गाउँ आयो सडक, घरघरै आए पसल
बागलुङ — गाउँघरमा सडक, पाइलैपिच्छे पसल र पसलमा चाहिने सबै सामान सजिलै पाइएको अवस्था देख्ता उनलाई त विगत सम्झेर सुख अनुभूति हुन्छ । उमेर १४ वर्षमात्र पुगेको थियो । २०२९ मा गाउँलेले अब तन्नेरी भयो भनेर नुन बोकाउन बटौली लगेको अझै बिर्सेका छैनन् ।
ढोरपाटन नगरपालिका–६ का ६१ वर्षीय तालबहादुर छन्त्याल भन्छन्, ‘ती दिन सपना जस्तै लाग्छन् । अहिले आकाश–पाताल फरक जमाना आयो ।’ एक दशकसम्म लगातार नुन बोकेका उनी उज्यालो नहुँदै खाजाको पोको झोलामा राखेर हिँडेपछि पाँचौं दिनको बास बस्न बुटवल पुगेको अनुभव सुनाउँछन् । अहिले नुनतेल छन्त्यालको घरछेउमै पाइन्छ । सडक घरनजिकै पुगेको छ । बजार निस्किएर फर्किंदा जिप चढेर घर पुग्छन् ।
बटौलीका साहुले नुन खेप्न आउनेलाई एकरात बास बस्न कोठा राखिदिएका हुन्थे । गाउँबाट ४/५ दिनको हिँडाइले थाकेकाहरू १०/१५ जनासम्म एउटै कोठामा सुत्थे । गुन्द्री र एउटा तन्ना पाएपछि राम्रो निद्रा लाग्थ्यो । बुटवल बजारमा बस, जिप र ट्रक गुडेको देखेर उनी दंग हुन्थे । ती गाडी आफ्नो गाउँमा आउँछन् भन्ने उनले सोचेका पनि थिएनन् । २०६० तिर बुर्तिबाङसम्म सडकको ट्र्याक खुल्यो । डोजरले बाटो खनेको हेर्न उनी पनि पुगे । त्यसपछि बल्ल गाउँमा मोटर आउने विश्वास पलायो । अहिले बुर्तिबाङसम्म कालोपत्रे सडक पुगेको छ ।
पछि पाल्पाका साहुबाट नुन किन्दा १० दिनमा घर फर्कने बाध्यता आठ दिनमा छोट्टिँदा उनी धेरै खुसी भएका थिए । बिस्तारै दुई दिन छोटिएर रिडीमा बजार आइपुग्यो । बुर्तिबाङमा आउँदा एकैदिनमा सामान किनेर घर फर्कने सुविधा मिल्यो । खच्चरमा बोकाएर पनि उनीहरूले सामान गाउँमा ल्याए । ३६ किमि पश्चिमको ढोरपाटन खण्ड कच्ची सडक छ । गाउँगाउँमा सडक लैजाने चुनौती बाँकी छ । तैपनि आफ्नै पालामा ढोरपाटनसम्मको सडक कालोपत्रे हुने भयो भनेर उनी खुसी छन् । ‘अब गाडी आइसक्यो, सबैको पहलले सडक कालोपत्रे गर्नैपर्छ,’ उनले भने, ‘यस्ता पहाडमा पनि गाडी आएरै छाड्यो ।’ उनको गाउँ घैयाखानीमा जिप चढेर सहजै पुग्न सकिन्छ ।
ढोरपाटन जाने मूल सडकको सहीखोलाबाट गाउँलेले सडकको ट्र्याक खोलेका छन् । नगरपालिकाले चार लाख लगानी गर्दा गाउँलेले ६ लाखको काम गरे । सडकसँगै गाउँमै पसल खुलेका छन् । नुनको पोकामात्र होइन, खाद्यान्न, लत्ताकपडा पनि पुगेको छ । त्यसैले छन्त्याल जस्ता धेरैलाई सहज भएको छ । मोटरबाटो पुगेपछि अरू विकास पनि भित्रिएको छ । ‘बुटवल पुगेर नुन ल्याउँदा जिउको एकपत्र छाला जान्थ्यो, निको हुन महिना दिन लाग्थ्यो, अहिले के दुःख छ र,’ स्थानीय सर्वजित छन्त्यालले भने, ‘बुटवलको सुख गाउँमै आयो ।’ बिहान, बेलुकी घाँसको भारी खेप्ने र बिरामी हुँदा बुर्तिबाङ झर्नुपर्ने बाध्यता मात्र अब दुःखको कुरा भएको उनले बताए । गाउँमा पानीको दुःख पनि हटेको छ । घरघरै धारा छन । दाताले दिएको रकममा श्रमदान जोडेर ३५ लाखमा खानेपानी आयोजना निर्माण भयो । खोलाखोल्सी पुगेर गाग्रीमा पानी खेप्ने दुःख पनि उनीहरूले हटाए । ‘घरैमा पानी आएको छ, अब डोको र गाग्री बोक्न नपर्ने भयो,’ स्थानीय सुनिता सुनारले भनिन्, ‘विकासले गति लिएको छ ।’
तालबहादुर सामाजिक अभियन्ता हुन् । २०५४ सालमै वडाध्यक्ष भएकाले उनी विकास निर्माणमा चासो राख्छन् । उनले ढोरपाटनमा आलु र स्याउ लगाएका छन् । अहिले एकदिन पैदल हिँडेर ढोरपाटनको बारी पुगिन्छ । त्यहाँ पुग्ने सडकको ट्र्याक खुलिसकेको छ । ‘ढोरपाटनमा कालोपत्रे सडक छिट्टै पुग्ला,’ उनले भने, ‘अब बसाइँ सर्नु पर्दैन, गाउँमै बसेर बटौलीको सुविधा पाइन्छ ।’ गाउँमा स्वास्थ्यचौकी बनाउने र नियमित स्वास्थ्यकर्मी बसिदिने सुविधा भए पुग्ने उनले बताए । सडकै नभएका बेला उपभोग्य सामान बोक्न बुटवल पुगेका दिन उनले बिर्सेका छैनन् । रित्तै जान पाउँदैनथे । टिनभरि घिउ बोक्नुपर्थ्यो । बुटवलका साहुले घिउ राखेर नुन दिन्थे । छन्त्यालले २८ केजीसम्म नुन बोकेका थिए । ‘तन्नेरीले धेरै बोक्थे । बुढापाकाले थोरै बोकेर बाटो देखाउने र हौसाउने काम गर्थे,’ छन्त्यालले भने, ‘त्यो दुःख र इतिहास छोराछोरीको पालामा मेटियो ।’ बुटवल पुग्दा एक वर्षका लागि घरका सबै सन्तानलाई कपडा ल्याउने बाध्यता थियो । ‘दसैंतिहार भनेर कपडा किन्न सकिंदैनथ्यो, बुटवलबाट आउँदा ल्याएकोले वर्षभरि पुर्याउनु पर्थ्यो,’ उनले भने, ‘अहिले सबैको हातमा पैसा छ, चाहेको लाउन खान पाइन्छ ।’
गाउँगाउँमा बिजुली पनि बलेको छ । भुजीखोलामा एक दर्जन लघु जलविद्युत् छन् । बालबालिकाले पढ्ने अवसर पाएका छन् । लघुविद्युत्सँगै घैयाखानीका ८५ घरमा सुधारिएको चुलो पनि छ । धेरैजसोले खाना पकाउन एलपी ग्यास प्रयोग गर्छन् । शुद्ध पानीका कारण बालबालिका बिरामी भएका छिटपुट मात्रै सुनिएको जनता प्राविकी शिक्षक कृष्णकुमारी छन्त्यालले बताइन् । ‘सुधारिएको चुलोले बुढाबुढीमा रुघाखोकी पनि कम भएको छ,’ उनले भनिन्, ‘गाउँ अब दुःखको भारी नभई, सुखले रमाउने ठाउँ बनेको छ ।’ सडकको स्तरोन्नति, शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तरका लागि पनि तालबहादुरले आवाज उठाइरहेका छन् ।
प्रकाशित : फाल्गुन १४, २०७६ ०८:४३