म्याग्दी — चिसो बढेपछि उपल्लो मुस्ताङका स्थानीय बेंसी झरिसकेका छन् । गाउँमा कुरुवा, असक्त र वृद्धवृद्धा मात्रै छन् । स्थानीय चिसो छल्न बेंसी झरेपछि राष्ट्रिय जनगणनाका लागि गाउँ पुगेका गणकहरूलाई घरपरिवारको संख्याबाहेक अन्य विवरण लिन समस्या भएको छ । जनगणना कात्तिक २५ देखि मंसिर ९ सम्म चल्नेछ ।

जाडोयामका ४ महिना बेंसीमा घुम्ती व्यापार गर्न मुस्ताङी व्यस्त हुन्छन् । जसका कारण उक्त क्षेत्रको जनगणना प्रभावित भएको हो । आफ्नो क्षेत्रका ६० प्रतिशत मात्रै स्थानीय बेंसीतर्फ झरेकाले जनगणना प्रभावित नहुने दाबी गर्छन् लोघेकर दामोदरकुण्ड गाउँपालिका अध्यक्ष राजु विष्ट । ‘घरमा कम्तीमा एक जना कुरुवा बस्ने भएकाले तथ्यांक लिन समस्या हुँदैन,’ आफैं पनि राजधानीमा रहेका विष्टले भने, ‘जनगणना प्रभावित नहोस् भनेरै गाउँपालिकाका सबै ५ वडामा स्थानीय गणक परिचालन गरिएको छ । थोरै जनसंख्या भएकाले टेलिफोनबाटै पनि विवरण लिन सकिन्छ ।’

घरपरिवारको संख्याबारे असोजमै सूचीकरण भइसकेको छ । हाल घुम्ती विद्यालयमा पनि जनगणनाका लागि छुट्टै गणक खटाइएको र स्थानीय गणक परिचालन गरिएकाले व्यक्तिगत विवरण संकलनमा आंशिक मात्रै प्रभाव पर्ने कार्यालय प्रमुख राजन पहाडी दाबी गर्छन् । गणक र सुपरभाइजर पदमा अनलाइनबाट दरखास्त दिन पाइने व्यवस्थाअनुसार उपल्लो मुस्ताङमा काठमाडौंलगायत सहरबाट समेत गणक खटिएका छन् । बाहिरी जिल्लाबाट आएका गणकका लागि फरक भाषा, संस्कृति र कठिन भूगोलका कारण जनगणना गर्न समस्या परिरहेको उनको भनाइ छ । ‘युवा र काम गर्न सक्ने व्यक्ति घरमा छैनन्, बुढापाकाले सबै सदस्यको विवरण टिपाउन सक्ने अवस्था नरहन पनि सक्छ । यसले धेरथोर समस्या अवश्य पारेको छ,’ उनले भने, ‘असोजमै सूचीकरण गरिसकिएकाले बाहिरी जिल्लाका गणकलाई तल्लो क्षेत्रमा परिचालन गरी माथिल्लो क्षेत्रमा स्थानीय गणक खटाएका छौं । घुम्ती व्यापारमा गएका कतिपयको टेलिफोनबाटै विवरण भराएका छौं ।’

मुस्ताङका लोमन्थाङ, लोघेकर–दामोदरकुण्ड र बाह्रगुङ–मुक्तिक्षेत्र गाउँपालिकाबाट बढी मात्रामा स्थानीय चिसो छल्न बेंसी झर्ने गर्छन् । मोटरबाटोको पहुँचले मुस्ताङी जनजीवनमा फेरबदल आए पनि जाडोयाममा बेंसी झर्नुको विकल्प भने टरेको छैन ।