका अनुसार वीरलाललाई सबैले साहसिक महसिकारी भनेर चिन्छन् । उनले गोठमा बस्दादेखि नै भीरमा चोयाद्वारा निर्मित भर्‍याङमा चढेर छंगाछुर भीरमा महको सिकार गरे । ‘भीरमह काढ्दा उहाँ (वीरलाल) ले कहिल्यै जालीटोपी र पञ्जा लगाउनुभएन । नांगो अनुहार देखाएरै मह काढ्नुभयो । हामी अहिले यसरी सक्दैनौं,’ पूर्णबहादुरले भने । उनका अनुसार पछिल्लो समय जथाभावी मह काढ्ने, जहिले पनि काढिदिने, आधुनिक औजारको प्रयोग गर्ने, होहल्ला गर्ने, छिनघनको प्रयोग गरेर बाटो बनाउने कामले भीरमौरी रिसाएका छन् ।

करिब १६ वर्षको उमेरदेखि भीर मह काढ्न सुरु गरेका वीरलालले ८५ वर्षको हुँदासम्म काढे । त्यसपछि हिँड्न नसकेको उनी बताउँछन् । ‘एउटै भीरमा एक्लै २०/२५ चाका मह काढ्ने मान्छे मै हुँ । कहिल्यै केही भएन । अहिले सबैले जाली टोपी लगाउँछन् । मौरीले टोक्यो भन्ने सुन्छु । मेरो पालामा त्यस्तो भएन । मौरीले मन पराएर होला । सिमेभूमेलाई (प्रकृति) को राम्रोसँग पूजा गरेर होला,’ उनले भने । उनले लमजुङका कुनाकाप्चामा मात्रै नभएर कास्की र गोरखाका कहालीलाग्दा भीरमासमेत मह काढेका छन् । उनको अभूतपूर्व मह काढ्ने तरिका देखेर गुरुङ फिल्मका निर्देशक गोरे गुरुङले ‘द ब्रेभ वीरलाल हनी हन्टर’ नामक वृत्तचित्र बनाए । डेढ दशकअघि उनले वीरलाललाई गुरुङ फिल्म हेर्बे च्ह (हिमालय पुत्र) मा अभिनेता बनाए । उनी गाउँका नाम चलेका पच्यु (गुरुङ पुरोहित) एवं झाँक्री पनि हुन् । तर, अहिले केही गर्न नसकेको ठूलोछोरा मेखमान गुरुङ बताउँछन् ।

चप्पल नलगाउँदा खुट्टामा निगालोको ठुटो गढेको याद उनलाई छ । गोठमा बस्दाको किशोर अवस्थामा उनको खुट्टामा निगालो गढ्यो । उनका अनुसार २ महिनाजति हिँड्न भएन । हँसियाले काँचो निगालोको ठुटो बनाएर घोच्दा पनि निस्किएन । तयतिबेला सियो थिएन । पछि भित्रभित्रै आफैं कुहिएर टुक्राटुक्रा गरी पिपसँगै निस्किएको उनी सम्झन्छन् । ‘भीरमा चढ्दा पनि खुट्टामा काँडा र ढुंगाको ठुटो नबिझेको होइन । तर, खासै घोचेजस्तो, दुखेजस्तो लाग्ने थिएन । जडीबुटी लगाऔंथ्यौं । पछि आफैं जान्थ्यो,’ उनले भने । उनको गाउँमा केही दिनअघि मात्रै मोटरबाटो पुगेको छ । विसं १९८५ फागुन १५ मा बुबा मनसुब्बा गुरुङ र आमा मंगलसरी गुरुङका काइँलो छोरा हुन् उनी । तनहुँको डुम्रेबाट लमजुङ सदरमुकाम बेंसीसहरको मोटरबाटोसमेत खनेका उनको गाउँमै मोटर हेर्ने सपना पूरा भएको छ । तर, बुढ्यौलीका कारण उनी सवारीसाधन चढ्न पनि नसक्ने अवस्थामा छन् । उनका २ छोरा, १ छोरी र नातिनातिना छन् । कान्छो छोरा अविवाहित छन् । उनी पनि भीरबाट लडेर बिरामी छन् । एक महिनाअघि मुर्छा परेर बिरामी परेका वीरलाल अचेल हेर्न आउनेसँग बोल्छन् । घरदेखि धन्सारसम्म लौरी टेकेर हिँड्छन् ।

प्रकाशित : फाल्गुन २१, २०७९ १०:१४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?