चितवन — बर्खायाममा खोलाबाट निर्माण सामग्री ढुंगा गिट्टी, बालुवा निकाल्न रोक लगाइन्छ । खोलो सुक्दै गएपछि प्रक्रिया पूरा गरेर गिट्टी, ढुंगा, बालुवा निकाल्न कम्तीमा मंसिरयता सम्भव हुँदैन । तर, चितवनको कालिका नगरपालिकाका विभिन्न खोलाहरूबाट मंसिर नलाग्दै ढुंगा गिट्टी झिकेर सकिएको छ । बर्खाको भेल नघट्दै बिनास्वीकृति नै ट्रयाक्टरको लावालस्कर खोला छिरेर ढुंगागिट्टी निकाल्ने गरेको स्थानीय बताउँछन् । 

पहिला उदयपुर सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिको कार्यालय भवन रहेको ठाउँमा अहिले कालिका नगरपालिकाको वडा नम्बर ७ को कार्यालय रहेको छ । सो वडा कार्यालय अगाडि दुई बिघाभन्दा धेरै क्षेत्रफलकको खुला चौर छ । त्यो चौर सबै ढाकेर ढुंगागिट्टीको चाङ लागेको छ । बिनास्वीकृति खोलाबाट झिकेको गिट्टीढुंगा ठाउँ–ठाउँबाट जफत गरेर कालिका नगरपालिकाले त्यहाँ थुपारेको हो ।

‘हाम्रो नगरपालिका क्षेत्रभित्रका कयरजस्ता मुख्य मुख्य खोलाहरूमा गएर हेर्नुभयो भने अहिले कुचो लगाए झैँ गरेर गिट्टी, ढुंगा सोहरेर निकालेको देख्नुहुन्छ । खोलामा यो बेला सामग्री छैन । यो सबै काम बिनास्वीकृति भएपछि हामीले त्यसविरुद्ध कदम चालेका हौं’ कालिका नगरपालिकाका मेयर विनोद रेग्मीले भने । पुस २९ गतेयता नगरपालिकाले खोलाआडका गाउँहरूबाट लुकाएर राखेको गिट्टीढुंगा जफत गरेको उनले बताए ।

कालिका–१० सिद्धि तीन दोभाननजिकै भेटिएका रोमन श्रेष्ठले खोलामा लाइन लागेर दिनरात नभनी ट्र्याक्टरहरू पस्ने गरेको बताए । सिद्धिका स्थानीय भरत चेपाङले गाउँलेहरूले रोक्न खोजे पनि सम्भव नभएको बताए । ‘प्रहरीलाई पनि खबर गरेको हो । तर, प्रहरी आउँदा नआउँदै उनीहरू लाखापाखा लागेका हुन्थे । पहिलादेखि नै उनीहरू यसरी खोलामा निस्फिक्री पस्ने गरेका हुन्,’ रोमन श्रेष्ठले भने ।

श्रेष्ठ कालिका वडा नम्बर १० को निर्वाचित वडा सदस्य पनि हुन् । संकलन गरेको गिट्टी, ढुंगा अनेक जुक्ति लगाएर लुकाउने गरेको स्थानीय बताउँछन् । कतै कुलो खनेको भन्दै त कतै तटबन्ध गरेको भन्दै ढुंगा गिट्टीको चाङ लगाउने गरेको कालिका नगरपालिकाका उपमेयर बिमला तामाङले बताइन् । ‘खोलाले दुःख दिएका कारण विभिन्न निकायको सहयोगमा तटबन्धन गरेका छौं । त्यही तटबन्धको ढुंगा पनि निकालेको पाइयो,’ उनले भनिन् ।

कतैकतै ढुंगाको चाङ बनाएर त्यसमाथि स–सानो छाप्रो बनाएको पनि भेटियो । खोला आडमा घर बनाउँदा भेलबाट जोगिन त्यसरी घर बनाएको बताउँदै मौका मिलाएर ढुंगा बेच्न त्यसो गरेको स्थानीय बताउँछन्् । ‘हामीले अनेक तरिका मिलाएर लुकाएको ढुंगागिट्टी खोज्दै छौं । अहिलेसम्म ४७५ ट्रिपरजति ढुंगा, गिट्टी, बालुवा जफत गरेका छौं । अब यसलाई नियमअनुसार लिलाम गर्नेछौं,’ कालिकाका मेयर रेग्मीले भने ।

जफत गरेको ढुंगाको राजस्व मूल्यमात्रै करोड रुपैयाँभन्दा माथि रहेको देखिने रेग्मीले बताए । ‘बर्खे भेल हुँदासम्म साउन–भदौमा खोलामा गिट्टी, बालुवा निकाल्न पस्नै पाइँदैन । त्यसपछि वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (आईईई) हुन्छ । यसो गर्दा गर्दै असोज सकिन्छ । ठेक्का निकाल्दा र विधि पुर्‍याएर सम्झौता गरेर निर्माण सामग्री निकाल्न जिम्मा लगाउँदा पनि मंसिर लाग्छ । तर, यहाँ खोलो नसुक्दै धमाधम ढुंगा निकालियो,’ रेग्मीले भने ।

कालिका नगरपालिकाले सबै विधि पुर्‍याएर बल्ल एउटा खोलाको मात्रै ठेक्का आह्वान गरेको मेयर रेग्मीले जानकारी दिए । ‘हामीले सुरु गरेको अभियान जारी नै रहन्छ । जफत गरेका सामग्रीहरू लिलाम गर्दै पनि जाने छौं । अन्य खोलाहरूमा विधि पुर्‍याएर ठेक्का लगाउने छौं । यो वर्ष सुरुवात गर्‍यौं । आउँदा वर्षहरूमा यसरी अनधिकृत तरिकाले खोला खन्ने खोतल्ने धन्दा रोकिनेछ भन्ने आशा छ,’ मेयर रेग्मीले भने ।