६ विद्यालयका विद्यार्थी एकै थलोमा

छ बिद्यालयका विद्यार्थी एकै ठाउँमा ? सुन्दा अचम्म लाग्न सक्छ । पोखरा– २५ हेम्जाको सुईखेत पुग्दा भने यो दृश्य देखिन्छ । उपल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङ गाउँपालिका ३ र ४ वडाका (साविकको छोन्हुप गाविस) सबै ६ आधारभूत विद्यालयले घुम्ती विद्यालयका रुपमा पढाईलाई निरन्तरता दिईरहेका छन । चिसो बढेसंगै उपल्लो मुस्ताङवासी पोखरालगायत बेंशी झर्छन ।

अभिभावकसंगै विद्यार्थी पनि हिड्ने भएकाले उनीहरूको पढाई नबिग्रोस भनि दशकयता पोखरामा ल्याएर एकिकृतरुपमा पढाई संचालन थालिएको हो । सुरुमा भाडाको घरमा राख्ने गरिएकोमा विभिन्न दाताबाट सहयोग जुटाएर भवन बनाएर घुम्ती विद्यालय संचालनमा ल्याईएको सरस्वती आधारभूत विद्यालयका प्रधानाध्यापक हरीचन्द्र बन्जाराले बताए । ‘व्यवस्थापनमा सहज हुने भएकाले सबै विद्यालय एकीकृतरुपमा बस्ने गरिएको हो’ उनले भने, ‘एकत विद्यार्थी कम छन । सबैलाई एकै ठाउँमा राखेर पढाउँदा सहज हुने भयो । अर्को आर्थिकरुपमा पनि व्यवस्थापन सहज हुने गरेको छ ।’

सरस्वती, जनप्रभात, भृकुटी, बिरेन्द्र, दिब्यज्ञान र बुद्ध आधारभूत विद्यालयले एकीकृतरुपमा घुम्ती विद्यालय चलाएका हुन । सरस्वतीमा १ कक्षामा मात्र ६ विद्यार्थी छन । दिव्यज्ञानमा १२ विद्यार्थी रहेकोमा तीन कक्षामा एक, दुईमा २ र बाँकी सबै एक कक्षामा पढ्छन । भृकुटीमा १ मा ४ र २ मा १ विद्यार्थी मात्र छन । जनप्रभात, बिरेन्द्र र बुद्धमा क्रमश ६, ४ र ६ विद्यार्थी रहेकामा सबै कक्षा एकका हुन ।

अहिले यहाँ आएर पढ्ने विद्यार्थी जम्मा २५ जना छन् । विद्यार्थीलाई खान, बस्न, औषधोपचार र स्टेशनरी सबै निशुल्क हो । विद्यार्थी आउने क्रम जारी रहेको भृकुटीका प्रअ विष्णुप्रसाद सुवेदीले बताए । उनका अनुसार मुस्ताङ छोन्हुप–झिन्जु सामुदायिक घुम्ती स्कुलमा पढाउन थालिएको हो । दक्षिण कोरियाका प्रोफेसर किम जोङ योङको पहलमा कोरियाकै झिन्जु ठाउँबाट आर्थिक सहयोग जुटाएर भवन बनाईएको हो ।

मुस्ताङमा अत्याधिक चिसो हुने भएकाले हिउँदका करीव ५ महिना विद्यार्थीलाई घुम्ती विद्यालय मार्फत पोखराका विभिन्न स्थानमा पढाउने गरिन्छ । घुम्ती विद्यालयका लागि गाउँपालिकाले साढे ५ लाख र शिक्षा बिकास तथा समन्वय ईकाई मुस्ताङले प्रतिक्लस्टर साढे ३ लाख रुपैयाँ सहयोग गर्छन । गाउँपालिकाले आवस्यकतानुसार थप सहयोग पनि गर्ने जनप्रभातका प्रअ वाङदी गुरुङले बताए ।

शिक्षा बिकास तथा समन्वय ईकाई मुस्ताङका प्रमुख मतिलाल चपाईका अनुसार हालसम्म १८ सामुदायिक विद्यालय पोखरा झरीसकेका छन् । घिलिङको जनज्योति र घमीको घमी आधारभूत विद्यालय पहिलोपटक घुम्ती विद्यालयका रुपमा झर्ने तयारीमा छन । उपल्लो मुस्ताङमा लोमान्थाङ र लो–घेकर दामोदरकुन्ड गाउँपाकिाल छन । तीनमा १९ सामुदायिक विद्यालय छन ।

बाह्रगुङ मुक्तीक्षेत्र गाउँपालिकाबाट पनि यसपटक २ विद्यालय पोखरा झर्ने तरखरमा छन् । तल्लो मुस्ताङमा १७ विद्यालय रहेकोमा दुई विद्यालय घुम्तीमा जाने उनले बताए । ११ गुम्बा विद्यालयले संचालन अनुमति लिए पनि ८ वटामात्रै संचालनमा रहेका र ७ गुम्बा पनि घुम्तीको रुपमा जाने गर्छन । सामुदायिक विद्यालयमा छोसेरको दिव्यदीप मावि एउटैमात्र हो । दुई निजी विद्यालय पनि पोखरा झर्छन । ‘चिसोका कारण विद्यालय बन्द हुने र विद्यार्थीको पढाई पनि अवरुद्ध हुने भएपछि घुम्ती विद्यालयको अवधारणा आएको हो’ चपाईले भने, ‘सुरुमा समुदायस्तरबाट सुरु घुम्ती विद्यालयलाई पछि सरकारी स्तरबाट पनि सहयोग हुन थालेको हो ।’

गुम्बा, निजी विद्यालय र विदेशलगायत देशका विभिन्न स्थानमा पढ्न जाने भएकाले उपल्लो मुस्ताङका सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीको संख्या निकै कम हुने गरेको हो ।

अभिभावक मौसमी बसाई सर्ने भएकाले बालबालिकामात्रै गाउँमा बस्ने अवस्था नरहने र अत्याधिक चिसोका कारण पठनपाठनमा अबरोध हुने भएपछि उपल्लो मुस्ताङका बिद्यालय हिउँदका चारमहिना पुरै बन्द हुन्छन ।