वाग्मती नहर क्षेत्रमा अवैध संरचना

परियोजनाको पूर्वपश्चिम मूल नहरको चन्द्रपुर–५ स्थित चाँदी क्षेत्रदेखि चन्द्रपुर–६ बेल्डी गाउँसम्म झण्डै ३ किलोमिटर दायाँबायाँ नहर अतिक्रमण गरी घर बनाएर बसेका उनीहरूले नहरको तल्लो भागमा खेतीसमेत गरेका छन्, जसले नहरको सरसफाइ र मर्मतमा समस्या भएको परियोजनाले जनाएको छ । नहरमा बसेकाहरूले सुरुमा सुकुम्बासी भनेर सामान्य झुपडी बनाएका थिए । ६/७ वर्षयता घर बनाउने क्रम तीव्र भएको हो । नहरमा बसेका सन्जु दासले स्थायी बासस्थान नभएकाले बाध्य भई घर बनाएको बताए । उनी ६ वर्षदेखि यही बस्दै आएका छन् ।

पूर्वी तथा पश्चिमी मूलनहर, शाखा, प्रशाखा र टसैरी नहरको रेखांकन तथा जग्गाभित्र बनाइएका स्थायी, अस्थायी घर–टहरालगायत संरचना हटाउन पटकपटक सूचना जारी गरेको परियोजनाका डीई विजयकुमार रेग्मीले बताए । ‘नहर अतिक्रमण हटाउन सक्ने अवस्था छैन । सम्बन्धित वडाका जनप्रतिनिधिसित समन्वय गर्दा भोट बिग्रने भनेर छलफलमै आउन मानेनन्,’ उनले भने, ‘यसरी असहयोग भयो भने अतिक्रमण हटाउन सम्भव छैन ।’ स्थानीय तहबाट सहयोग नभएसम्म नहर कब्जा गरेर बसेकालाई हटाउन नसक्ने परियोजनाको ठम्याइ छ । गत वर्ष नहर मर्मत गर्न परियोजनालाई समस्या परेको थियो । दुवैतिर संरचना बनाइएकाले मर्मतमा उपकरण प्रयोग गर्न समस्या परेको रेग्मीले सुनाए ।

परियोजनाले रौतहटको दक्षिणी भेगका किसानलाई सिँचाइ सुविधा पुर्‍याउन एक दशकअघि नहर निर्माण गरेको हो । बाग्मती नदीमा पानी थप गर्ने उद्देश्यले राष्ट्रिय गौरवको सुनकोशी–मरिन डाइभर्सन आयोजनाको काम अघि बढिरहेको बेला नहरलाई नै अस्तव्यस्त हुने गरी संरचना बनाइएकोले हटाउन ताकेता गर्दै आएको परियोजनाको भनाइ छ । यसअघि ३० दिनभित्र नहरको दुवैतिर बनाइएको संरचना हटाउन सूचना जारी गरिएको थियो । तर हालसम्म कार्यान्वयन हुन सकेको छैन ।

स्थानीयले यस क्षेत्रमा झण्डै २ सयवटा घर–टहरा निर्माण गरेका छन् । चन्द्रपुर–५ का वडाध्यक्ष निलहरी कोइरालाले नहर अतिक्रमण हटाउनेबारे आफूलाई परियोजनाले जानकारी नदिएको बताए । ‘हामीसित समन्वय गरेको खण्डमा सहयोग गर्न तयार छौं,’ उनले भने, ‘बसिसकेको बस्ती हटाएर अन्यत्र व्यवस्थापन गर्न समस्या हुन्छ । यसबारे छलफलबाट निकास निकाल्नु पर्छ ।’