पानी चुनावी एजेन्डा, धाराबाट थोपा खस्दैन

डोकोभरि बोतल बोकेर कुवा धाउनु उनको दैनिकी हो । ‘डोकोमा पानी बोक्दाबोक्दै थाप्लो खुइँलिसक्यो, खानेपानीको सुविधा पाएको छैन,’ उनले भने, ‘कात्तिकभरि कुवामा पानी रहन्छ, कुवा सुकेपछि अझ ओरालो झरेर खोल्सामै पुग्नुपर्छ । माघ–फागुनपछि त खोल्सामा समेत पानी रित्तिन्छ ।’

शान्तिको घरबाट झन्डै एक किलोमिटर ओरालो झरेपछि कुवा आइपुग्छ । दिनहुँ बिहान ४ देखि ८ बजेसम्म खोरिया, चापाख्वाल, छापलगायतका बासिन्दा डोकोमा खाली गाग्री र बोतलहरू बोकेर पानी भर्न कुवा झर्छन् । ‘परिवारको एक जनाका लागि पानी ओसार्ने ठेक्का जस्तै छ, मान्छे, गाईबस्तुलाई बोकेकै पानीले पुर्‍याउनुपर्छ,’ उनले भने । पानीको समस्या सधैं झेल्नुपरेको उनी गुनासो गर्छिन् । ‘०७२ सालको भूकम्पपछि कुवासमेत सुक्न थालेको छ । वर्षात्मा कुवाको भर, हिउँद लागेपछि ट्यांकरको भर पर्नुपरेको छ,’ उनी भन्छन् ।

०४६ मा प्रजातन्त्रको पुनःस्थापनापछिको निर्वाचनमा एकलौटी जित हासिल गरेको नेमकिपा, प्रदेशमा पालैपालो विजयी भएको एमाले, कांग्रेसका नेताहरूको अल्पकालीन योजनाबाट चाँगुनारायणवासी थप पीडित बनेको शान्ति बताउँछन् । ‘पटक–पटक खानेपानीको योजना नआएको होइन तर त्यो कहिल्यै दीर्घकालीन बन्न सकेन,’ उनले भने, ‘वर्ल्ड भिजन, खोरिया खानेपानी आयोजना पाइपलाइन विस्तार एवं ट्यांकी निर्माणका योजनाहरू आए, धारामा पानी नझर्दै योजना विफल भयो । यस भेगका बासिन्दा पीडितको पीडित नै छौं ।’

आजकल उनलाई खानेपानीको विषयमा कुरा गरेकै सुन्न मन लाग्दैन । ‘पहिले–पहिले पनि योजनाहरू नबनेको होइन तर ती योजनाहरू कता हराए, किन पानी आएन हामीलाई के थाहा ?’ उनी प्रतिप्रश्न गर्छन्, ‘मेरो घरमा मात्र नआएको भए पो थाहा पाउनु, सबै जना थाप्लो खुइँलिने गरी पानी बोकिरहेका छन्, कसलाई प्रश्न गर्नुहुन्छ ? जसले योजना ल्यायो, त्यसले खायो, हामी कुवाको पानी खाइरहेका छौं ।’

प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा निर्वाचनमा राजनीतिक पार्टी, स्वतन्त्र उम्मेदवारहरू आ–आफ्नो एजेन्डा बोकेर घरदैलोमा निस्किएका छन् । मुख्य राजनीतिक दलको चुनावी प्रतिबद्धता एक घर एक धारा वितरण कार्यक्रम अभियानकै रूपमा चलाएर परम्परागत मुहानहरूलाई संरक्षण गर्ने, शुद्ध पानी जनताको अधिकारलाई सुरक्षित गर्न पानीको गुणस्तर मापन केन्द्र पायक पर्ने ठाउँमा स्थापना गर्नेछ । यो चुनावमा पनि दलका मुख्य एजेन्डामा खानेपानी जोडिएकै छ । तर, चाँगुनारायण चापाख्वाल, छाप, खोरियालगायत बासिन्दाले कहिल्यै एजेन्डा अनुरूप काम भएको देखेका छैनन् ।

‘एक घर एक धारा भन्ने नारा लगाउँछन् । आफ्नो पीडा सधैंको उस्तै,’ स्थानीय रेजिना मगरले भनिन्, ‘धारा चुनावी एजेन्डा मात्र नबनोस्, पानी आउने धारा पनि बनोस् ।’ अघिल्ला निर्वाचनहरूमा जस्तो एजेन्डामा नलोभिएको चाँगुनारायणका बासिन्दा बताउँछन् । ‘नेतालाई भोट चाहिएको छ, तत्काल पानी खसाल्ने योजना बुन्दै छन्, अब हामीलाई नझुक्याओस्,’ चाँगुनारायण दबा टोलकी ज्ञानमाया गुरुङले भनिन् ।