रोपाइँमा विद्यार्थी

‘छुपुमा छुपु हिलोमा धान रोपेर छौडौंला, बनाई कुलो लगाई पानी आएर गोडौंला...’ भन्ने कविता कक्षा–५ को नेपाली विषयमा पढेको थिए’, उनले भनिन्, ‘कक्षामा पढ्दा भन्दा यहाँ आएर कविताको वास्तविक अर्थ बुझियो । कवितामा पढेको जस्तो सजिलो नहुने रहिछ, धान रोप्न । धेरै मेहनत गर्नुपर्ने रहिछ ।’ १० कक्षाकै सौरभ मिश्र भने खेतमा आली लगाउन र खेत हिल्याउन सिक्दै थिए । पहिलो पटक खेतमा टेकेका उनलाई हिलोमा खेल्न र खेतको काम सिक्न साह्रै रमाइलो लागेको बताए । उनले भने, ‘खेतमा धान रोप्नका लागि तयार गर्नलाई धेरै काम गर्नुपर्दो रहिछ । कृषकले साँच्चिकै धेरै मेहनत गर्नुहुँदो रहिछ ।’ एक दिन भए पनि किसान बन्न पाएको अनुभव सुनाउँदै मिश्रले भने, ‘अहिलेसम्म धान रोपाइँको अनुभव थिएन, आज किसान भएर खेतमै पुग्दा नौलो अनुभव भयो । साथै हाम्रो भान्सामा पाक्ने चामल फलाउन किसानले कति मेहनत गर्नुहुन्छ भन्ने पनि थाहा भयो ।’

यस विद्यालयको कक्षा ९ र १० का ५० विद्यार्थी व्यास नगरपालिका–११ मुसेखोलामा धान रोप्न सिक्नका लागि विद्यालय पोसाकमै खेतमा पुगेका थिए । खेतमै धान रोप्न सिक्न आएका बालबालिकालाई धान रोप्न, आली लगाउन, बीउ उखाल्न र खेत हिल्याउन सिकाउन पाउँदा खुसी लागेको किसान रत्नबहादुर दरैले बताए । ‘धेरै पढेका शिक्षकबाट पढ्दै आएका विद्यार्थीलाई आज मैले खेती पढाए’, उनले भने, ‘सिक्न इच्छुक विद्यार्थीलाई धान रोप्न सिकाउन पाउँदा खुसी लाग्यो, किसान सँगसँगै आज म शिक्षक पनि भए ।’

यस्तै, कक्षा कोठाभित्र बसेर पढिने निश्चित पाठ्यपुस्तकबाट प्राप्त ज्ञान पर्याप्त नहुने हुँदा व्यावहारिक शिक्षाका लागि विद्यार्थीलाई खेतमा लगेको शिक्षक रामचन्द्र शर्माले बताए । उनले भने, ‘विद्यार्थीले माटो चिन्ने अवसर पाए । किसानका दुःख र संघर्ष सिक्ने अवसर पाए । खेतीको अनुभवसंगै किसानको श्रमबारे पनि जानकारी पाए ।’