कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४९

गाउँका ‘सिंहदरबार’ आउजाउमै ५ दिन

विकट र सडक सञ्जालले नछोएको चुमनुव्रीका स्थानीयलाई पालिका केन्द्रदेखि अस्पताल, विद्यालय पुग्नै सकस
हरिराम उप्रेती

गोरखा — चुमनुव्री गाउँपालिका–१ सामागाउँका छेवाङ नुर्वु २ दिनको पैदल यात्रापछि सिर्दिवास, फिलिममा रहेको गाउँपालिका केन्द्र आइपुगे । जिल्ला समन्वय समितिको साझेदारीमा बनेको वडा कार्यालय भवनको भुक्तानीका लागि आएका नुर्वु भुक्तानीमा समय लाग्दा एक सातासम्म फिलिममा अलमलिए ।

गाउँका ‘सिंहदरबार’ आउजाउमै ५ दिन

‘बलियो र हिँड्न सक्नेलाई गाउँपालिका केन्द्र आउन मात्र २ दिन लाग्छ, सबै कागजपत्र पुगे एक दिनमा काम सकिन्छ, नत्र कति दिन बस्नुपर्छ थाहा हुँदैन,’ उनले भने, ‘गाउँ फर्कन चाहिँ दुई दिनले भ्याउँदैन, उकालो भएकाले ३ दिनसम्म लाग्छ ।’ गाउँपालिका केन्द्र आउन परे कम्तीमा एक साताका लागि ‘खर्च’ छुट्याएर निक्लिन पर्ने उनले दुखेसो पोखे । ‘बाटो राम्रो भए ५ दिनमा गाउँपालिका केन्द्र पुगेर फर्कन सकिन्छ, काम बनेन, बाटोमा पहिरो गयो भने साता दिन त्यसै लाग्छ, गाउँपालिका केन्द्र झरेको बेला कतिखेर घर पुगिन्छ ठेगान चाहिँ हुँदैन,’ नुर्वुले भने ।

देश संघीयतामा गएसँगै ‘गाउँ–गाउँमा सिंहदरबार’ नारा निकै लोकप्रिय बन्यो । तर दुर्गमको चुमनुव्रीवासीले भने सिंहदरबारको भरपुर उपयोग गर्न पाएका छैनन् । तिब्बत सीमा क्षेत्रको सामागाउँस्थित साम्दोका स्थानीयलाई गाउँपालिका केन्द्र पुगेर फर्कन ५ दिन लाग्छ । सदरमुकाम केन्द्रित अधिकांश सरकारी कार्यालय स्थानीय तहमा छन् । तर तिनै सरकारी कार्यालयको सेवा पाउन पनि स्थानीयलाई घण्टौं खर्चनुपर्छ ।

भौगोलिक विकटता र सडक सञ्जालको पँहुच बाहिर रहेको चुमनुव्रीवासी ‘गाउँको सिंहदरबार’ सम्म पुगेर आफ्नो काम फत्ते गर्नै समय लाग्ने बताउँछन् । आकस्मिक औषधि उपचारका लागि अस्पताल र सहर जाने मोटर चढ्न स्थानीयलाई बस्तीअनुसार २ देखि ४ दिनसम्मको पैदलयात्रा गर्नुपर्छ । तिब्बत सीमा क्षेत्रको अर्को गाउँ छेकम्पारबाट गाउँपालिका केन्द्र झर्न पनि कम्तीमा २ दिन यात्रा गर्नुपर्छ ।

सात वडा रहेको चुमनुव्रीमा सबैजसो वडावासीलाई वडा कार्यालय पुगेर फर्कन पनि एक दिन खर्चनुपर्छ । चुमनुव्री–३ को वडा कार्यालय फिलिममा छ । न्याक गाउँका स्थानीयलाई फिलिमको वडा कार्यालय पुगेर फर्कन कम्तीमा एक दिन लाग्ने स्थानीय बताउँछन् । पाङसिङका कान्छा गुरुङ एक बिहान खर्च गरेर जग्गाको तिरो तिर्न वडा कार्यालय आइपुगे । काम सकेर फर्कन उनि हतारोमा थिए । ‘१५ मिनेटको कामका लागि दिनै माया मार्नुपर्छ, बर्खाको बेला पानी परे रोकिनुपर्छ, गाउँ टाढा छ रात किन पार्ने ?,’ उनले भने, ‘आउँदा ओरालो र तेर्सो बाटो समय धेरै लागे पनि सजिलै छ, वडा कार्यालयबाट पाङसिङ फर्कन कस्सिएर हिँडे चार घण्टा लाग्छ, एउटा दिन माया मारेर वडा पुग्ने गर्छौं ।’ सात वडामध्ये ६ वडाका स्थानीयलाई गाउँपालिका केन्द्रमा कुनै सेवा लिनुपरे कम्तीमा एक रात फिलिममा वास बस्नुपर्ने बाध्यता छ । ल्हो र प्रोकबाट गाउँपालिका केन्द्र पुग्न कम्तीमा दुई दिन लाग्छ । सिर्दिवाससँगै जोडिएको अर्को चुम्चेतवासी पनि एक दिन पैदलयात्रा नगरी गाउँपालिका केन्द्र पुग्दैनन् ।

