जीर्ण फलामे पुलको संरक्षण हुने

पछिल्लो समय जीर्ण बन्दै गएपछि संरक्षण गर्न लागिएको भिमाद नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत थमनसिं थापाले बताए ।

‘पुल जीर्ण बर्न्दै गएको छ,’ उनले भने, ‘अध्ययन केन्द्र र पर्यटकीय दृष्टिकोणले पुलको संरक्षण गर्न लागिएको हो ।’ पुरातात्विक र ऐतिहासिक पुल भीमादको गहनासमेत भएकाले संरक्षण गर्न आवश्यक रहेका उनले बताए । पुलको दायाँबायाँ रहेको फलामको साङ्गलोको लठ्ठा राम्रै छ । तर, पुलमा बिच्छाएको काठको फ्ल्याक कुहिएर झरेको छ ।

पुलबाट आवतजावतका लागि भन्दा पनि पुरातात्विक सम्पदा एउटा गहनालाई सम्पत्तीका लागि संरक्षण गर्न लागएिको उनले बताए । पुल संरक्षणका लागि विस्तृत अध्ययनका लागि गतवर्ष नगरपालिकाले बजेटको व्यवस्था गरेको थियो । पुलको डिपिआर, स्वागत गेट, मन्दिर परिसरको संरक्षणका लागि अघिल्लो बर्ष ६० लाख रुपैयाँ बजेट विनयोजन गरेको उनले बताए । ‘यस वर्ष प्रदेश सरकारले ११ लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ,’ उनले भने, ‘बजेट पुगेन भने नगरपालिकाले थप्नेछ ।’

जीर्ण पुलको संरक्षण गर्न दशकदेखि स्थानीयले माग गर्दै आएका थिए । पुल संरक्षणको प्रक्रिया थालिएकोमा खुसी लागेको स्थानीय हरि थापाले बताए । ‘लामो समयसम्म पुल संरक्षणका लागि आवाज उठाएका थियौं,’ उनले भने, ‘अब हाम्रो माग पूरा होला जस्तो छ ।’ भिमाद घुम्न आउनेले गाडी रोकेर पुल हेर्ने र फोटो खिचेर जाने गरेको उनले बताए । स्थानीय ठाउँको खानीबाट फलामबाट पुल निर्माण गरेकाले बाहिरबाट आउने मानिसले सोधपुछ गर्छन । संरक्षण गरी पुलको इतिहास तथा दस्ताबेज राख्न सके पर्यटकलाई जानकारीका लागि सहज हुने थियो ।

तत्कालीन राजा सुरेन्द्रविरविक्रम शाह र प्रधानमन्त्री श्री ३ जंगबहादुर राणाका पालामा पुल बनेको थियो । राजा सुरेन्द्रविक्रमले गुठी स्थापना गर्नका लागि लालमोहर लगाएको शिलापत्रमा छ । श्रीकृष्ण शाही र ढुण्डीराज शाहीले ७ सय रोपनी क्षेत्रफलमा गुठी दर्ता गराएका थिए । त्यही गुठीबाट उनले झोलुङ्गे पुल निर्माण गरेको तथ्य छ ।

शिलापत्र अनुसार उत्खनन गरेका काँचो फलामलाई कुँदेर पुलको निर्माण गरिएको हो । पुलमा जडान गरिएका सम्पूर्ण धातुहरू कुनै मेसिन र कलकारखानाबाट उत्पादित बस्तु नभई हातको सीप प्रयोग गरिएको देखिन्छ । वि.स २०२२ सालमा आएर गुठी सम्हाल्ने जुक्तराज शाहीले पुल फराकिलो बनाउन लगाए ।