व्यक्तिगत पहलले फेरियो बगर

२०६७ सालसम्म यो ठाउँमा न कुनै भौतिक संरचना बनेका थिए, न मठमन्दिर र मूर्तिहरू नै स्थापना गरिएका थिए । थियो त केवल बगर मात्र । बहुदलप्राप्तिपछि वडाध्यक्षसमेत बनेका न्यौपाने यो ठाउँको ऐतिहासिक महत्त्व रहेको योगी नरहरिनाथ, होमनाथ मिश्र र पण्डित देवीप्रसाद कोइरालाबाट जानकारी पाएपछि राजनीतिलाई चटक्कै छाडिदिए र बगरलाई धार्मिक स्थलमा परिणत गर्न कस्सिए । २०६७ जेठ ५ बाट थालेको उनको अभियान अझै जारी छ । अझै पनि उनी हरेक दिनको सुरुवातसँगै बेलुका अबेरसम्म त्रिवेणीधाममै भेटिन्छन् । बगरबाट धार्मिक स्थलमा परिणत भएको त्रिवेणीधामको चर्चा र पहिचान देशभरि नै बनिसकेको छ ।

साढे ७ बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको उक्त धार्मिक स्थल निर्माण गर्न तत्कालीन जिविसअन्तर्गतको पर्यटन विकास समितिले ४ लाख रुपैयाँ उपलब्ध गराएको थियो । त्यही रकमबाट सुरुवात गरेको यो अभियानअन्तर्गत हालसम्म करोडौं रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । भौतिक पूर्वाधार र मठमन्दिर निर्माणलगायतमा उक्त खर्च गरिएको हो । कुष्माण्ड भगवतीलाई पाँच पाण्डवले परिक्रमा गरिरहेको देखिने आकर्षक शिश महल निर्माण गरिएको छ । शिश महल प्रवेश गर्नुअघि मुलुकका २९ स्थानका मन्दिरको तस्बिर र मूर्तिहरू राखिएको देख्न सकिन्छ । पशुपति, मुक्तिनाथ, स्वर्गद्वारी, पाथिभरालगायत मन्दिरको एकै स्थानबाट दर्शन गर्न सक्ने व्यवस्था मिलाइएको छ । शिश महलको बाहिरी भागमा सुन्दर बगैंचा र कुष्माण्ड पोखरी छ । यो क्षेत्रमा सेल्फी खिच्ने र टिकटक भिडियो बनाउनेहरूको भीड लाग्ने गरेको छ ।

कुष्माण्ड सरोवर त्रिवेणीधाम विकास समितिले शिश महल, बगैंचा, कुष्माण्ड पोखरीको अवलोकन गर्न गत माघ १ देखि प्रवेश शुल्कको व्यवस्था गरेको छ । शिश महलको बाहिरी भाग अवलोकन गर्न प्रतिव्यक्ति २५ रुपैयाँ र भित्र प्रवेश गर्न सय रुपैयाँ लाग्छ । मन्दिरभित्र प्रवेश गरेर १०८ गौमुखी धारामा स्नान गर्न, पूजाआजा तथा धार्मिक कार्य गर्न भने शुल्क लाग्दैन ।

‘शुक्रबार र शनिबार ज्यादै भीड लाग्ने गरेको छ,’ समितिका अध्यक्ष न्यौपानेले भने, ‘अन्य दिन सरदर २ सयदेखि ३ सय जना अवलोकन गर्न आउँछन् ।’ समितिले अहिले अतिथि गृहको निर्माण गरिरहेको जनाएको छ । ‘३३ लाख रुपैयाँको अक्षय कोष खडा गरेका छौं, जसमा हेटौंडा उपमहानगरपालिकाले २० लाख रुपैयाँ जम्मा गरिदिएको छ,’ न्यौपानेले भने, ‘कुनै बेला सुक्खा बगर रहेको त्रिवेणीधाम अहिले हराभरा र आकर्षक देखिएको छ । यसमा संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकारको सहयोग रहँदै आएको छ ।’

महाभारतमा उल्लेख भएअनुसार पाँच पाण्डव वनवासका क्रममा यो स्थानमा आइपुगेका थिए । त्यतिबेला हेडम्बा राक्षससँग युद्ध हुँदा भीमसेनले हेडम्बालाई मारिदिए । हेडम्बा मारिएको ठाउँका रूपमा चिनिँदा–चिनिँदै अपभ्रंश भएर यो स्थानको नाम हेटौंडा रहन गएको किम्वदन्ती छ । धार्मिक आस्थाको केन्द्र रहेकाले यहाँ कुष्माण्ड भगवतीको मन्दिर, गणेश मन्दिर, ब्रम्हकुण्ड, विष्णुपादूका, १०८ गौमुखी धारा, शिवालय, राधाकृष्ण मन्दिर, हवन कुण्डलगायत संरचना निर्माण गरिएको न्यौपानेले बताए । उनका अनुसार विशेष गरी माघेसंक्रान्ति र कुष्माण्ड नवमीका दिन यहाँ नुहाएर कुभिन्डो दान गर्न श्रद्धालुको ठूलो भीड लाग्छ । ‘कुष्माण्ड सरोवरमा सयर गर्न र त्यसको मध्यभागमा रहेको कुष्माण्ड भगवतीको मन्दिरमा पूजा गर्न ५ वटा डुंगाको व्यवस्था राखिएको छ,’ न्यौपानेले भने, ‘दैनिक रूपमा यस क्षेत्रको महत्त्व र चर्चा बढ्दै गएको छ । १० जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पनि पाएका छन् ।’

६७ वर्षीय न्यौपानेको खटाई र इमानदारिताको साथै धार्मिक स्थलको विकासका कारणले दातृसंस्था, भक्तजन र अन्य सहयोगी हातहरूले आर्थिक सहयोग गरिरहेका छन् । अहिलेसम्म ७ करोड रुपैयाँभन्दा बढी त्रिवेणीधाम निर्माणमा खर्च भइसकेको न्यौपानेले बताए । ‘इमान्दारीपूर्वक लगनशील भएर कुनै पनि काम गरेपछि सफल होइन्छ भन्ने ईश्वरी न्यौपानेबाट प्रेरणा लिनुपर्छ,’ वडाध्यक्ष लक्ष्मण भण्डारीले भने, ‘उहाँको खटाइकै कारण बगरलाई सुन्दर धार्मिक एवं पर्यटकीय स्थलका रूपमा परिणत भएको छ ।’