चुमनुव्री गाउँपालिकाभरिमा २ मात्र माध्यमिक विद्यालय छन् । फिलिमको बुद्ध माविमा टाढाका विद्यार्थी आवासीय सुविधासहित पढ्छन् । सिर्दिवास आसपासका देवल, पाती, सानो फिलिमका विद्यार्थीलाई विद्यालय पुग्नै सकस छ । कम्तीमा एकदेखि डेढ घण्टा पैदल हिँडेर मात्र बालबालिका विद्यालय पुग्ने वडाध्यक्ष रामकुमार गुरुङ बताउँछन् । ‘बाटो अप्ठेरो छ, पानी परेर खोला बढे विद्यार्थी रोकिन्छन्,’ उनले भने, ‘पाती, देवल र सानो फिलिमका बालबालिका र स्थानीयलाई सहजताका लागि युवङ खोलाको दुई ठाउँमा झोलुंगे पुल राख्न पाए सुबिस्ता हुन्थ्यो ।’

स्थानीयलाई स्वास्थ्य चौकीको सेवा लिन पनि घण्टौं यात्रा गर्नुपर्छ । चुमनुव्री–३ कै देवल गाउँमा स्वास्थ्य संस्था छैनन् । स्वास्थ्य सेवा लिनुपरे २ घण्टाको पैदल यात्रा गरेर सिर्दिवासको स्वास्थ्य चौकी पुग्नुपर्छ । देवलमा ‘हेलिप्याड’ पनि छैन । आकस्मिक उपचारका लागि हेलिकप्टरमार्फत झर्नुपरे सिर्दिवासको हेलिप्याड पुग्नुपर्छ । ‘सबै सेवाका लागि फिलिम नपुगी हुँदैन, जाने बाटो पनि राम्रो भइदिए पो,’ देवलकी मन्दरी गुरुङले भनिन्, ‘दुर्गमको गाम–ठाम यस्तै हो ।’

विगतको वर्ष चुमनुव्रीवासीलाई बैंकिङ सेवा लिन सदरमुकाम झर्नुपर्थ्यो । अहिले गाउँपालिका केन्द्रमा बैंकको शाखा छ । गत आर्थिक वर्ष भने यहाँका स्थानीय फिलिममा रहेको बैंकबाट योजना भुक्तानी लिएका थिए । अघिल्ला वर्ष जस्तै योजना फर्स्योटका लागि सदरमुकाम नै पुग्नुपर्ने बाध्यता भने हटेको सिर्दिवासका कुशमान गुरुङले बताए । ‘केही नभएको होइन, केही सजिलो पनि भएको छ, अघिल्ला वर्ष योजनाको पैसा लिन सदरमुकाम पुगेर फर्कन १० दिन लाग्थ्यो, यो वर्ष त गाउँमै बैंक भएपछि सजिलो बन्यो,’ उनले भने ।

दुर्गमका स्थानीयलाई सहजताका लागि सिर्दिवासको फिलिममा मालपोत र नापीको कार्यालय छ । सिर्दिवासमा इलाका प्रशासन कार्यालय पनि छ । माथिल्ला गाउँका स्थानीयलाई योजनाको बारे बुझ्न, नागरिकता बनाउन तथा सिफारिस लिन गाउँपालिकाको केन्द्र आउनुपर्ने बाध्यता छ । उत्तरी गोरखामा धान खेती हुँदैन । दैनिक उपभोग्य सामाग्री ढुवानीका लागि पनि गोरखाको तल्लो बजार आरुघाट, आर्खेत र माछाखोबाट ढुवानी हुने गर्छ । माछाखोलासम्म गाडीबाट पुगेको सामग्री गाउँपालिका केन्द्र रहेको फिलिमसम्म पुर्‍याउन डेढ दिन लाग्छ । उपल्लो बस्ती सामागाउँ खच्चडबाटै सामग्री पुग्न पाँच दिनसम्म लाग्छ ।

प्रकाशित : श्रावण २३, २०७९ १०:१८
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?