मिर्गौलापीडितलाई सहकारीको साथ

चिकित्सकले मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने बताए । त्यसका लागि २५ लाख रुपैयाँ र मृगौला दान गर्ने परिवारभित्रकै व्यक्ति चाहिने भयो । अब चिन्ता एउटै थियो– ढुंगा खानीमा काम गर्ने मजदुरको परिवारले कसरी त्यत्रो रकम जुटाउने ?

खानीमा काम गर्दा दैनिक २ हजार रुपैयाँसम्म कमाउने उनले केही रकम बचत भने गरेका थिए । बाँकी रकम गाउँले र आफन्तले जुटाइदिए । श्रीमती होमकुमारीले मिर्गौला दिने भइन् । अन्ततः हरिको मिर्गौला प्रत्यारोपण भयो । ‘तर शरीरमा पहिलेको जस्तो स्फूर्ति रहेन,’ उनले भने, ‘परिवारको आम्दानी घट्यो, औषधि खर्च जुटाउन र परिवार पाल्न नै सकस हन थाल्यो ।’

चलचित्र क्षेत्रमा लाइटम्यानको काम गर्ने उनका छोरा पनि कोरोना महामारीका कारण काम प्रभावित बनेपछि बुबाजस्तै ढुंगाखानीमा काम गरिरहेका छन् । त्यसले पनि भरथेग नहुने देखेपछि हरिले घरमै कुखुरा पाल्ने सोच बनाए । तर काम गर्छु भनेर ऋण माग्न जाँदा कसैले पत्याएनन् ।

‘सहकारी होस् या बैंक, मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेका मान्छेलाई रोगी हो भनेर ऋण पत्याउँदा रहेनछन्,’ उनले भने, ‘घरमै केही गरेर तिर्छु भन्दा सानो रकम पनि दिएनन् ।’ अहिले महिनामा सरदर १० हजार रुपैयाँ त उनको औषधिमै खर्च हुन्छ । अन्य पारिवारिक खर्च त छँदै छ । व्यावसायिक कृषि गरेर जीवन चलाउने सोच बनाएका उनलाई अन्ततः हाम्रो जनकल्याण सहकारीले साथ दियो । कुखुरा पाल्ने हरिको योजनालाई मूर्त रूप दिन सुरुमा ५० हजार रुपैयाँ बिनाधितो ऋण दिएको सहकारीका प्रबन्धक दीपक बस्नेतले बताए । ‘कुखुरा पाल्नका लागि सहकारीले आफैं गाउँमा आएर थोरै लगानी दियो,’ हरिले सुनाए, ‘मिर्गौलापीडित भएको थाहा पाए पनि सहकारीले बरु हौसला दियो ।’

५० हजार बीउ पुँजी लगानी गरी कुखुरापालन थालेका उनले अहिले मासिक ४० हजार रुपैयाँ कमाउँछन् । ‘सहकारीको ऋण तिर्दै गएँ, थप ऋण पत्याउन थाल्यो,’ उनले भने, ‘अहिले गाई पनि पालेको छु, आलु खेती पनि गरेको छु । यसबाटै भएको कमाइले औषधि र अन्य खर्च जुटिरहेको छ ।’ रोग लागेकै आधारमा केही गर्छु भन्दा अगाडि बढ्न नदिने नीति र प्रवृत्तिप्रति असन्तुष्ट छन् उनी ।

‘समाजमा मिर्गौला फेल भएका व्यक्तिलाई बिरामी हो भनेर हाम्रै लागि खुलेका संस्थाले ऋणसम्म पत्याएनन्,’ उनले भने, ‘मिर्गौला फेरर नयाँ जीवन त पाइयो तर गरी खान्छु भन्दा बिरामी भनेर नपत्याउँदा दुःख लाग्छ ।’ ठूला काम गर्न नसकिए पनि कृषिलगायतका काममा आफूजस्तालाई सरकारले हेर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

मिर्गौलापीडितले पनि इलम गरेर आत्मनिर्भर बन्न सक्छन् भनेर हरिलाई ऋण दिएको बताउँछन्, सहकारी प्रबन्ध दीपक बस्नेत । ‘मिर्गौलापीडित पनि काम गर्न सक्छन्, बिरामी होइनन्,’ उनले भने, ‘घरमै व्यवसाय गरेर औषधि किनेर खाने बनाउन ऋण दिन थालेका हौं ।’ उक्त सहकारीले व्यावसायिक कृषि गर्नेका लागि घरमै पुगेर बिनाधितो ऋण दिने गरेको छ । हालसम्म जिल्लाका ३ सय साना किसानलाई ५ करोडभन्दा बढी लगानी गरिसकेको उनले जनाए ।