कक्षा दिउँसो सञ्चालन गर्न माग

साविकको उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्, पाठ्यक्रम तथा प्रशिक्षण महाशाखाले २०६९ मा व्यवस्था गरेबमोजिम व्यवस्थापन, मानविकी, शिक्षा र कानुन समूहका विषय दैनिक १ घण्टा, साप्ताहिक ६ घण्टा र वार्षिक १ सय ५० घण्टा, विज्ञान समूहमा दैनिक थप १ घण्टा शिक्षण गर्नुपर्ने प्रावधान छ ।

विद्यालयले २ सिफ्ट सञ्चालन गर्न पाउने कानुनी व्यवस्थाको दुरुपयोग गरी बिहान कक्षा सञ्चालन गरेर पाठ्यभार घटाएको अभिभावकको आरोप छ । ‘पाठ्यभार घटाउन नपाउने व्यवस्थालाई घटाएर आफूखुसी दैनिक ४ घण्टा मात्रै पठनपाठन गराइन्छ,’ अभिभावक यमनाथ सापकोटोले भने, ‘दैनिक १ घण्टा, हप्तामा ६ घण्टा र वार्षिक ५० घण्टा प्रतिविषयका दरले ५ विषयका २ सय ५० घण्टा कम पढाएर विद्यार्थी र अभिभावकमाथि चरम शोषण गरिएको छ ।’

एकै दिन ३–४ वटा विद्यालयमा पढाउने ‘हेल्मेट’ शिक्षकका कारण कम समय पढाइने गरेको आराप उनले लगाए । ४५ मिनेटको कक्षा सञ्चालन गर्नेले ५० पिरियड वा २ महिना कम पढाउँदा पनि कसैले अनुगमन नगरेको दुखेसो उनले पोखे ।

शिक्षा ऐन २०२८ के नवौं संशोधनको विद्यालय भौतिक पूर्वाधार तथा जनशक्तिसम्बन्धी नियममा विद्यालय दुई सिफ्टमा सञ्चालन गर्न सक्ने कानुनी व्यवस्था छ । त्यसरी चलाउँदा तोकिएको पाठ्यभार नघट्ने गरी सञ्चालन गर्नुपर्ने उल्लेख छ । विद्यालय न्यूनतम २ सय २० दिन खुल्नुपर्ने, १ सय ९२ दिन अनिवार्य पढाइ हुनुपर्ने व्यवस्था छ । तर कक्षा १ देखि १० र ११ र १२ को शैक्षिक सत्रको सुरुआत एउटै समयमा हुँदैन । ११ र १२ को कक्षा साउनदेखि सुरु भएर चैतमा सकिँदा शैक्षिक सत्रको अवधि १ सय ८० दिनको मात्रै हुन्छ । पढाइ नहुने ३ महिनाको शिक्षण शूल्क बेहोर्नुपरिरहेको अभिभावकले गुनासो गरेका छन् ।

‘१५/१६ वर्षका बालबालिकालाई बिहान ६ बजे नै कक्षामा पढ्न उपस्थित गराउन उसलाई बिहान ४ बजेदेखि नै तयार गराउनुपर्छ,’ संघर्ष समितिका संयोजकसमेत रहेका यमनाथ सापकोटाले भने, ‘पुस, माघ, फागुनजस्ता चिसो र छोटा महिनामा बालबालिकालाई पढ्न पठाउन साह्रै जोखिमपूर्ण छ । बिहानीको समयमा बालबालिका असुरक्षित हुन्छन् ।’

एकीकृत माध्यमिक शिक्षा (९ देखि १२) नमुना विकास कार्यक्रम कार्यान्वयन निर्देशिका २०६८ को परिच्छेद २ को निर्देशन नम्बर २.१ ले १० जोड २ सञ्चलन गरेका विद्यालयलाई माध्यमिक विद्यालयमा गाभी एकै ठाउँमा सञ्चालन गर्न निर्देशन दिएको छ । कास्कीमा कक्षा ११ र १२ सञ्चालन गर्ने कतिपय विद्यालयले आफूखुसी छुट्टाछुट्टै सञ्चालन गरेका छन् ।

सरकारले २०६९ असोज २८ मा निर्णय गरी लागू गरेको आचारसंहिताको ५१ नम्बर बुँदामा कुनै पनि कक्षा स्वीकृति लिएको स्थानभन्दा बाहिर गएर सञ्चालन गर्न नपाइने उल्लेख छ । त्यस्तो गरेको पाइएमा सम्बन्धित ठाउँमा सार्न १५ दिनको म्याद दिने, त्यसपश्चात् अटेर गरे विद्यालयको सम्बन्धन रद्द गर्नेसम्मको नियम निर्देशिकामा छ । कास्कीमा एक ठाउँमा स्वीकृति लिई अन्यत्रै सञ्चालन गर्ने विद्यालयको संख्या उल्लेख्य छ ।

आफैं पढेको विद्यालयबाट एसईई उत्तीर्ण गरी कक्षा ११ मा भर्ना हुँदा प्रवेश परीक्षा लिने प्रक्रियाले विद्यार्थीलाई हतोत्साही बनाएको अभिभावकले बताएका छन् । ‘मनपरी चर्को शुल्क असुलिएको छ,’ अभिभावक सापकोटाले भने, ‘कुन शीर्षकमा कति शुल्क लिइएको छ त्यसको अनुगमन नहुँदा समस्त अभिभावक चर्को शोषणमा परेका छन् ।’

महानगर शिक्षा एकाइले बिनापूर्वाधारका प्रिप्राइमरी र कक्षा ११ र १२ को विषय थप गर्दा नक्सांकन र पूर्वाधारबिनाका विद्यालयलाई आर्थिक लाभका आधारमा अनुमति दिएको अभिभावकको आरोप छ । त्यस्ता विद्यालयको अनुगमन गरी तुरुन्त कारबाही गर्न संघर्ष समितिले माग गरेको छ ।

शिक्षा ऐन, नियमावलीमा तोकिएबमोजिम पूर्वाधार सम्पन्न नभएका विद्यालयको अनुगमन गरी १५ दिनभित्र सुध्रने मौका दिने र नसुध्रिए बन्दसम्मको कारबाही गर्नुपर्ने उनीहरूको माग छ । माग पूरा नभए चरणवद्ध आन्दोलनमा उत्रने संयोजक यमनाथ सापकोटाले बताए । उच्च शिक्षालय तथा माध्यमिक विद्यालय संघ (हिसान) कास्की अध्यक्ष डा.रामजी शर्मा विद्यालयले अनुमति लिएरै बिहानी कक्षा चलाएको बताउँछन् ।