विकास पर्खंदै छिम्केश्वरी

ग्रामीण पर्यटनको आकर्षक गन्तव्यका रूपमा विकास गर्न सकिने २१३४ मिटर उचाइको छिम्केश्वरी पुज्य र आराध्य स्थलको रूपमा मानिन्छ । धार्मिक तथा सांस्कृतिक पदयात्राबाट परिचित यस क्षेत्रको तीनैतिरबाट त्रिशूली, मर्स्याङ्दी र सेती नदी बगेका छन ।

छिम्केश्वरीलाई गोरखा मनकामना मन्दिरको दिदीका रुपमा पुजिन्छ । ‘छिम्केश्वरी माई र यस क्षेत्रको विकासका लागि स्थानीयले आवाज उठाउन नसक्दा ओझेलमा परेको हो,’ छिम्केश्वरी पर्यटन विकास समितिका अध्यक्ष तिलबहादुर गुरुङले भने । उच्च भूभागका कारण सडक, खानेपानी, सञ्चार र बिजुली जस्ता आधारभूत पूर्वाधारबाट पनि यो क्षेत्र पछाडि परेको छ ।

‘खानेपानीको लागि आकासे पानीको भर पर्नुको विकल्प छैन,’ गुरुङले भने, ‘मन्दिर क्षेत्र वरपर सहज रूपमा पानी नपाउँदा पूर्वाधार निर्माणको कामले पनि गति लिन सकेको छैन । छिम्केश्वरी माईकी बहिनीहरू मनकामना र गोरखकाली धेरै अघि पुगिसके, यस क्षेत्रको विकास र यस मन्दिरको महिमाबारे प्रचार गराउन चासो नदेखाउँदा ओझेलमा पर्‍यो ।’

मन्दिर क्षेत्रको पुनर्निर्माण तथा पहुँच मार्ग निर्माणका लागि स्थानीय र प्रदेश सरकारले चासो देखाएपछि स्थानीयमा केही आशा जगाएको छ । पुरानो ढुंगाले छाएको मन्दिरलाई भत्काएर २ महिनायता नयाँ पक्की मन्दिर निर्माणको काम अगाडि बढाइएको छ । आँबुखैरेनी गाउँपालिकाले चालु आर्थिक वर्षमा उपलब्ध गराएको २० लाख रुपैयाँले मन्दिर, परिसरको पूर्वाधार निर्माण कार्य थालिएको मन्दिर निर्माण उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष तुलबहादुर गुरुङले बताए ।

‘आगामी वर्षका लागि २५ लाख बजेट विनियोजन गरेको छ,’ उनले भने, ‘पूर्वाधार निर्माणका लागि आवश्यक पर्ने सामग्री ल्याउन सहज नभएका कारण बजेटको आधाभन्दा बढी रकम ढुवानीमै खर्च हुने गरेको छ ।’

अहिलेसम्म मन्दिर पुग्ने सहज बाटो बनेको छैन । आँबुखैरेनी बजारदेखि करिब १९ किलोमिटरसम्म कच्ची सडक विस्तार भएको छ । त्यहाँबाट करिब ५ किलोमिटरमाथि डाँडामा रहेको मन्दिरमा निर्माण सामग्री लग्न मानिसले नै बोक्नुपर्ने बाध्यता छ । मन्दिर पुग्ने सिँढी निर्माणका लागि प्रदेश सरकारले ४० लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको छ । उक्त रकमले मन्दिर परिसरबाट ५ सय मिटर पैदलमार्ग निर्माण थालिएको छ ।

गाउँपालिकाका विभिन्न पर्यटकीय गन्तव्यको प्रचार र संरक्षणका लागि गुरुयोजना बनाए पनि त्यसअनुसार चल्न नसकिएको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत श्रीकृष्ण पौडेलले बताए । उनले भने, ‘गाउँपालिकाको योजना अनुसार बन्दीपुरमा केवलकार बनिसकेपछि त्यहाँ आउने पर्यटकलाई पैदलयात्रा मार्फत छिम्केश्वरी ल्याउने हो ।’

बन्दीपुरबाट हिलेखर्कसम्म करिब १५ किलोमिटर कच्चीसडक (बाह्रै महिना चल्ने) रहेको र त्यसपछि करिब ३ घण्टा पदयात्रा गरेपछि छिम्केश्वरी पुग्न सकिन्छ । अर्को आँबुखैरेनीबाट लाब्दीसम्म १९ किमि कच्ची सडकमा जिप यात्रा र त्यसपछि करिब १ घण्टा पदयात्रा गरे छिम्केश्वरी पुग्न सकिन्छ । आसपासका गाउँमा होमस्टे सुरु भएकाले खान बस्नको असुविधा हुँदैन ।

लहरै हिमशृंखला, खोलानाला, हरियाली फाँट, डाँडाकाँडा यहाँबाट देख्न सकिन्छ । मन्दिरमा प्रत्येक वैशाख १, फागु पूर्णिमा, पुस १५ (तमु ल्होसार), माघी र वसन्तपञ्चमी यस क्षेत्र भ्रमणका विशेष दिन हुन् । यहाँ विभिन्न प्रजातिका लालीगुराँस, चराचुरुङ्गी, वन्यजन्तु, जडीबुटीको अध्ययन, अवलोकन, अनुसन्धानका लागि उपयुक्त स्थानका रूपमा पनि लिन सकिन्छ ।