कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १३४

‘भूकम्पका घर’ एकैनासे

टीकाप्रसाद भट्ट

(रामेछाप) — भुकम्प आउनुअघि सबैका फरक–फरक शैलीका घर थिए । तर अहिले सबै एकैनास । सबै भूकम्पका घर । प्राय: एकै डिजाइन अनि सबै दुईकोठे । 

‘भूकम्पका घर’ एकैनासे

सबैले भूकम्पपछि ३ लाख अनुदान लिएर घर बनाएका छन् । पछिल्ला केही वर्षमा बनेका घरलाई कसैले ‘मेरो’ भन्दैन । सवैको बुझाइ एकै छ ‘भूकम्पका घर’ । प्राय अधिकांशले घर प्लास्टर गरेका छन् । भुइँमा ढलान छ । छाना प्राय: नीलो जस्तापाताकै छ । केहीले भने

रातो र सादा जस्तापाताले छाएका छन् ।


नेवारले घरमा सेतो कमेरो लगाएर तल पेटीभन्दा केही माथिसम्मको भागमा कालो माटोले पोत्थे । झ्याल–ढोकामा स्थानीय झारपातले बनाएको कालो रङ लगाउने चलन थियो । ठूला झ्याल अनि खुला बरन्डामा थोरै भए पनि फूल सजाउने नेवार समुदायको पहिचान थियो । चिसापानी, ठोसे, साँघुटारजस्ता नेवार समुदायमा हेर्दै चिटिक्क परेका घर थिए । अरू जातका भन्दा राम्रा र अग्ला । । सरसफाइ त्यस्तै लोभलाग्दो हुन्थ्यो । रातो माटोले छेपेका, खरले छाएका, माथिल्लो तला नछापेका, दैलो र जस्केलो मात्र भएका हेर्दा स–साना माथिल्लो तलामा जान काठको लिस्नो भएका घर अब माझी गाउँमा देखिँदैनन् । सुनकोसी र तामाकोसीको किनारमा अब अरू समुदायजस्तै ‘भूकम्पका घर’ छन् । राटो माटोको घरको बाहिर टाकलसम्म पुग्ने गरी माछा मार्नका लागि बनाएको घोलेन अहिले ठडिएको पाइँदैन । ‘कोसीमा माछा घटे, मार्ने माझी अरू पेसातिर लागे अनि जाल बन्न छोडे’ हात्तीटारका माइते माझी भन्छन्, ‘पहिले माझीगाउँ परबाटै चिनिन्थ्यो, झुरुप्प घर हुन्थे । अरू जातिको भन्दा फरक शैलीको बसोबास हुन्थ्यो हाम्रो माझीको ।


सुदूर उत्तरपूर्वी रामेछापका दोर्जी शेर्पा गुम्देलले पहिलेको जस्तो शेर्पाको मौलिकता भएका घर अब गाउँमा नभएको सुनाए । क्षत्रीहरूको भन्दा हाम्रो अग्लो घर हुन्थ्यो । माथिल्लो तलामा भान्सा कोठा भएका घरहरू अब छैनन् । ‘भूकम्पले नभत्केका त्यस्ता घर र अहिले पुनर्निर्माण भएका घर कताकता नमिल्ने, अहिलेका सबै होचा’ शेर्पा भन्छन्, ‘भुइँचालोले मौलिकता लग्यो ।’ डडुवाको घलेडाँडामा अर्को गज्जबको मौलिकता थियो । सबै घर काठका पातला फल्याकले छाइएका हुन्थे । पश्चिमी रामेछापको सबैभन्दा उच्च भूभाग झन्डै २ हजार ७ सय मिटरमाथिको उक्त बस्तीमा रहेका ४५ परिवारमा एकै खालको छाना थियो । अहिले त्यस्ता छाना विरलै छन् ।


काठ काट्न पहिलेझैं पाइँदैन, स्थानीय चन्द्रबहादुर श्रेष्ठले भने, ‘जस्ता सस्तो र सजिलो भएकाले सबैले जस्ता लगायौं । पहिले घलेडाँडा काठको छाना भएको टोल भनेर चिनिन्थ्यो । पुराना शैलीका घरहरूमा उज्यालो कम हुन्थ्यो । ढुंगा–माटोको जोडाइमा बनेका घरहरूमा सा–सना खोपा हुन्थे । खोपाहरूमा भँगेरालगायतका चराले बच्चा कोरल्थे । चराचुरुंगी बस्नका लागि अहिलेका घरमा खोपा हँदैनन् । सबै प्लास्टर गरेका हुन्छन् ।

प्रकाशित : भाद्र १५, २०७६ ०९:१०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?